Tăng cường hỗ trợ cộng đồng ven biển ứng phó với biến đối khí hậu

Việt Nam có sự khác biệt khá lớn về khí hậu. Dưới tác động của biến đổi khí hậu, nước ta chứng kiến nhiều biến đổi môi trường và tác động xấu đối với nền kinh tế và cuộc sống của con người.

Đặc biệt, các khu vực ven biển với thiên nhiên trù phú hiện đang mang lại sinh kế cho khoảng 1/2 dân số cả nước.

Tăng cường sự tham gia của các bên liên quan trong hỗ trợ cộng đồng ven biển ứng phó với biến đối khí hậu là một trong những mục tiêu quốc gia mà Chính phủ đang đặt ra

Thế nhưng, Việt Nam là một trong số các quốc gia phải đối mặt với nhiều loại hình thiên tai, vùng ven biển thường xuyên phải chịu ảnh hưởng nặng nề của các thảm họa thiên nhiên, gây thiệt hại đáng kể về người và kinh tế. Khu vực ven biển còn chịu tác động nghiêm trọng của nước biển dâng.

Theo kịch bản biến đổi khí hậu của Việt Nam năm 2020, nếu mực nước biển dâng thêm 100cm, khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) có nguy cơ ngập khoảng 47% diện tích, khoảng 10% dân số tại khu vực ĐBSCL bị ảnh hưởng trực tiếp do mất đất. Khi mực nước biển dâng trung bình 57cm, sẽ có khoảng 8% diện tích rừng và thảm thực vật tự nhiên ở vùng ven biển có nguy cơ bị ngập. Diện tích rừng ngập mặn bị thu hẹp nghiêm trọng nhất ở các tỉnh Cà Mau, Bà Rịa - Vũng Tàu, Nam Định và TP. Hồ Chí Minh.

Sự phát triển nhanh của đô thị và kinh tế-xã hội cộng hưởng với tác động của nóng lên toàn cầu, dẫn đến làm gia tăng nhanh hơn các hiện tượng cực đoan, cũng như rủi ro khí hậu ở các địa phương ven biển.

Trong đó, những tác động cần chú ý đó là nước biển dâng, xâm nhập mặn, ngập lụt đô thị, đảo nhiệt đô thị và nắng nóng, lũ lụt, sạt lở bờ sông và bờ biển, gió mạnh, bão và áp thấp nhiệt đới…

Do vậy, tăng cường sự tham gia của các bên liên quan trong hỗ trợ cộng đồng ven biển ứng phó với biến đối khí hậu là một trong những mục tiêu quốc gia mà Chính phủ đang đặt ra.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, Việt Nam có hơn 800 loài rong biển. Trong đó, có 90 loài có giá trị kinh tế. Có 20 loài rong biển chứa agar hoặc carrageenan. Trong số đó, có 7 loài rong biển phổ biến có giá trị kinh tế cao.

Theo Tổng cục Thủy sản - Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, diện tích trồng rong biển tiềm năng của cả nước khoảng 900 nghìn hecta, tương đương 600 - 700 nghìn tấn rong khô/năm.

Đến năm 2020, diện tích trồng rong biển sẽ đạt khoảng 15.000ha, với sản lượng 135.000 tấn rong tươi. Nghề nuôi rong biển và hàu đang phát triển như một ngành kinh doanh sinh lời ở các tỉnh ven biển - được nuôi để làm thực phẩm, chế biến thực phẩm, mỹ phẩm và thuốc. Sinh kế của người dân sống ở các vùng ven biển này phụ thuộc vào chất lượng nước và môi trường sống trong các hệ sinh thái biển phong phú này.

Chương trình do ICAFIS phát động là một chương trình hết sức ý nghĩa với môi trường – xã hội – cộng đồng và doanh nghiệp.

Rong biển và hàu có thể được trồng, không cần đầu vào bên ngoài, loại bỏ các chất dinh dưỡng phú dưỡng khỏi nước và biến chúng thành protein, dầu, nguyên liệu hóa học xanh có giá trị và nhiều loại sản phẩm công nghiệp. Sản xuất hàng loạt rong biển và hàu làm thực phẩm cho người, thức ăn chăn nuôi và phụ gia, dược phẩm và y tế, phân bón và phụ gia thực phẩm có thể là một sự thay đổi mang tính biến đổi trong phương trình an toàn, an ninh lương thực toàn cầu.

Rong biển là nguyên liệu xanh, có thể hấp thụ carbon từ khí quyển và trung hòa axit đại dương, đang được kỳ vọng trở thành giải pháp giúp làm sạch hành tinh.

Theo các chuyên gia, rong biển có thể lưu trữ 1.500 tấn khí nhà kính trên mỗi km2. Tốc độ phát triển của rong biển cao gấp 30-60 lần so với các loài thực vật trên đất liền. Vì vậy, có thể hấp thụ rất nhiều CO2, nó hấp thụ khí cacbonic nhiều gấp 2,4 lần so với cây cối trên đất liền.

Ngoài ra, các chuỗi phân tử dài trong rong biển rất lý tưởng để sản xuất các hợp chất thay thế nhựa. Hiện nay, một số loại nhựa sinh học đã có trên thị trường.

Đơn cử, Công ty khởi nghiệp Notpla của Anh đã sử dụng hỗn hợp rong biển và thực vật để làm ra vật liệu, có thể thay thế chai nhựa và túi nước sốt cà chua.

Hay như, ở Indonesia, công ty khởi nghiệp Evoware đã sản xuất thương mại, đưa ra thị trường ly và đồ chứa thực phẩm làm từ rong biển.

Cùng đó, rong biển dễ dàng canh tác xen ghép với các loại hình nuôi thủy sản khác trên biển như nuôi hàu, cá biển, tôm hùm và giúp tạo môi trường sinh thái cho các loài này phát triển ổn định.

Vậy nên, chương trình dự án “Blue Ocean – Blue Foods” xây dựng nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng ven biển về biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường biển. Thúc đẩy chương trình đồng hành DN trong bảo vệ môi trường biển “Blue Ocean”.

Chương trình sẽ thúc đẩy chuỗi kinh tế toàn hoàn, có trách nhiệm, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu vùng ven biển

Đồng thời, chương trình còn thúc đẩy chuỗi kinh tế toàn hoàn, có trách nhiệm, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu vùng ven biển “Blue Foods”; thúc đẩy liên minh thực phẩm thủy sản có trách nhiệm “Blue Foods Alliance”.

Ông Đinh Xuân Lập, Phó giám đốc ICAFIS, Hội thủy sản Việt Nam chia sẻ, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng bởi biến đổi khí hậu. Ở đó cộng đồng ngư dân ven biển đặc biệt là phụ nữ, trẻ em là những người dễ bị tổn thương nhất.

Tuy nhiên, Việt Nam đang thiếu đi các nguồn lực tham gia cùng cộng đồng trong thích ứng cũng như giảm nhẹ với biến đổi khí hậu. Vì vậy, ICAFIS phát động chương trình “Blue Ocean – Blue Foods” với mong muốn tạo ra những giá trị thiết thực cho cộng đồng, xã hội và DN.

Những nội dung chính của chương trình như: truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường biển. Phối hợp với các trường học ven biển triển khai chương trình “Đại sứ biển xanh – Blue Ocean Kid Hero”. Phối hợp với các địa phương ven biển, Hội thủy sản các tỉnh, Hội phụ nữ, đoàn thanh niên, các trường ven biển triển khai chương trình “Làm sạch bờ biển – Clean Up Ocean”.

Đồng thời, phát động cuộc thi vẽ tranh, kể chuyện, sáng tác tác phẩm văn học, văn nghệ về môi trường biển trong các trường học ven biển. Phối hợp với Hội họa sỹ Việt Nam triển khai nhận rộng mô hình “Làng ngư bích họa” gắn với bảo vệ môi trường biển. Huy động sự tham gia của các đơn vị báo chí, truyền thông chia sẻ nhân rộng câu truyện, hoạt động của chương trình dự án.

Cùng với đó, gắn kết chương trình ESG (một trong những thước đo hoạt động của DN) DN trong bảo vệ môi trường biển “Blue Ocean”. Huy động sự tham gia của DN trong các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng, chương trình làm sạch bờ biển, phát triển sinh kế vùng ven biển gắn với giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Thúc đẩy chuỗi kinh tế toàn hoàn, có trách nhiệm, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu vùng ven biển “Blue Foods”. Huy động sự tham gia của DN trong chuỗi nuôi trồng thủy sản gắn với phát triển trồng rong biển tại Việt Nam. Hình thành chuỗi kinh tế tuần hoàn đầu tư – nuôi trồng – chế biển tiêu thụ rong biển Việt Nam. Thúc đẩy hình thành quỹ đầu tư có trách nhiệm trong cộng đồng DN thủy sản Việt Nam.

Thúc đẩy liên minh thực phẩm thủy sản có trách nhiệm “Blue Foods Alliance”. Qua đó, huy động sự tham gia của các DN trong chương trình. Thúc đẩy hình thành liên minh thực phẩm thủy sản các trách nhiệm “Blue Foods Alliance”; xây dựng kênh truyền thông hiệu quả cho liên mình “Blue Foods Alliance”.

Theo TS. Nguyễn Thị Sâm, Giám đốc Công ty cổ phần WINECO Việt Nam (JapiFoods), chương trình do ICAFIS, Hội thủy sản Việt Nam phát động là một chương trình hết sức ý nghĩa với môi trường – xã hội – cộng đồng và DN.

TS. Sâm cho hay, đồng hành với chương trình, JapiFoods cam kết đóng góp 10% trên tổng doanh thu của của DN cho chương trình và cam kết luôn kề vai, sát cánh cùng chương trình. JapiFoods sẽ cùng ICAFIS cung cấp giống rong biển miễn phí cho cộng đồng ngư dân ven biển và thu mua sản phẩm rong biển cho sản phẩm để tạo ra một chuỗi kinh tế tuần hoàn toàn diện và có trách nhiệm.

Công Thái