Tăng cường nguồn lực, giải pháp ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai

Mưa lũ gây ngập lụt tại thành phố Huế. (Ảnh: QUANG TIẾN)

Đề nghị sớm có gói tài chính khẩn cấp hỗ trợ vùng thiệt hại

Phát biểu tại nghị trường, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Sơn (Đồng Tháp) cho biết, thiên tai ở Việt Nam đang diễn biến phức tạp, cực đoan và khó dự báo hơn. Năm 2024, thiên tai đã làm 519 người chết, mất tích, gấp hơn 3 lần so với năm 2023 và 2,47 lần trung bình 10 năm 2014-2023.

Đã có 2.212 người bị thương, hàng trăm nghìn ngôi nhà bị sụp đổ, hư hỏng, tốc mái; hàng trăm nghìn hecta lúa, hoa màu, cây trồng bị thiệt hại; hàng triệu gia súc, gia cầm bị chết; nhiều công trình cơ sở hạ tầng bị hư hỏng. Thiệt hại về kinh tế ước tính hơn 89 nghìn tỷ đồng, gấp hơn 9,5 lần so với 2023 và 4,2 lần trung bình 10 năm 2014-2023.

Tính từ đầu năm 2025 đến nay, nước ta đã trải qua 20 loại hình thiên tai, trong đó có 11 cơn bão, 4 áp thấp nhiệt đới, làm chết 241 người, gần 400 người bị thương. Thiệt hại về kinh tế ước tính khoảng 39.788 tỷ đồng.

Đại biểu Nguyễn Minh Sơn (Đồng Tháp) phát biểu. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Có 245.934 căn nhà bị hư hỏng, tốc mái; 565.781 hecta lúa, hoa màu bị thiệt hại, 21.320 gia súc và 1.938.460 gia cầm bị chết; 41.702 hecta diện tích nuôi trồng thủy sản bị tàn phá. Các số liệu này chưa tính đến thiệt hại tại các tỉnh, thành phố Huế, Đà Nẵng, Quảng Trị, Quảng Ngãi đang diễn ra những ngày qua.

Ông nhấn mạnh, dù ngân sách nhà nước đã chi hơn 47.000 tỷ đồng cho công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả bão lũ, song nguồn lực hiện nay vẫn còn thiếu rất nhiều so với nhu cầu thực tế. Từ đó, đại biểu đề nghị Chính phủ sớm hoàn thiện cơ chế tài chính chống chịu thiên tai hiệu quả và bền vững.

Theo đó, đại biểu kiến nghị ưu tiên bố trí vốn cho các dự án phòng, chống thiên tai, sạt lở, thích ứng biến đổi khí hậu trong giai đoạn 2026-2030, đặt ngang tầm với các chương trình quốc phòng, an ninh và y tế.

Cùng với đó, cải cách cơ cấu chi ngân sách, chuyển hướng sang đầu tư phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro, tăng khả năng chống chịu; đẩy nhanh việc tổ chức và vận hành Quỹ Phòng, chống thiên tai trung ương, bảo đảm thống nhất và minh bạch.

Phát triển mạnh bảo hiểm rủi ro thiên tai, nghiên cứu phát hành trái phiếu rủi ro thiên tai để chuyển giao rủi ro sang nhà đầu tư quốc tế mà không làm tăng nợ công; xây dựng Quỹ ứng phó biến đổi khí hậu quốc gia và tham gia các cơ chế chia sẻ rủi ro khu vực ASEAN.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Trong khi đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, trong bối cảnh các địa phương liên tục chịu ảnh hưởng của thiên tai, bão lụt, Chính phủ cần sớm trình Quốc hội một gói tài chính khẩn cấp nhằm tăng chi ngân sách vượt dự toán để hỗ trợ người dân, khôi phục hạ tầng bị tàn phá.

Ông nêu rõ: “Hiện nay, bội chi của chúng ta vẫn thấp hơn so với kế hoạch, trung bình chỉ 3,2% GDP thay vì 3,6%. Vì vậy, chúng ta có dư địa tài chính để thực hiện gói hỗ trợ này, nhằm mang lại hạnh phúc cho người dân và sớm sửa chữa, nâng cấp hệ thống hạ tầng tại các địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề”.

Hoàn thiện hạ tầng, quy hoạch thích ứng biến đổi khí hậu

Đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) nêu rõ, thiên tai và biến đổi khí hậu đang tác động nghiêm trọng đến cả 6 vùng kinh tế trọng điểm, đe dọa đời sống người dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đại biểu Tô Ái Vang (Cần Thơ) phát biểu. (Ảnh: DUY LINH)

Bà đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, đánh giá tình hình hạ tầng giao thông ở các địa phương bị ảnh hưởng nặng, sớm có phương án bổ sung ngân sách để khôi phục, hoàn thiện lại hạ tầng giao thông, bảo đảm lưu thông an toàn.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị quy hoạch các đô thị thích ứng với biến đổi khí hậu, nhất là tại các khu vực ven biển, đồng bằng và miền núi - nơi đang quá tải về sức chống chịu trước thiên tai, nhằm hướng đến phát triển bền vững lâu dài.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) đề nghị thành lập lực lượng cứu trợ nhân dân, được huấn luyện, trang bị kỹ năng ứng cứu cơ bản, hoạt động song hành với lực lượng chuyên trách khi thiên tai xảy ra.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng). (Ảnh: DUY LINH)

Bà nhấn mạnh: “Hiện nay, lực lượng phòng, chống thiên tai ở cơ sở còn mỏng, hoạt động kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn và trang bị. Việc hình thành lực lượng cứu trợ nhân dân sẽ giúp ứng cứu kịp thời, giảm thương vong, đồng thời lan tỏa tinh thần đoàn kết, chủ động ứng phó trong cộng đồng”.

Nữ đại biểu cũng dẫn kinh nghiệm của Nhật Bản và Philippines về các mô hình đội cứu hộ cộng đồng, cho thấy hiệu quả rõ rệt trong giảm thiểu thiệt hại và nâng cao năng lực chủ động của người dân.

Bên cạnh đó, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ) đề nghị đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Cần Thơ). (Ảnh: DUY LINH)

Bà cho biết, các nền tảng thông tin cứu hộ đã chứng minh hiệu quả trong việc xác định vùng cần hỗ trợ. Vì vậy, cần phát triển phần mềm chung liên kết các cơ quan, địa phương và người dân, xây dựng bản đồ rủi ro, phân tích mức độ an toàn từng khu vực, qua đó giúp chính quyền chủ động sơ tán và cứu trợ, chuyển từ “bị động ứng phó” sang “chủ động phòng ngừa”.

Đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh (Đà Nẵng) phản ánh, thiên tai miền núi ngày càng dữ dội và lan rộng, thể hiện sự cộng hưởng giữa yếu tố tự nhiên và tác động của con người như khai thác đất đá, mở đường, làm thủy điện.

Bà cho rằng cần xem thiên tai không chỉ là biến cố khí hậu, mà là hệ quả của quá trình khai thác thiếu kiểm soát, đồng thời đề nghị: Thiết lập cơ chế đánh giá tổng thể, liên ngành trước khi phê duyệt dự án ở vùng núi; xây dựng bản đồ cảnh báo sạt lở công khai trên hệ thống số quốc gia; đầu tư hạ tầng bền vững chống chịu thiên tai, ưu tiên tuyến liên vùng, công trình dân sinh, giáo dục, y tế.

Đại biểu nêu kiến nghị, mỗi xã, mỗi bản cần có tổ an toàn cộng đồng được huấn luyện, kết nối thông tin với cấp trên để không bị động khi thiên tai xảy ra.

Nữ đại biểu đoàn Đà Nẵng khẳng định: “Đầu tư cho miền núi không chỉ là khắc phục hậu quả thiên tai mà còn là đầu tư cho sinh kế, an ninh môi trường và phát triển bền vững của đất nước”.

TRUNG HƯNG