Tăng thuế thuốc lá đi đôi với tăng mạnh giải pháp chống thuốc lá lậu

Đồng thuận tăng thuế tiêu thụ đặc biệt các sản phẩm thuốc lá

Chiều 19/11, Báo Pháp luật Việt Nam đã tổ chức Tọa đàm “Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt và chống buôn lậu thuốc lá - những vấn đề đặt ra” nhằm lắng nghe ý kiến đánh giá từ các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, nhà quản lý từ các cơ quan Nhà nước và Hiệp hội về mối tương quan giữa tăng thuế và thuốc lá lậu, cũng như ghi nhận những đề xuất về mức tăng và lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) phù hợp với bối cảnh kinh tế, xã hội để hỗ trợ tốt nhất cho các mục tiêu mà Chính phủ đề ra.

Phát biểu tại tọa đàm, TS. Vũ Hoài Nam - Tổng Biên tập Báo Pháp luật Việt Nam cho biết, thuốc lá lậu một mặt đe dọa ngành thuốc lá hợp pháp, một mặt gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng do không tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, gây ảnh hưởng lớn đến trật tự kinh tế và an ninh xã hội.

Ngành chức năng cần tăng mạnh các giải pháp chống buôn lậu thuốc lá. Ảnh: TN

Ông Nam cho biết, việc tăng thuế nhằm đảm bảo thực hiện một loạt các mục tiêu của Chính phủ, bao gồm giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở Việt Nam, góp phần tăng thu ngân sách một cách bền vững và cân đối giảm thiểu các tác động tiêu cực về mặt xã hội.

Tuy nhiên, khi tăng thuế, cần nghiên cứu mức tăng và lộ trình tăng hợp lý vì khi thuế đối với sản phẩm thuốc lá hợp pháp tăng cao và đột ngột, có thể khiến người tiêu dùng tìm đến thuốc lá lậu để thay thế, khiến cho hoạt động phòng, chống thuốc lá lậu vốn đã phức tạp sẽ gặp thêm nhiều thử thách.

Nêu quan điểm tại tọa đàm, ông Hồ Lê Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đồng thuận và cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá là cần thiết; dù không được khuyến khích phát triển, song ngành thuốc lá vẫn có đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước trong nhiều năm qua.

Điển hình, Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam nộp ngân sách tăng dần qua các năm, riêng trong năm 2023 đã nộp hơn 14.000 tỷ đồng vào ngân sách; đóng góp 100 tỷ đồng vào Quỹ Phòng chống Covid-19 và 265 tỷ đồng vào Quỹ Bảo vệ Môi trường, đồng thời tạo sinh kế cho hơn 90.000 nông dân…

Nêu quan điểm tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam phân tích, do thuế tiêu thụ đặc biệt nằm trong giá bán, tăng thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ tăng tỷ lệ thuế cơ cấu trong giá bán lẻ thuốc lá. Giá bán cao để giảm thiểu người hút thuốc lá, đặc biệt là hạn chế thế hệ trẻ tiếp cận với thuốc lá, hướng đến đảm bảo sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu các căn bệnh hiểm nghèo, đặc biệt là liên quan đến hô hấp, ung thư phổi.

Tuy nhiên, bà Cúc cũng đặt ra vấn đề ngược lại, khi giá bán trong nước cao là cơ hội cho thuốc lá lậu - sản phẩm có thể tránh tất cả các loại thuế và quy định hàm lượng chất trong sản phẩm - nhằm bù vào phần thiếu hụt tiêu thụ trong nước có khả năng cao xảy ra do việc giảm sản lượng hợp pháp.

Sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá

Nêu quan điểm tại tọa đàm, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho biết, đồng tình với đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với các sản phẩm thuốc lá, đồng thời cần sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá để đạt mục tiêu Chính phủ đề ra về giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá.

Đại biểu Cường cho rằng, biện pháp tăng sốc, tăng mạnh giá thuốc lá cũng là giải pháp giúp triệt tiêu nhanh nhất tỷ lệ người hút thuốc lá, bởi khi tăng mạnh, người không có điều kiện sẽ bỏ thuốc. Còn giải pháp tăng nhẹ, tăng dần dần, người hút thuốc có thể sẽ thích nghi dần, dẫn đến mục tiêu giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá khó đạt mục tiêu Chính phủ đề ra.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: TN

Chung quan điểm với đại biểu Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa - đoàn Đồng Tháp và đại biểu Tráng A Dương - Ủy viên chuyên trách Hội đồng Dân tộc Quốc hội đều nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm thuốc lá, nhưng lưu ý rằng lộ trình tăng cần có tính toán kỹ lưỡng để đạt được hiệu quả giảm tỷ lệ hút thuốc mà không làm gia tăng buôn lậu.

Thông tin về vấn đề chống buôn lậu thuốc lá, Thượng tá Lê Thiện Thành - Phó trưởng Phòng Hướng dẫn Điều tra, Cục Phòng chống Ma túy và Tội phạm, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng cho hay, trong năm 2024, hoạt động buôn lậu, nhập lậu thuốc lá điếu ngoại, nguyên liệu thuốc lá không rõ nguồn gốc xuất xứ vào nước ta đang là vấn đề gây nhức nhối trong xã hội, ảnh hưởng tới sức khỏe người tiêu dùng, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất thuốc lá hợp pháp, gây thất thu ngân sách nhà nước.

Thông tin về kết quả đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá, Thượng tá Lê Thiện Thành cho biết, năm 2023 lực lượng Bộ đội Biên phòng đã chủ trì phát hiện, bắt giữ 544 vụ/370 đối tượng, tang vật thu giữ 678.459 bao thuốc lá điếu; 105.291 kg nguyên liệu lá thuốc lá; 17.280 phụ kiện thuốc lá điện tử.

Năm 2024, tính từ 1/1/2024 đến nay, phát hiện, bắt giữ 235 vụ/204 đối tượng, tang vật thu giữ 257.390 bao thuốc lá, 100.987 kg nguyên liệu lá thuốc lá và 14.500 phụ kiện thuốc lá điện tử.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép thuốc lá qua biên giới, các đơn vị Bộ đội Biên phòng đã gặp nhiều khó khăn, thách thức. Phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng buôn lậu không có gì mới, tuy nhiên rất manh động, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng.

Theo đó, Thượng tá Lê Thiện Thành góp ý, lộ trình tăng thuế nên giãn ra để lực lượng Bộ đội Biên phòng và các cơ quan quản lý thị trường có thêm thời gian để chuẩn bị kế hoạch và lực lượng nhằm ứng phó hiệu quả với việc buôn thuốc lá lậu tăng cao do thuế tăng./.

Văn Tuấn