Tăng trưởng kinh tế quí 4 và năm 2024 – sự trở lại của tiêu dùng nội địa?

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành năm 2024 tăng 9% so với năm 2023, ước đạt 6,39 triệu tỉ đồng. Ảnh: N.K

Xu hướng tích cực khi đơn hàng xuất khẩu tiếp tục phục hồi vững chắc

Quí sau tăng trưởng cao hơn quí trước, đó là xu hướng đã diễn ra trong năm 2024. Nếu như quí 1 GDP chỉ đạt mức tăng 5,98% so với cùng kỳ năm trước, quí 2 tốc độ tăng leo lên mức 7,25% những tưởng đã cao, nhưng quí 3 đạt mốc 7,43% và quí 4 tăng cao nhất ở 7,55%. Nhờ đó giúp tăng trưởng GDP cả năm 2024 đạt 7,09%, khớp với mục tiêu phấn đấu 7% cách đây hai tháng và vượt kế hoạch đặt ra hồi đầu năm nay ở 6-6,5%.

Khu vực công nghiệp và xây dựng tiếp tục ghi dấu ấn phục hồi mạnh mẽ với mức tăng trưởng cao nhất, khi lần lượt tăng 8,35% trong quí 4 và tăng 8,24% cho cả năm 2024, đóng góp 45,17% vào mức tăng trưởng chung. Khu vực dịch vụ tăng tương ứng 8,21% và 7,38%, đóng góp 49,46% và khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng tương ứng 2,99% và 3,27%, đóng góp 5,37%.

Trong khu vực công nghiệp và xây dựng, ngành công nghiệp phục hồi tích cực và tăng trưởng mạnh mẽ so với năm 2023. Giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp trong năm 2024 là 8,32% so với năm 2023, chỉ thấp hơn mức tăng 8,52% của năm 2022 trong giai đoạn 2019-2024.

Động lực chính vẫn đến từ ngành công nghiệp chế biến chế tạo, vốn chiếm tỷ trọng lên đến 65% trong tổng sản phẩm công nghiệp và xây dựng, khi ghi nhận tốc độ tăng mạnh 9,83% và đóng góp đến 2,49 điểm phần trăm (trong mức tăng GDP 7,09%). Trong năm 2023, ngành này chỉ tăng 3,62%, là mức tăng thấp nhất của các năm trong giai đoạn 2011-2023 và chỉ đóng góp 0,93 điểm phần trăm.

Chỉ số sản xuất công nghiệp cũng phản ánh xu hướng tương tự, với chỉ số sản xuất ngành công nghiệp chế biến chế tạo tăng 9,6%, cao hơn mức tăng trưởng của chỉ số chung là 8,4%. Xét riêng trong quí 4, một số ngành trong nhóm chế biến chế tạo tiếp tục duy trì mức tăng trưởng tích cực là ngành dệt tăng 10,9%; sản xuất trang phục tăng 18,1%; sản xuất da và các sản phẩm có liên quan tăng 20,2%; chế biến gỗ và sản phẩm từ gỗ tăng 13,3%; sản xuất sản phẩm từ cao su và plastic tăng 17,3%; sản xuất thiết bị điện tăng 15,8%...

Như các phân tích đã chỉ ra, đây đều là những mặt hàng xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam, cho thấy xu hướng phục hồi của đơn hàng xuất khẩu tiếp tục vững chắc và đóng góp lớn vào tốc độ tăng trưởng của quí 4 nói riêng và cả năm 2024 nói chung. Con số xuất siêu hàng hóa 24,77 tỉ đô la Mỹ đạt được trong năm 2024, với kim ngạch xuất khẩu tăng 14,3% so với năm trước, cũng đã phần nào phản ánh xu thế trên.

Trong khi đó, ngành xây dựng năm 2024 tăng 7,87%, cao hơn mức tăng 7,06% của năm 2023, nhưng nếu xét riêng trong quí 4-2024 thì tăng 8,33%, thấp hơn mức tăng 9,32% của quí 4-2023, đồng thời tỷ trọng so với tổng sản phẩm của ngành công nghiệp và xây dựng cũng giảm từ 18,4% trong năm 2023 xuống 18,1% trong năm 2024. Điều này cho thấy xu hướng phục hồi của ngành xây dựng vẫn gặp ít nhiều khó khăn, thể hiện qua tốc độ tăng của sản phẩm thép thanh, thép góc trong cả năm 2024 chỉ còn 18,7%, thấp hơn mức tăng 26,7% của kỳ chín tháng năm 2024.

Đầu tư mạnh mẽ hơn và bất ngờ trước sự trở lại của cầu tiêu dùng

Tổng vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội theo giá hiện hành ước đạt 3.692.100 tỉ đồng, tăng 7,5% so với năm 2023, cao hơn mức tăng 6,2% của năm 2023 so với năm 2022. Đáng chú ý, vốn đầu tư của khu vực nhà nước có dấu hiệu chững lại, khi chỉ còn tăng 5,3%, thấp hơn rất nhiều so với mức tăng 16,4% của năm 2023 và 15,7% của năm 2022, dù thời gian qua Chính phủ liên tục triển khai nhiều cơ chế, giải pháp để thúc đẩy giải ngân các dự án đầu tư công nhanh hơn.

Ngược lại, nguồn vốn từ khu vực ngoài nhà nước, vốn chiếm tỷ trọng lớn nhất - gần 56%, tiếp tục thể hiện đà phục hồi tích cực. Quí 1-2024 vốn đầu tư của khu vực này chỉ tăng 4,2% (thấp hơn cả mức tăng 4,9% của khu vực nhà nước), nhưng đến sau sáu tháng tăng lên 6,7% và sau chín tháng tiếp tục tăng lên 7,1%. Cuối cùng, kết thúc năm 2024 ghi nhận mức tăng 7,7%, gấp gần 3 lần mức tăng 2,6% của năm 2023. Tốc độ tăng này cao thứ hai trong năm năm vừa qua, khi chỉ thấp hơn mức tăng 8,1% của năm 2022.

Triển vọng kinh tế khởi sắc hơn, với mục tiêu tăng trưởng năm 2025 phấn đấu lên đến 8%, đơn hàng xuất khẩu phục hồi, mặt bằng lãi suất cho vay giữ ổn định ở mức thấp… đã kích thích các doanh nghiệp mạnh dạn mở rộng đầu tư và sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, các giải pháp cơ cấu nợ kịp thời của ngành ngân hàng, khả năng tiếp cận tín dụng mở rộng hơn, với tăng trưởng tín dụng toàn nền kinh tế đến ngày 25-12-2024 đạt 13,82%, cũng góp phần thúc đẩy dòng vốn đầu tư từ khu vực tư nhân tăng trưởng tích cực so với giai đoạn trước.

Theo khảo sát đánh giá về hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của doanh nghiệp trong quí 4-2024 so với quí 3-2024, có 77,3% doanh nghiệp nhận định hoạt động SXKD trong quí 4 tốt hơn và giữ ổn định so với quí 3 (28,6% tốt hơn và 48,7% giữ ổn định); 22,7% doanh nghiệp đánh giá hoạt động SXKD khó khăn hơn. So với quí 3, tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá thuận lợi hơn quí trước tăng 5,1%; giữ ổn định tăng 0,4% và khó khăn hơn giảm 5,5%.

Tương tự, nguồn vốn đầu tư từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng thể hiện xu hướng tăng mạnh mẽ, khi đạt mức tăng 10,6% trong năm 2024, gấp gần 2 lần mức tăng 5,4% của năm 2023. Diễn biến này cũng khá tương đồng khi nhìn vào tốc độ tăng trưởng của vốn FDI giải ngân trong năm 2024 là 9,4%, đạt 25,35 tỉ đô la Mỹ.

Một trong những bất ngờ lớn của động lực tăng trưởng có lẽ đến từ sự trở lại của cầu tiêu dùng nội địa. Cụ thể, xét theo góc độ sử dụng GDP năm 2024, tiêu dùng cuối cùng - vốn có tỷ trọng đóng góp lớn nhất vào tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế - trong năm 2024 tăng 6,57% so với năm 2023, gấp gần 1,9 lần mức tăng 3,52% của năm 2023 so với năm 2022.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng theo giá hiện hành năm 2024 tăng 9% so với năm 2023, ước đạt 6,39 triệu tỉ đồng. Đặc biệt, tốc độ tăng của quí 4 cũng là cao nhất trong năm khi đạt 9,3%, cao hơn đáng kể so với mức tăng 8,2% của quí 1; 8,8% của quí 2 và 8,4% của quí 3. Ngoài tác động bởi yếu tố mùa vụ, cầu tiêu dùng trong nước cũng đang có tín hiệu phục hồi trước những chính sách kích cầu được triển khai trong thời gian gần đây, như các chương trình khuyến mãi 100%, gia hạn chính sách giảm 2% thuế VAT, các chương trình bình ổn thị trường, người Việt ưu tiên dùng hàng Việt mà các cơ quan quản lý nỗ lực triển khai…

Tuệ Nhiên