Tạo cú hích mạnh mẽ phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ

Sản xuất linh kiện nhựa chất lượng cao tại Công ty cổ phần Nhựa Hà Nội.

Những năm gần đây, nhờ các chính sách, khuyến khích của Nhà nước về phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ cùng sự nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp nên số lượng doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng ngày càng gia tăng.

Đến nay, cả nước có khoảng 5.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ; sản phẩm được cung cấp đầy đủ trong nước và xuất khẩu tới Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ… như dây cáp điện, hộp số, các linh kiện nhựa. Đặc biệt, có khoảng 100 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp 1 cho các tập đoàn đa quốc gia; số doanh nghiệp cấp 2 và cấp 3 vào khoảng 700 đơn vị. Tiêu biểu có khoảng 50 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp 1 và 170 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp 2 cho Tập đoàn Samsung.

Tuy nhiên, dù Chính phủ đã phối hợp với các tổ chức, doanh nghiệp triển khai các hoạt động liên kết giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp Việt Nam nhưng sự liên kết còn lỏng lẻo; nguồn lực xã hội chưa tập trung nhiều vào đầu tư sản xuất công nghiệp hỗ trợ do thời gian thu hồi vốn chậm, lợi nhuận kém hấp dẫn so với đầu tư vào lĩnh vực khác.

Một trong những nguyên nhân là do chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ còn thiếu đồng bộ, thiếu ổn định lâu dài, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc hoạch định và triển khai chiến lược đầu tư. Năng lực tài chính và công nghệ của nhiều doanh nghiệp nội địa còn yếu, chưa đủ sức cạnh tranh với các doanh nghiệp FDI đã có nền tảng sản xuất toàn cầu. Trong khi đó, phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn sử dụng máy móc lạc hậu, thiếu nhân lực chất lượng cao và chưa đủ điều kiện để đổi mới sáng tạo.

Từ thực tế, ông Nguyễn Vân - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ Hà Nội (HANSIBA) chia sẻ, dù có tới 900 doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, chiếm tỷ lệ cao nhất cả nước, song ngành này tại Hà Nội vẫn còn nhiều hạn chế. Trong đó, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ còn đơn giản, hàm lượng công nghệ trung bình và thấp, có giá trị nhỏ trong cơ cấu giá trị sản phẩm. Tỷ lệ nội địa hóa thấp, doanh nghiệp thiếu nguồn lực để đổi mới. Năng lực cung cấp linh kiện và phụ tùng có hàm lượng công nghệ cao, kỹ thuật phức tạp chưa đáp ứng các yêu cầu để tham gia sâu vào chuỗi sản xuất toàn cầu…

Với những chính sách hỗ trợ, ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả.

Trước những điểm yếu nội tại và bất cập về chính sách, ngày 17/7/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung Nghị định số 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ. Các nội dung của Nghị định số 205/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước điều chỉnh quan trọng sau gần một thập kỷ, giúp khơi thông nguồn lực cho doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ có thể được hỗ trợ tối đa 70% chi phí cho các hoạt động phát triển thị trường như đăng ký thương hiệu, tham gia triển lãm, tư vấn M&A và hợp tác để trở thành nhà cung ứng trong chuỗi công nghiệp.

Đặc biệt, lĩnh vực chuyển giao công nghệ cũng được mở rộng hỗ trợ với mức tối đa 50% chi phí đầu tư máy móc, thiết bị và 70% chi phí đào tạo nhân lực, nâng cao năng lực vận hành. Doanh nghiệp đồng thời được tạo điều kiện tiếp cận các nguồn vốn từ Quỹ đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, cùng các chương trình hỗ trợ công nghệ cao.

Điểm mới đáng chú ý, Nghị định lần này mở rộng ưu đãi về môi trường, pháp lý và kiểm định chất lượng. Cụ thể, doanh nghiệp có thể được hỗ trợ tối đa 50% chi phí kiểm nghiệm sản phẩm, đo lường - hiệu chuẩn thiết bị, đăng ký sở hữu trí tuệ, mã số mã vạch... Các khu công nghiệp hỗ trợ cũng được áp dụng chính sách ưu đãi môi trường theo quy định hiện hành. Doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc lĩnh vực này được hưởng hỗ trợ pháp lý theo Luật Hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Về chính sách đầu tư, các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tiếp tục được hưởng các quyền lợi như ưu đãi thuê đất, thuê mặt nước, miễn - giảm thuế và các hình thức khuyến khích đầu tư khác theo pháp luật hiện hành.

Theo đánh giá của các chuyên gia, khi được triển khai bài bản và minh bạch, Nghị định số 205/2025/NĐ-CP sẽ đóng vai trò “đòn bẩy” thúc đẩy cả hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và hội nhập, là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tránh lệ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, nguyên vật liệu.

Đồng thời, tăng khả năng tham gia vào mạng lưới sản xuất khu vực, tận dụng làn sóng dịch chuyển đầu tư quốc tế. Đây là cú hích chiến lược, giúp doanh nghiệp vượt qua rào cản chi phí đầu tư, tiếp cận thị trường quốc tế và xây dựng năng lực sản xuất độc lập.

Nguyệt Hà