Tạo khung pháp lý để phát triển khu thương mại và văn hóa

Luật Thủ đô 2024

Không gian ẩm thực sôi động tại phố Tạ Hiện. Ảnh N.M

Điều kiện thành lập khu phát triển thương mại và văn hóa

Theo đó, khu phát triển thương mại và văn hóa được thành lập trên cơ sở khu phố, tuyến phố, làng nghề, điểm dân cư nông thôn hiện hữu để huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển các hoạt động thương mại, văn hóa, du lịch tại khu vực có lợi thế về vị trí thương mại, không gian văn hóa trên cơ sở bảo đảm các tiêu chuẩn, điều kiện về văn hóa kinh doanh, an ninh, trật tự, bảo vệ môi trường cao hơn so với quy định chung để thu hút, phát triển du lịch, phát huy giá trị văn hóa, thúc đẩy các hoạt động thương mại trên địa bàn, cải thiện điều kiện sống của người dân, bảo tồn các ngành, nghề truyền thống.

Nguyên tắc thành lập, tổ chức, hoạt động, quản lý khu phát triển thương mại và văn hóa: ưu tiên thành lập khu phát triển thương mại và văn hóa tại các khu phố, tuyến phố, làng nghề, tuyến phố đi bộ, điểm dân cư nông thôn hiện hữu có lợi thế về vị trí thương mại, không gian văn hóa; bảo đảm các tiêu chuẩn, điều kiện về văn hóa kinh doanh, an ninh, trật tự, vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường tại khu phát triển thương mại và văn hóa cao hơn so với các quy định chung để thúc đẩy các hoạt động thương mại, sáng tạo gắn với phát triển văn hóa, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa và ngành, nghề truyền thống, thu hút, phát triển du lịch trên địa bàn; bảo đảm công khai, minh bạch, tăng cường trách nhiệm giải trình trong quá trình thành lập, tổ chức, hoạt động, quản lý khu phát triển thương mại và văn hóa.

Nhà nước khuyến khích và ưu tiên đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội, cải thiện cảnh quan, môi trường, nâng cao chất lượng dịch vụ công tại khu phát triển thương mại và văn hóa.

Để thành lập khu phát triển thương mại và văn hóa cần có đủ các điều kiện như: được thành lập tại khu vực có lợi thế về vị trí thương mại, không gian văn hóa theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Nghị quyết này; có phương án tài chính, phương án hoạt động để thúc đẩy các hoạt động thương mại, sáng tạo gắn với phát triển văn hóa, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa và ngành, nghề truyền thống, thu hút, phát triển du lịch trên địa bàn; có phương án bảo đảm an ninh, trật tự an toàn xã hội, vệ sinh an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường cao hơn so với các quy định chung để thúc đẩy các hoạt động thương mại, văn hóa, sáng tạo và cải thiện đời sống của người dân; có dự kiến thành phần Hội đồng quản lý và mô hình quản lý, vận hành của khu phát triển thương mại và văn hóa; có dự thảo Quy chế hoạt động của khu phát triển thương mại và văn hóa được soạn thảo theo mẫu ban hành kèm theo Nghị quyết này; có trên 50% ý kiến đồng thuận của đại diện cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, hộ gia đình thường trú trong khu vực về tham gia, thành lập khu phát triển thương mại và văn hóa; về thành phần Hội đồng quản lý và mô hình quản lý, vận hành; về Quy chế hoạt động của khu phát triển thương mại và văn hóa. Việc lấy ý kiến về mỗi nội dung trên bằng hình thức văn bản hoặc trực tiếp tại cuộc họp của cộng đồng dân cư...

Không gian văn hóa rất cần thiết cho sự giao lưu, sáng tạo

Các hoạt động của khu phát triển thương mại văn hóa gồm: tổ chức các sự kiện, lễ hội, chương trình biểu diễn nghệ thuật, văn hóa truyền thống; xây dựng, phát triển các bảo tàng, nhà truyền thống, không gian trưng bày nghệ thuật; gìn giữ và phát huy các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, công trình văn hóa, công trình kiến trúc có giá trị, cảnh quan tiêu biểu, phong tục, tập quán tiêu biểu; hoạt động đào tạo, dạy nghề truyền thống; phát triển nguồn nhân lực nghề, văn hóa nghề.

Về hoạt động thương mại: phát triển hệ thống cửa hàng, chợ, trung tâm thương mại và các điểm kinh doanh gắn với đặc điểm văn hóa địa phương; tổ chức hội chợ, triển lãm thương mại, quảng bá sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm từ các ngành, nghề truyền thống và đặc sản địa phương.

Về hoạt động du lịch: quảng bá, giới thiệu các hoạt động tham quan, du lịch tại khu phát triển thương mại và văn hóa đến du khách trong và ngoài nước; xây dựng và phát triển du lịch liên kết với các làng nghề, phố nghề và các điểm du lịch, khu du lịch khác.

Chia sẻ về khu phát triển thương mại văn hóa và đề xuất áp dụng triển khai tại Hà Nội theo Luật Thủ đô 2024, luật sư Nguyễn Hưng Quang, Phó Chủ tịch Hội Luật quốc tế Việt Nam cho biết, không gian văn hóa rất cần thiết cho sự giao lưu, sáng tạo và làm phong phú đời sống con người. Trong quá trình hình thành và phát triển đô thị, nhiều không gian văn hóa đã được hình thành, một số không gian văn hóa đang tiếp tục được phát triển. Những không gian văn hóa đô thị hay làng xã có tính đặc trưng cho một số vùng miền như những tuyến phố “hàng" chuyên kinh doanh một số sản phẩm, hàng hóa hay làng lụa Vạn Phúc, làng cổ Đường Lâm, làng gốm sứ Bát Tràng (Hà Nội), khu phố cổ Hội An (Quảng Nam), các khu phố cũ có giá trị về kiến trúc và văn hóa tại TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng...

Những không gian này là sự kết hợp giữa hoạt động thương mại với các đặc điểm văn hóa đời sống của khu vực, có giá trị văn hóa cảnh quan, công trình kiến trúc có giá trị (di sản vật thể) cho đến tinh thần hợp tác kinh doanh buôn có bạn, bán có phường (di sản phi vật thể) của người Việt Nam. Vấn đề đặt ra là cần phải giữ gìn được giá trị văn hóa này trong quá trình phát triển kinh tế có khả năng xóa bỏ hoặc làm tổn hại các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể ở những không gian văn hóa này. Việc phát triển đô thị và kinh tế xã hội đòi hỏi phải phát huy tối đa các yếu tố tác động đến tăng trưởng kinh tế đô thị như tiềm năng, lợi thế về quy mô kinh tế, vị trí địa lý, văn hóa - xã hội mang bản sắc riêng.

Sự phát triển mạnh mẽ của các đô thị cũng đòi hỏi cần phải có những không gian văn hóa mới để làm gia tăng năng lực gắn kết cộng đồng và đáp ứng nhu cầu về các hoạt động văn hóa. Nhiều đô thị ở Việt Nam đã có những khu phố đi bộ, tuyến phố kiểu mẫu để tạo ra các không gian văn hóa cộng đồng cho khu vực. Một số khu vực đô thị mới cũng phát triển những khu vực chung để tạo ra những điểm nhất về không gian văn hóa cho khu vực do chính các chủ đầu tư ở khu vực tư nhân thực hiện, như khu Mega World của Vinhome Ocean Park, khu Mailand Hanoi city tại Hà Nội... Chính quyền một số quận, huyện cũng đã đầu tư để tạo ra các tuyến phố đi bộ vào cuối tuần, tuyến phố chuyên doanh, hoặc thúc đẩy phát triển các hoạt động kinh tế đêm gắn với đời sống văn hóa đô thị để hy vọng thúc đẩy hoạt động kinh doanh trong khu vực và tạo nên một sức sống văn hóa mới cho khu vực.

Luật sư Nguyễn Hưng Quang chia sẻ, quy định của Luật Thủ đô 2024 về khu phát triển thương mại và văn hóa là một định hướng đúng đắn và phù hợp để có thể bảo vệ và phát huy các không gian công cộng, không gian văn hóa và phát triển các không gian văn hóa mới, thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa, giải trí cho thanh niên, du khách nước ngoài và kinh tế ban đêm. Các quy định tại khoản 8 Điều 21 của Luật Thủ đô 2024 đã tạo khuôn khổ pháp lý cơ bản cho việc hình thành các khu phát triển thương mại và văn hóa.

Mai Anh