Tạo lập thị trường tài sản mã hóa phát triển minh bạch

Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam – đây được xem là bước đi quan trọng để tạo lập và thúc đẩy thị trường tài sản mã hóa phát triển minh bạch.

Ảnh minh họa

Minh bạch thị trường tài sản mã hóa – bảo vệ nhà đầu tư

Khu vực châu Á - Thái Bình Dương là thị trường phát triển tài sản mã hóa nhanh nhất thế giới. Năm 2025, Việt Nam ghi nhận dòng vốn tài sản mã hóa vượt 220 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước (đứng thứ 3 trong khu vực về dòng vốn tài sản mã hóa). Tuy nhiên, phần lớn các giao dịch tài sản mã hóa của nhà đầu tư Việt Nam đều diễn ra trên các sàn quốc tế, gây thất thu thuế, tiềm ẩn rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Trong bối cảnh đó, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025 về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa được xem là bước đi quan trọng - lần đầu tiên thiết lập khung pháp lý cho hoạt động giao dịch của loại tài sản mới này, đáp ứng yêu cầu cấp bách xây dựng thị trường tài sản mã hóa nội địa minh bạch, có kiểm soát.

Theo ông Võ Trung Tín, Phó Chủ tịch Chi hội Blockchain TP Hồ Chí Minh (HBA), tại Việt Nam, các sản phẩm Blockchain hoặc những công nghệ liên quan đến tài sản mã hóa, người dân vẫn có sự mơ hồ, không biết những tài sản này là giao dịch hợp pháp hay không hợp pháp, khi khai thác tài sản đó có được pháp luật công nhận và bảo hộ hay không. Nghị quyết 05 ra đời có thể chưa đáp ứng được phần lớn nhu cầu cũng như những phản ứng và thái độ đối với tài sản mã hóa, tuy nhiên Nghị quyết có một điểm mạnh đó là đã có quy định cụ thể để hướng dẫn và quản lý tài sản mã hóa một cách rõ ràng, minh bạch. Như vậy, Nhà nước đã có quan điểm rất mở đối với tài sản này.

Xét ở phương diện nhà đầu tư, Nghị quyết 05 đã nâng cao địa vị pháp lý cho nhà đầu tư tài sản mã hóa – từ chưa được công nhận, trở thành nhà đầu tư chính danh, được pháp luật công nhận.

Dự án bất động sản rất có thể sẽ được coi là một trong những tài sản mã hóa tại Việt Nam

Còn theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), ở các quốc gia khác khi đầu tư vào tài sản mã hóa, họ xây dựng hai thị trường: Thị trường thứ nhất là sàn giao dịch tài sản mã hóa – nội dung này giống như quy định của Nghị quyết 05 mà Chính phủ mới ban hành, tức là sẽ tương tự như hoạt động của Sở giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, theo Nghị quyết 05, sẽ có khoảng 05 sàn giao dịch tài sản mã hóa (không phải do Nhà nước vận hành), tại đó cho phép mã hóa một số tài sản được giao dịch theo quy định của Nhà nước.

Đặc biệt trong Nghị quyết 05, Nhà nước hướng đến mục tiêu trong tương lai thị trường tài sản mã hóa sẽ là một kênh thu hút vốn cho nền kinh tế. Thị trường thứ hai là thị trường ngoài sàn (OTC) hoặc các nền tảng khác – tại đây nhà đầu tư có thể giao dịch trực tiếp với nhau, không qua sàn giao dịch tập trung. Điều này mang lại sự linh hoạt nhưng rủi ro cao, đòi hỏi nhà đầu tư phải có kiến thức và kinh nghiệm để đánh giá đối tác khi giao dịch. Ngoài hai thị trường trên, nhà đầu tư có thể giao dịch qua các nền tảng khác như các sàn phi tập trung (DEX), các nền tảng cho vay tiền mã hóa, hoặc các ứng dụng thanh toán di động. Tuy nhiên, rủi ro về an ninh mạng và lừa đảo vẫn có thể xảy ra.

Cần có văn bản hướng dẫn chi tiết thực hiện Nghị quyết 05/2025

TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cho rằng, nhiều người Việt Nam đang có cách nhìn hơi “lệch” về thị trường tài sản mã hóa - đó là khi tham gia vào thị trường này tức là đang đầu tư chơi Bitcoin (còn gọi là tiền ảo, tiền kỹ thuật số), điều này là không đúng.

“Chúng ta cần hiểu tại sao Chính phủ lại ban hành Nghị quyết 05, bởi vì tại Việt Nam có tới 21% dân số tham gia đầu tư Bitcoin và một số loại tài sản mã hóa khác, nếu tính số tiền giao dịch đầu tư trên các sàn giao dịch quốc tế - hàng năm khoảng 104 tỷ USD. Vậy thì tại sao với 104 tỷ USD này chúng ta không tìm cách để thu hút trở lại Việt Nam phục vụ cho nền kinh tế và ngân sách Nhà nước, mà lại để dòng tiền này đầu tư giao dịch trên các sàn quốc tế - như vậy rất lãng phí nguồn lực, việc này chắc chắn Nhà nước phải có cơ chế kiểm soát và quản lý. Tiếp đó, khi xảy ra rủi ro (thí dụ như sàn giao dịch bị hacker tấn công dẫn đến sập sàn, nhà đầu tư có nguy cơ bị mất trắng số tiền đầu tư) thì ai là người chịu trách nhiệm bảo vệ nhà đầu tư, tất nhiên là không có ai cả bởi vì họ giao dịch trên sàn quốc tế. Vì vậy, sự ra đời của Nghị quyết 05 đã giải quyết nhu cầu đầu tư tài sản mã hóa của nhà đầu tư Việt Nam và tất nhiên Nghị quyết cũng có quy định rất rõ ràng là các sàn giao dịch phải có vốn điều lệ tối thiểu là 10 nghìn tỷ đồng, phòng khi rủi ro xảy ra còn có thể hỗ trợ cho nhà đầu tư”, ông Lực cho biết.

Trong tương lai, công nghệ hiện đại rất có thể trở thành tài sản mã hóa

Lần đầu tiên Việt Nam có khung pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa, việc nhanh chóng triển khai thực hiện Nghị quyết 05 là điều hết sức quan trọng, theo Luật sư Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, cần có một văn bản hướng dẫn hết sức chi tiết và mạch lạc về việc thực hiện Nghị quyết 05, đặc biệt là quyền và lợi ích của doanh nghiệp, nhà đầu tư.

“Văn bản cần làm rõ khái niệm mà lâu nay đang vướng mắc đó là định nghĩa tài sản mã hóa là gì? - không phải chỉ đơn giản như định nghĩa trong Luật Công nghiệp Công nghệ số và Nghị quyết 05, vì theo quy định này, chúng ta còn rất nhiều cách hiểu khác nhau. Thí dụ định nghĩa tài sản số là tài sản được bảo hộ theo Bộ luật Dân sự - tức là đây là điều kiện cần và đủ để một tài sản được coi là tài sản số hay đây chính là một loại tài sản mới được quy định theo Bộ luật Dân sự. Một vấn đề nữa cũng cần được làm rõ đó là những tài sản mã hóa không mang tính tài chính hoặc hàm lượng tài chính thấp hơn rất nhiều so với hàm lượng kỹ thuật thì chúng ta nên xem xét trong không gian về mặt kỹ thuật hay chúng ta vẫn xem xét trong không gian về tài chính. Việc làm rõ định nghĩa, phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết sẽ giúp ích rất nhiều cho các nhà đầu tư và các doanh nghiệp trong lĩnh vực blockchain”, LS. Tuấn nói.

Nghị quyết 05 chưa có các quy định cụ thể liên quan đến việc những loại tài sản nào sẽ được mã hóa và được giao dịch tại sàn giao dịch tài sản mã hóa của Việt Nam. Hiện nay, nhiều nhà đầu tư Việt Nam đang băn khoăn, lo lắng rằng: trong trường hợp sàn giao dịch của Việt Nam không hỗ trợ giao dịch một số loại tài sản mà nhà đầu tư đang nắm giữ, lúc này nhà đầu tư cần làm như thế nào để vừa tuân thủ đúng quy định pháp luật nhưng cũng vừa giữ được tài sản và thuận tiện trong giao dịch.

Các chuyên gia khuyến nghị, nhà đầu tư cần chờ văn bản hướng dẫn chi tiết thực hiện Nghị quyết 05 từ phía cơ quan quản lý. Hiện trên các diễn đàn, đã có rất nhiều các chuyên gia nói về vấn đề này nhằm tháo gỡ vướng mắc cho nhà đầu tư. Lúc này, nhà đầu tư cần bình tĩnh, không nóng vội, tránh trường hợp bị rơi vào bẫy lừa đảo.

Lê Thanh-CTV Phượng Ngọc/VOV.VN