Tạo sức bật cho xuất khẩu từ cân bằng, bền vững và đa dạng hóa

Coi trọng chất lượng, minh bạch xuất xứ

Bức tranh thương mại 8 tháng năm 2025 cho thấy nhiều điểm sáng đáng ghi nhận. Lũy kế 8 tháng, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu ước đạt 597,93 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước. Để đạt mục tiêu kỳ vọng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tăng 12% và xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD trong năm 2025, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhìn nhận, cần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nhập khẩu, giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống.

Các cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò “cầu nối” giữa thị trường quốc tế và DN trong nước thông qua việc hỗ trợ thông tin, kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu, nhà phân phối, tận dụng cơ hội từ các FTA. Đồng thời, các địa phương, hiệp hội ngành hàng cần phối hợp chặt chẽ, tham gia mạnh mẽ vào các hoạt động xúc tiến quốc gia để tạo sức bật cho xuất khẩu.

“Thành công của xuất khẩu năm 2025 không chỉ đến từ những con số tăng trưởng, quan trọng hơn là sự cân bằng, bền vững và đa dạng hóa. Các DN, hiệp hội ngành hàng cần tận dụng tối đa lợi thế của các thị trường mới nổi, đồng thời củng cố chỗ đứng ở các thị trường truyền thống”, ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh.

Cần sự vào cuộc mạnh mẽ của các chủ thể để tạo sức bật cho xuất khẩu

Hiện nay, cả Trung Quốc và Mỹ đều là những thị trường lớn nhưng đầy thách thức, đòi hỏi cao về chất lượng và minh bạch. Ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc cho biết, nước này mở cửa mạnh hơn với hàng nông lâm thủy sản nhưng yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Do đó trong 8 tháng qua, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc tăng mạnh nhưng công nghiệp chế biến lại sụt giảm.

“Các Lệnh 248 và 249 về quản lý an toàn thực phẩm của Trung Quốc đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Các DN cần nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản, đảm bảo truy xuất nguồn gốc toàn diện; đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản để tăng giá trị gia tăng; đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc - nơi nhu cầu thực phẩm cao cấp lớn. Các DN cần chú trọng bao bì, mẫu mã hàng hóa phù hợp thị hiếu cũng như đầu tư logistics, kho lạnh để ổn định nguồn cung”, ông Lai nói.

Kim ngạch thương mại Việt - Mỹ 8 tháng qua đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41%, trong đó Việt Nam xuất siêu 98 tỷ USD. Các mặt hàng chủ lực như máy móc, gỗ, dệt may, thủy sản đều tăng trưởng mạnh. Mặc dù vậy, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Mỹ cho rằng, thị trường Mỹ vẫn tiềm ẩn rủi ro với thuế quan, quy tắc xuất xứ và gia tăng điều tra phòng vệ thương mại.

Chính vì vậy, ông Hưng đề nghị hai nước tiếp tục thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại; phối hợp liên Bộ tháo gỡ tác động chính sách mới, đặc biệt thủy sản; đẩy mạnh xúc tiến thương mại và cung cấp thông tin kịp thời. Với thủy sản, cần vận động cơ chế chuyển tiếp. Với gỗ, doanh nghiệp phải minh bạch nguồn gốc và quy trình sản xuất, tăng cường dự báo, cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại.

Chuyển đổi xanh là yêu cầu cấp thiết

Tận dụng lợi thế hơn 90% dòng thuế về 0% từ Hiệp định EVFTA đang mở ra cơ hội lớn cho DN Việt Nam đa dạng hóa thị trường EU. Song theo ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, thị trường này hiện đang điều chỉnh chính sách thương mại để đối phó với biến động thuế quan từ Mỹ, nên siết chặt các yêu cầu về an toàn thực phẩm, xuất xứ và môi trường.

“Hiệp định EVFTA là cơ hội để DN đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào Mỹ và gia tăng sự hiện diện tại châu Âu. Tuy nhiên, đi kèm là những rủi ro không nhỏ như nguy cơ hàng hóa nước thứ 3 lợi dụng Việt Nam để lẩn tránh thuế, sự siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm cũng như việc gia hạn biện pháp tự vệ đối với thép và hợp kim. Nếu không chuyển đổi xanh, hàng Việt khó giữ được vị thế lâu dài”, ông Quân nhận định.

Các DN nâng cao chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm cho xuất khẩu bền vững

Đồng quan điểm này, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Thụy Điển cho rằng, Bắc Âu là thị trường tiềm năng nhưng bị hạn chế bởi chi phí logistics cao và khoảng cách địa lý. Người tiêu dùng Bắc Âu ưu tiên sản phẩm xanh, sáng tạo và có trách nhiệm. EU tạm giãn tiến độ Thỏa thuận xanh, nhưng về dài hạn, tuân thủ tiêu chuẩn bền vững sẽ là yêu cầu bắt buộc.

Nhiều chuyên gia nhận định, để tăng kim ngạch xuất khẩu những tháng cuối năm 2025, các DN Việt cần tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, đầu tư công nghệ, cải tiến mẫu mã và xây dựng thương hiệu để giữ vững tăng trưởng xuất khẩu. Mặt khác, cần đẩy mạnh sản xuất nguyên phụ liệu trong nước như vải cho dệt may, linh kiện cho da giày, vật liệu cho ngành gỗ… Phát triển công nghiệp hỗ trợ cần tiếp tục được tạo điều kiện thông qua cơ chế chính sách thuận lợi, để thu hút đầu tư vào sản xuất nguyên liệu và linh kiện.

Bên cạnh đó, các hiệp hội ngành hàng cần tăng cường cập nhật thông tin thị trường từ hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài. Tổ chức hội chợ, kết nối giao thương quy mô quốc tế cũng được nhấn mạnh để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và hợp tác đầu tư.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN