Tạo sức bật để TP HCM bứt phá: Chậm ngày nào, mất cơ hội ngày đó
Việc hợp nhất 2 tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu với TP HCM đã mở rộng dư địa phát triển cho thành phố
Điều này nhằm giải quyết ngay các điểm nghẽn mang tính cấp bách và phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh.
Chậm ngày nào, mất cơ hội ngày đó
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của TP HCM là hoàn chỉnh quy hoạch, tái kiến trúc không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - kết nối, vận hành theo mô hình quản trị đa trung tâm...
Chính phủ vừa có tờ trình về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM, gửi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.
Định hình siêu đô thị
Theo Chính phủ, nhằm thể chế hóa Nghị quyết 31/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển TP HCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM. Đây là căn cứ pháp lý và là công cụ quan trọng để TP HCM bứt phá, trở thành cực tăng trưởng của vùng Đông Nam Bộ và cả nước.
Sau 2 năm triển khai Nghị quyết 98/2023, kinh tế TP HCM (trước khi sáp nhập) từ chỗ suy giảm nghiêm trọng do tác động của đại dịch COVID-19 đã phục hồi nhanh, từng bước phát triển ổn định trên cơ sở đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu, gắn với việc ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo. Tổng giá trị GRDP của TP HCM (trước khi sáp nhập) năm 2025 ước tăng 1,5 lần so với năm 2020; GRDP bình quân đầu người đạt 8.400 USD - gấp 1,7 lần so với bình quân chung cả nước.
Việc hợp nhất 2 tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu với TP HCM đã mở rộng dư địa phát triển cho thành phố, tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, hội tụ các điều kiện để trở thành siêu đô thị đa trung tâm, phát triển theo 3 hành lang, với 5 trụ cột. TP HCM đặt ra chỉ tiêu trong 5 năm tới, tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân 10% - 11%/năm; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD; tổng vốn đầu tư xã hội bình quân 5 năm 35% - 40% GRDP; tỉ trọng kinh tế số chiếm 30% - 40% GRDP...
TP HCM rất cần bổ sung một số khung pháp lý vượt trội để phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh. Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Để hiện thực hóa các mục tiêu trên, TP HCM dự kiến mỗi năm cần huy động nguồn vốn bổ sung từ 8-12 tỉ USD. Theo tính toán, nếu không có các giải pháp hiệu quả để huy động nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước thì nguồn lực ngân sách bố trí chi đầu tư phát triển của TP HCM trong giai đoạn 2026 - 2030 chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu.
Xét trên bình diện tổng thể, dài hạn và quá trình phát triển của 3 địa phương hợp nhất, TP HCM vẫn còn những nút thắt mang tính cấu trúc, khiến tăng trưởng chưa bền vững, hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng.
Cần khung pháp lý vượt trội
Từ thực tiễn trên, TP HCM rất cần sửa đổi Nghị quyết 98/2023, bổ sung một số khung pháp lý vượt trội để giải quyết ngay các điểm nghẽn mang tính cấp bách, cũng như để phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh, nhất là các chính sách thu hút nhà đầu tư chiến lược.
Nếu nghị quyết này chậm được sửa đổi, bổ sung thì TP HCM sẽ khó tận dụng được lợi thế về địa giới hành chính mới; khó thể triển khai ngay được cơ chế thu hút đầu tư mới thông qua cơ chế khu thương mại tự do; không giải quyết được các vấn đề còn tồn đọng ở các dự án BT (xây dựng - chuyển giao), bỏ lỡ cơ hội phát triển tuyến đường sắt đô thị số 3.
Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội Đại biểu Đảng bộ TP HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của thành phố là hoàn chỉnh quy hoạch, tái kiến trúc không gian phát triển theo tư duy đa cực - tích hợp - kết nối, vận hành theo mô hình quản trị đa trung tâm nhằm phân bổ hợp lý nguồn lực và nâng cao hiệu quả điều hành. Đây là vấn đề mới, có ý nghĩa quyết định, chậm ngày nào thì thành phố càng mất cơ hội phát triển ngày đó.
Theo Thông báo 417/2025 của Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng đồng ý chủ trương nghiên cứu sửa đổi, bổ sung và ban hành các cơ chế, chính sách mới mang tính đột phá cho TP HCM, nhằm tiếp tục tạo điều kiện để thành phố phát huy vai trò đầu tàu kinh tế, đổi mới sáng tạo và là động lực tăng trưởng của cả nước.
Các định hướng, chủ trương và chỉ đạo nêu trên là cơ sở chính trị trực tiếp, đặt ra yêu cầu rà soát, xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách ưu đãi vượt trội, làm cơ sở pháp lý giúp TP HCM có thể giải quyết cơ bản những hạn chế trong công tác quản lý, phát triển đô thị, huy động mọi nguồn lực, khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế... để đủ sức thực hiện vai trò đầu tàu kinh tế trong giai đoạn mới.
"Gò bó" trong "chiếc áo quá chật"
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, TS Trần Quang Thắng, Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP HCM, cho rằng sau hơn 2 năm triển khai Nghị quyết 98/2023, TP HCM đã đạt được nhiều kết quả tích cực về kinh tế, xã hội và cải cách hành chính. Đến nay, TP HCM đã thực hiện hiệu quả 36/44 cơ chế trong nghị quyết; 6 cơ chế tiếp tục được triển khai; 2 cơ chế dừng do có quy định mới.
Tuy vậy, theo TS Trần Quang Thắng, nhiều cơ chế chưa được phân cấp đầy đủ, văn bản hướng dẫn ban hành chậm nên không thể triển khai ngay. Điểm nghẽn lớn nhất là cơ chế "cào bằng" giữa các địa phương. TP HCM là đô thị đặc biệt, là đầu tàu kinh tế của cả nước nhưng vẫn phải áp dụng các quy định chung như các tỉnh, thành khác. Điều này khiến TP HCM bị "gò bó" trong một "chiếc áo quá chật", không phù hợp với quy mô và tốc độ phát triển.
Bên cạnh đó, việc chậm ban hành hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 98/2023 cũng khiến nhiều cơ chế đặc thù không thể triển khai kịp thời. TP HCM đóng góp hơn 25% ngân sách quốc gia nhưng tỉ lệ điều tiết để lại còn thấp. Các quy định hiện hành chưa tạo điều kiện thuận lợi để thành phố huy động vốn từ khu vực tư nhân...
"Việc sửa đổi Nghị quyết 98 - và xa hơn là ban hành luật về siêu đô thị - không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật mà còn là bước ngoặt thể chế để TP HCM bứt phá, trở thành trung tâm tài chính, công nghệ, dịch vụ hàng đầu khu vực" - TS Trần Quang Thắng nhấn mạnh.
