Đâu là ngưỡng chịu thuế phù hợp với hộ kinh doanh?
Việc xác định ngưỡng chịu thuế tối ưu cho hộ kinh doanh đang là chủ đề được dư luận cùng các chuyên gia đặc biệt quan tâm.
Mức miễn thuế 200 triệu là xa rời thực tế
Chị Hạnh (Hà Đông), mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ ở khu vực đông dân cư. Cửa hàng chỉ có hai vợ chồng trông coi, bán các mặt hàng thiết yếu như mỳ gói, dầu ăn, sữa, đồ gia dụng…
Chị cho biết, trung bình mỗi ngày bán được từ 1,2 – 1,5 triệu đồng tiền hàng. Như vậy doanh thu một năm dao động từ 430–500 triệu đồng. Nghe thì lớn, nhưng lãi gộp chỉ khoảng 8–12% vì hầu hết là hàng thiết yếu, giá nhập cao, biên lợi nhuận thấp. Tiền điện, nước, khấu hao tủ lạnh, tủ đông mỗi tháng mất hơn 2 triệu đồng.
Trong khi giá nhập hàng thường xuyên tăng do biến động chi phí vận chuyển.
"Tính cả năm, thu về khoảng vài chục triệu coi như công hai vợ chồng. Nhưng theo quy định, doanh thu vượt 200 triệu là phải nộp thuế, mà thuế lại tính theo doanh thu, không theo lợi nhuận thực. Thành ra cửa hàng nhỏ như tôi lại bị xem là 'kinh doanh lớn'. Ngưỡng 200 triệu phù hợp cách đây cả chục năm, giờ mọi chi phí đều đội lên. Nếu giữ mức này, nhiều hộ tạp hóa nhỏ lẻ sẽ rất khó trụ", chị chia sẻ.
Việc xác định ngưỡng chịu thuế tối ưu cho hộ kinh doanh đang là chủ đề được dư luận cùng các chuyên gia đặc biệt quan tâm.
Tương tự, anh Tuấn (Linh Đàm), mở một quán cà phê có 20 chỗ ngồi, thuê mặt bằng 12 triệu đồng/tháng. Quán có 3 nhân viên part-time. Mỗi ngày, quán bán được khoảng 80–100 ly, doanh thu trung bình 1,8–2,2 triệu/ngày, tương đương 650–750 triệu đồng/năm.
Nhưng chi phí vận hành của quán rất cao. Giá mặt bằng tăng liên tục, nay đã gần 150 triệu đồng/năm. Nguyên liệu như cà phê, sữa, đá viên, topping tăng 10–20% so với hai năm trước. Ngoài ra, lương nhân viên mỗi tháng khoảng 15–18 triệu, chưa kể thưởng và giờ cao điểm. Máy móc pha chế phải bảo trì định kỳ.
"Thật ra lợi nhuận ròng của tôi chỉ còn khoảng 10–12% doanh thu. Tức là doanh thu 700 triệu nhưng lời chỉ tầm 70–80 triệu một năm. Nếu thuế đánh theo doanh thu thì hộ như tôi luôn bị thiệt. Ngưỡng miễn thuế dưới 200 triệu không phản ánh được chi phí thực tế trong lĩnh vực dịch vụ. Tôi nghĩ mức này phải nâng lên gấp rưỡi hoặc gấp đôi mới sát", anh Tuấn nói.
Đâu là ngưỡng chịu thuế phù hợp với hộ kinh doanh?
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA) nhận định rằng ngưỡng doanh thu miễn thuế 200 triệu đồng/năm đối với hộ và cá nhân kinh doanh đã được áp dụng từ nhiều năm trước, trong bối cảnh chi phí đầu vào, giá hàng hóa và mức sống còn thấp hơn nhiều so với hiện nay. Sau thời gian dài, mức ngưỡng này không còn phù hợp, thậm chí trở nên lạc hậu so với thực tế kinh doanh của hàng triệu hộ cá thể trên cả nước.
Theo bà Cúc, phần lớn hộ kinh doanh hiện nay có doanh thu vượt 200 triệu đồng/năm không phải vì "làm ăn lớn", mà do biên lợi nhuận ngày càng mỏng, chi phí mua hàng, mặt bằng, nhân công… liên tục tăng.
Vì thế, nếu tiếp tục giữ nguyên mức 200 triệu đồng, sẽ khiến nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ rơi vào diện phải nộp thuế dù thu nhập thực tế chưa cao. Bà đề nghị cơ quan thuế cần nghiên cứu điều chỉnh ngưỡng doanh thu miễn thuế cho phù hợp bối cảnh mới, góp phần khuyến khích hộ kinh doanh hợp tác kê khai doanh thu trung thực, thay vì lo ngại vượt ngưỡng phải nộp thuế.
Chủ tịch VTCA đề xuất nâng ngưỡng miễn thuế lên ít nhất 500 triệu đồng/năm và trong một số trường hợp có thể cân nhắc mức 1 tỷ đồng/năm, tùy theo đặc thù ngành nghề và quy mô kinh doanh phổ biến hiện nay. Theo bà, việc nâng ngưỡng không phải để giảm nghĩa vụ thuế, mà là để đánh giá đúng năng lực thu nhập và tạo động lực phát triển cho khu vực kinh tế cá thể – vốn đang đóng góp quan trọng cho nền kinh tế.
Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng đồng quan điểm. Ông cho rằng mức 200 triệu đồng không còn phản ánh đúng bức tranh thu nhập của các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt là những người buôn bán vỉa hè, hàng rong, quán ăn sáng, hay tạp hóa trong khu dân cư. Nhiều trường hợp có doanh thu tương đối cao nhưng chi phí nguyên liệu, mặt bằng và vận chuyển chiếm phần lớn, khiến thu nhập thực tế chỉ còn 7–8 triệu đồng/tháng, thậm chí thấp hơn.
"Trong bối cảnh giá cả tiêu dùng tăng, chi tiêu gia đình ngày một lớn, việc những hộ này vẫn phải nộp thuế là chưa thực sự hợp lý", ông Hòa phân tích. Do đó, ông kiến nghị nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế lên mức 400–500 triệu đồng/năm để bảo đảm tính nhân văn của chính sách, đồng thời phù hợp với thực tế thu nhập của người kinh doanh nhỏ.
Nhiều chuyên gia kinh tế và thuế vụ cũng cho rằng không thể áp cùng một ngưỡng doanh thu cho tất cả ngành nghề, bởi tỷ lệ chi phí trên doanh thu khác nhau rất lớn. Ví dụ, hộ bán tạp hóa có biên lợi nhuận chỉ 8–12%, trong khi dịch vụ ăn uống có mức lãi ròng thấp do chi phí nhân công và nguyên liệu cao. Vì vậy, một số chuyên gia đề xuất xem xét tính ngưỡng miễn thuế dựa trên thu nhập thay vì doanh thu, hoặc áp dụng ngưỡng khác nhau cho từng nhóm ngành để bảo đảm công bằng giữa các loại hình kinh doanh.
Về phía cơ quan quản lý, Phó cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết ngành thuế đang trong quá trình chuyển đổi từ quản lý khoán sang cơ chế tự kê khai, hướng tới minh bạch và phản ánh sát thực tế hơn. Vì vậy, cơ quan thuế sẽ tiếp tục thu thập thông tin, đánh giá tác động của chính sách đối với từng nhóm hộ kinh doanh.
"Nếu thực tiễn cho thấy cần điều chỉnh, chúng tôi sẽ đề xuất tăng mức doanh thu miễn thuế để bảo đảm phù hợp, đồng thời khuyến khích người dân kê khai đúng, đủ", ông Sơn nhấn mạnh.
Theo ông, mục tiêu cuối cùng là xây dựng chính sách hài hòa giữa quản lý thuế và hỗ trợ kinh doanh, không gây gánh nặng đối với các hộ nhỏ lẻ nhưng vẫn bảo đảm nguồn thu ngân sách.
