Tập trung gỡ vướng các dự án kém hiệu quả ngành Công Thương

Sau khi Đề án xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành Công Thương được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1468 ngày 29/9/2017, các Tập đoàn, Tổng công ty đã tập trung rà soát làm rõ thực trạng và nguyên nhân của các vướng mắc của từng dự án, doanh nghiệp để tìm hướng giải quyết.

Tuy nhiên, để giải quyết rốt ráo theo đúng lộ trình của Chính phủ đề ra đến năm 2020, khó khăn mấu chốt tập trung ở 3 nhóm vấn đề, xử lý dứt điểm vướng mắc pháp lý để quyết toán hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị và thi công (EPC) và quyết toán toàn bộ dự án; cơ cấu lại các khoản nợ, trích dãn khấu hao, điều chỉnh lãi suất vay; xây dựng phương án thoái vốn.

Ảnh minh họa/Báo Công thương.

Theo báo cáo của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, sau khi tiếp nhận 11/12 dự án, nhà máy từ Bộ Công Thương (Nhà máy Bột giấy Phương Nam vẫn do Tổng Công ty Giấy, Bộ Công Thương quản lý), Ủy ban đã rà soát, tổng hợp các hồ sơ và thấy rằng, mặc dù số lượng nhiệm vụ mà các bộ, ngành, tập đoàn, tổng công ty đã hoàn thành chiếm 75,36%.

Đối với 6 nhà máy, dự án hoạt động trở lại, có 2 đơn vị có lãi, 4 đơn vị đã giảm lỗ theo từng năm nhưng hoạt động vẫn còn nhiều khó khăn vì thiếu vốn, gánh nặng nợ nần nên chưa thể thực hiện thoái vốn nhà nước. Mặc dù vậy, khó khăn mấu chốt vẫn nằm ở việc xử lý dứt điểm vướng mắc pháp lý để quyết toán hợp đồng EPC và quyết toán toàn bộ dự án cho thấy, đang bế tắc về đàm phán.

Cụ thể, 7 dự án vướng mắc tranh chấp hợp đồng EPC chưa được giải quyết, một số dự án không dàn xếp được, phải đưa ra trọng tài quốc tế phân xử trong thời gian tới.

Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Thép Việt Nam Nghiêm Xuân Đa cho biết, đối với dự án mở rộng Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, không thể đàm phán giải quyết được vướng mắc hợp đồng EPC với nhà thầu MCC để tiếp tục dự án.

Theo ông Nghiêm Xuân Đa: "Bên cạnh những vướng mắc trên thì còn tồn tại một loạt vấn đề trong báo cáo kiểm toán và Thanh tra Chính phủ đã nêu mà không thể giải quyết được. Tổng công ty thống nhất báo cáo Tổng công ty kinh doanh vốn nhà nước và Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho tổng công ty thoái vốn thực hiện đấu giá theo quy định công khai toàn bộ tình hình tài chính vốn những tồn tại liên quan đến Dự án".

Bên cạnh đó, các dự án nhà máy Ethanol Quảng Ngãi, Ethanol Phú Thọ và Công ty Đóng tàu Dung Quất cũng chưa tìm được tiếng nói chung với nhà thầu về phương án giải quyết tranh chấp và giải pháp xử lý cuối cùng. Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Hóa chất Nguyễn Phú Cường cho rằng, với 3 nhà máy sản xuất phân bón là: Đạm Ninh Bình, dự án mở rộng sản xuất đạm Hà Bắc, dự án DAP2 Lào Cai, Tập đoàn đã chuẩn bị hồ sơ pháp lý, khi có ý kiến của Chính phủ, sẽ khởi kiện tổng thầu ra tòa hoặc đưa ra Trung tâm Trọng tài quốc tế phân xử…

Đặc biệt, thực tế thời gian qua cũng cho thấy, việc xử lý những khoản nợ khổng lồ tại các dự án yếu kém, thua lỗ đang khiến các ngân hàng gặp khó. Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đoàn Thái Sơn cho biết, trước đề nghị của một số Tập đoàn, Tổng công ty về việc tiếp tục cho vay lưu động có lãi suất thấp hơn và khoanh nợ để các dự án, nhà máy hoạt động tiến triển hơn thì mức lãi suất mà các ngân hàng thương mại cho vay các dự án yếu kém là “ưu đãi lớn nhất” so với các dự án, doanh nghiệp khác.

Riêng về việc phân loại nhóm nợ để tiếp tục cho vay, chỉ còn cách Chính phủ ra Nghị quyết cho phép các ngân hàng giữ nguyên nhóm nợ đối với các dự án, nhà máy thì mới triển khai được.

"Thực ra hệ thống ngân hàng đã hỗ trợ rất nhiều về mặt lãi suất cho các doanh nghiệp dự án, điểm thứ 2 liên quan đến việc cho vay và thu nợ trước đây các bên thỏa thuận cho vay 10 lấy lại 10 nhưng bây giờ chỉ lấy lại 9,5 để chia sẻ, riêng về mức lãi suất cao cần làm rõ của ngân hàng thương mại hay Ngân hàng phát triển và chúng ta phải có địa chỉ cụ thể để đề xuất mức giảm lãi suất" - ông Đoàn Thái Sơn cho biết.

Để giải quyết các tồn tại, yếu kém ở các dự án, doanh nghiệp, khắc phục thiệt hại, thu hồi tối đa tài sản, hạn chế thấp nhất tình trạng thất thoát vốn Nhà nước, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng Ban Chỉ đạo của Chính phủ về xử lý tồn tại, yếu kém của 12 dự án ngành Công Thương cho rằng, so với mục tiêu Đề án đặt ra là tạo bước chuyển biến căn bản, tạo tiền đề đến năm 2020 cơ bản xử lý xong các dự án kém hiệu quả thì còn phải nỗ lực rất nhiều.

Chính vì vậy, các tập đoàn, tổng công ty, dự án, doanh nghiệp cần tiếp tục tổ chức quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp đã được phê duyệt; tăng cường quản trị về sản xuất kinh doanh, chi phí giá thành, tài chính, nhân lực, tập trung xử lý dứt điểm các vấn đề phát sinh trong quá trình tái cơ cấu.

Đặc biệt, nếu hết năm nay không đàm phán xong các vướng mắc về hợp đồng EPC, Chính phủ đồng ý theo đề nghị của từng đơn vị chuyển qua cơ chế tòa hay trọng tài quốc tế phán xử, nhưng trên tinh thần là ưu tiên hòa giải, thương lượng, chia sẻ lẫn nhau, hạn chế thấp nhất vấn đề khiếu kiện.

"Nếu bây giờ bơm tiền vào để xử lý các dự án thì ai chả làm được, chúng ta phải quán triệt nguyên tắc của Bộ Chính trị là không được dùng tiền Nhà nước từ ngân sách để giải quyết và phải giải quyết theo thị trường” - Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ chỉ rõ.

Quán triệt tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ đến nay việc xử lý các dự án đã đảm bảo tuân thủ nguyên tắc cơ chế thị trường, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp, và Nhà nước không cấp thêm vốn vào các dự án; nhưng rõ ràng để có thể tiếp tục xử lý dứt điểm các dự án theo đúng lộ trình của Chính phủ đã đề ra cần được các Bộ, ngành, doanh nghiệp liên quan nêu cao tinh thần, trách nhiệm và nỗ lực hơn nữa để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao./.

Văn Hiếu/VOV1