Tất yếu nhưng khó khăn

Nhiều mô hình khả quan

Tại diễn đàn “Kinh tế tuần hoàn trong ngành chăn nuôi: cơ hội và thách thức” ngày 21.3,TS. Võ Trọng Thành, đại diện Cục Chăn nuôi cho biết, ngành này đã ghi nhận bước tăng trưởng mạnh; hiện tại, số lượng đàn lợn đạt hơn 28,8 triệu con; đàn trâu bò có 8,9 triệu con và đàn gia cầm 533 triệu con. Sản lượng thịt, trứng, sữa cơ bản đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nội địa và xuất khẩu; giá trị toàn ngành chăn nuôi năm 2022 ước đạt 23,7 tỷ USD.

Theo định hướng kinh tế tuần hoàn, chăn nuôi phải gắn với trồng trọt và các ngành khác để hình thành chuỗi kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp. Chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp là nguồn tài nguyên quý cần khai thác hiệu quả. Theo TS. Nguyễn Thế Hinh, Phó Trưởng ban quản lý các dự án nông nghiệp, hiện có một số mô hình kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi từ các chương trình dự án đã triển khai tại Việt Nam. Ví dụ dự án hỗ trợ nông nghiệp carbon thấp (LCASP) xây dựng mô hình tại 10 tỉnh, đầu tư máy tách phân tại các trang trại chăn nuôi quy mô trên 2.000 con (lợn, bò) và hệ thống tưới bằng nước thải biogas. Kết quả ban đầu khá khả quan: các trang trại lớn đều đạt tỷ suất lợi nhuận trên 20%, thời gian hoàn vốn 5 - 6 năm. Thí điểm tại một số trang trại lợn quy mô hơn 5.000 con cho tỷ suất lợi nhuận lên đến 60%, thời gian hoàn vốn 2 - 3 năm.

Với đàn lợn 2,6 triệu con, Đồng Nai đang áp dụng mô hình chăn nuôi tuần hoàn, bước đầu sử dụng các chất thải làm phân bón, triển khai mô hình nuôi lợn hữu cơ... Sản lượng phân hữu cơ sử dụng từ phụ phẩm chăn nuôi của tỉnh là 2 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, ông Trần Lâm Sinh, Phó gíam đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, việc sử dụng hầm biogas còn nhiều hạn chế và thực hiện trên quy mô nhỏ. Thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung nâng cao nhận thức người dân, nâng cao năng lực đầu tư, nghiên cứu, tận dụng công nghệ, tạo động lực cho người dân, doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp tuần hoàn thông qua hỗ trợ vốn, chính sách ưu tiên, liên kết các thành phần kinh tế theo chuỗi giá trị...

Nhanh chóng gỡ điểm nghẽn

Về hạn chế trong phát triển kinh tế tuần hoàn ở nước ta hiện nay, Phó Vụ trưởng vụ Khoa học Công nghệ môi trường Nguyễn Giang Thu nêu rõ, tỷ lệ thu và tái chế các phụ phẩm còn rất thấp do chúng ta chưa coi đây là tài nguyên. Bên cạnh đó, nhận thức về kinh tế tuần hoàn và năng lực sử dụng, ứng dụng khoa học công nghệ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn hạn chế.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi tỉnh Đồng Nai Nguyễn Trí Công, “điểm nghẽn” hiện nay đối với các đơn vị sản xuất nông nghiệp tuần hoàn là muốn lấy phụ phẩm của ngành này để làm nguyên liệu cho ngành khác lại vướng các quy định. Ví dụ, muốn tận dụng phụ phẩm của nông nghiệp trồng trọt làm thức ăn cho bò, nhưng khi đến thu mua tại các nhà máy chế biến nông sản, mua bã, thân, cành cây… thì lại "vướng" bởi nó được coi là chất thải theo Luật Bảo vệ môi trường.

Cần xây dựng hành lang pháp lý và tiêu chuẩn hóa kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó hoàn thiện cơ chế chính sách để đưa ra quy chuẩn sản xuất và thương mại hóa, TS. Nguyễn Anh Phong, Giám đốc Trung tâm Thông tin Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn (IPSARD) đề xuất. Ngoài ra, cần có cơ chế chính sách khuyến khích, ưu đãi doanh nghiệp, hợp tác xã áp dụng công nghệ, phát triển kinh tế tuần hoàn.

Nhằm đẩy mạnh sự phát triển của kinh tế tuần hoàn trong chăn nuôi, TS. Nguyễn Văn Bắc, đại diện Trung tâm Khuyến nông Quốc gia thường trực tại Nam bộ, đề xuất đẩy mạnh ứng dụng các nghiên cứu và tiến bộ kỹ thuật. TS. Nguyễn Văn Bắc nhấn mạnh hai công nghệ cốt lõi: thứ nhất, công nghệ vi sinh đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chăn nuôi theo hướng kinh tế tuần hoàn. Ngành chăn nuôi cần đẩy mạnh việc nghiên cứu xử lý phân trực tiếp, xử lý phân không trực tiếp, vi sinh trong thức ăn chăn nuôi, hướng tới mục tiêu giảm thải và tăng hiệu quả kinh tế. Thứ hai, công nghệ ứng dụng côn trùng đang manh nha phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực chăn nuôi tuần hoàn. Ví dụ 1 tấn trùn quế có thể xử lý 30 tấn phân trong vòng một tháng. Chất thải từ trùn quế rất thích hợp để sử dụng trong trồng trọt, đem lại giá trị kinh tế cao.

Hạnh Nhung