'Tàu mẹ' UAV lớn nhất thế giới của Trung Quốc và chiến thuật bầy đàn tử thần

Việc Trung Quốc giới thiệu UAV hạng nặng Jiutian (Cửu Thiên) sau chuyến bay nhiệm vụ đầu tiên tại tỉnh Thiểm Tây ngày 11.12 không chỉ là một bước tiến về mặt kỹ thuật, mà còn phản ánh sự thay đổi rõ rệt trong tư duy tác chiến của quân đội nước này.

Được ví như một “tàu sân bay trên không”, Jiutian đánh dấu bước phát triển mới trong khả năng triển khai lực lượng, mở ra tiềm năng làm thay đổi cán cân sức mạnh tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Sự xuất hiện của nền tảng UAV này cũng đặt ra thách thức lớn cho hệ thống phòng thủ của Mỹ và các đồng minh, khi chiến thuật tấn công bầy đàn đang dần trở thành năng lực thực tế thay vì chỉ tồn tại trên lý thuyết.

UAV Jiutian cùng những vũ khí mang dưới cánh - Ảnh: Zhihu

Thiết kế “khủng” của pháo đài bay Jiutian

Điểm nổi bật khiến Jiutian khác biệt với các UAV truyền thống nằm ở tư duy thiết kế “tàu mẹ”. Trong khi nhiều cường quốc tập trung phát triển UAV tàng hình đơn lẻ hoặc các đạn tuần kích nhỏ, Trung Quốc lại chọn hướng kết hợp cả hai năng lực trên cùng một nền tảng.

Jiutian sử dụng cánh thẳng, đuôi chữ H và cửa hút khí động cơ đặt trên lưng, gợi nhớ đến cấu hình ổn định của máy bay cường kích A-10 của Mỹ. Cách bố trí này vừa hỗ trợ máy bay hoạt động tốt ở tốc độ thấp - cần thiết khi thả hoặc phóng UAV cỡ nhỏ, vừa tối đa hóa không gian thân để chứa khoang mô-đun kích thước lớn.

Kích thước của Jiutian lớn tương đương máy bay chiến đấu có người lái - Ảnh: Zhihu

Xét về thông số kỹ thuật, Jiutian là một UAV hạng nặng có kích thước vượt trội trong dòng máy bay không người lái hiện nay. Máy bay sở hữu sải cánh 25 mét và dài 16,35 mét, tương đương một máy bay chiến đấu cỡ lớn. Động cơ tuốc bin phản lực WS-9 Qinling giúp Jiutian đạt trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 16 tấn, trong đó tải trọng mang theo lên tới 6 tấn. Đây là con số đáng chú ý khi đặt cạnh các UAV trinh sát tầm cao như RQ-4 Global Hawk của Mỹ.

Tuy nhiên, trong khi Global Hawk được tối ưu cho nhiệm vụ trinh sát - giám sát với các cảm biến nhẹ và thời gian bay dài, Jiutian lại được cấu hình để mang theo vũ khí và trang thiết bị tấn công hạng nặng. Sự khác biệt này phản ánh rõ định hướng thiết kế của Trung Quốc: ưu tiên một nền tảng UAV có khả năng mang tải lớn và phục vụ các chiến thuật tấn công thay vì tập trung vào khả năng tàng hình hay thu thập tình báo.

Với tầm bay hơn 7.000km và khả năng hoạt động liên tục 12 giờ, UAV này có thể bao phủ toàn bộ chuỗi đảo thứ nhất và vươn tới nhiều khu vực biển chiến lược. Trần bay 15.000 mét giúp nó hoạt động cao hơn phạm vi đánh chặn của phần lớn hệ thống phòng không tầm thấp và tầm trung (SHORAD), tạo ra sự hiện diện liên tục từ trên cao.

“Tổ ong” tử thần và năng lực tấn công đa tầng

Nhờ khoang bụng dạng mô-đun có thể mang hơn 100 drone cỡ nhỏ, Jiutian hoạt động như một “căn cứ UAV trên không”. Cách thiết kế này giúp không quân Trung Quốc triển khai nhanh số lượng lớn phương tiện không người lái ngay gần khu vực tác chiến, và mở rộng đáng kể lựa chọn chiến thuật: từ trinh sát diện rộng, gây nhiễu điện tử cho đến tổ chức các đòn tấn công bão hòa nhằm vào hệ thống phòng không đối phương.

Mô-đun dạng “tổ ong” của Cửu Thiên cho phép mang và phóng từ trên không hàng loạt UAV cỡ nhỏ và đạn tuần kích - Ảnh: Zhihu

Bên cạnh đó, sức mạnh hỏa lực của Jiutian không chỉ giới hạn ở đàn drone con mà nó mang theo. Được trang bị tám giá treo dưới cánh, "tàu mẹ" này còn là một nền tảng tấn công độc lập đáng gờm. Khả năng mang bom dẫn đường 1.000kg, tên lửa chống hạm, tên lửa đối đất và thậm chí là tên lửa không đối không biến Jiutian thành một pháo đài bay đa năng. Hệ thống cảm biến quang - điện tích hợp trên mũi máy bay cho phép nó tự tìm kiếm mục tiêu và dẫn đường cho vũ khí mà không cần phụ thuộc hoàn toàn vào các chỉ thị từ mặt đất.

Điều này đặc biệt quan trọng trong môi trường tác chiến hiện đại, nơi các liên kết dữ liệu thường xuyên bị gây nhiễu hoặc cắt đứt. Sự kết hợp giữa khả năng tấn công chính xác tầm xa và khả năng áp đảo số lượng bằng bầy đàn tạo nên một kịch bản tác chiến phức tạp, buộc đối phương phải phân tán lực lượng phòng thủ để đối phó với nhiều tầng nấc đe dọa cùng một lúc.

UAV hạng nặng Jiutian của Trung Quốc hoạt động như một “tàu mẹ” trên không, có thể phóng các bầy drone cỡ nhỏ đồng thời mang theo lượng lớn vũ khí dẫn đường phục vụ nhiệm vụ tấn công và trinh sát tầm xa - Ảnh: CCTV

Một trong những khía cạnh đáng chú ý nhất của dự án Jiutian là mô hình phát triển "hợp nhất quân - dân sự". Sự tham gia của công ty Công nghệ Không người lái Thiểm Tây, tập đoàn AVIC, Đại học Bách khoa Tây Bắc và Công ty Xi’an Chida cho thấy sự huy động tổng lực các nguồn lực công nghệ của Trung Quốc. Việc quảng bá tính năng "đa dụng" của Jiutian như cứu hộ, vận chuyển hàng hóa hay thông tin khẩn cấp có thể được xem là một chiến lược khôn ngoan nhằm thu hút đầu tư và giảm bớt sự chú ý của cộng đồng quốc tế.

Khả năng chuyển đổi khoang chứa từ chở hàng sang chiến đấu chỉ trong hai giờ cho thấy tính linh hoạt cực cao trong khâu hậu cần, cho phép quân đội Trung Quốc nhanh chóng chuyển đổi trạng thái từ thời bình sang thời chiến.

Tư duy chiến lược đối lập giữa Mỹ và Trung Quốc

Khi so sánh với các chương trình tương tự của Mỹ, Jiutian thể hiện một tư duy chiến lược hoàn toàn khác biệt. Trong khi Lầu Năm Góc, thông qua các dự án như Gremlins hay LongShot của DARPA, tập trung vào công nghệ cao với khả năng thu hồi và tái sử dụng drone để tiết kiệm chi phí dài hạn, thì Trung Quốc lại theo đuổi triết lý "số lượng lớn - giá rẻ - không quay về".

Jiutian được thiết kế để tung ra hàng loạt đạn lảng vảng cảm tử, chấp nhận hy sinh các drone con để tiêu diệt mục tiêu giá trị cao hoặc làm cạn kiệt cơ số đạn tên lửa phòng không của đối phương. Cách tiếp cận này tận dụng lợi thế về năng lực sản xuất công nghiệp quy mô lớn của Trung Quốc, tạo ra một cuộc đua bất đối xứng về chi phí mà ở đó, tên lửa phòng không triệu đô của đối phương phải dùng để bắn hạ những drone rẻ tiền.

Trong bối cảnh căng thẳng tại eo biển Đài Loan hay Biển Đông, sự hiện diện của một biên đội Jiutian có thể thay đổi cục diện chiến trường. Hãy hình dung kịch bản một vài chiếc Jiutian bay tuần tra ở vùng trời an toàn, bất ngờ tung ra hàng trăm drone ở nhiều độ cao khác nhau. Lực lượng này có thể đóng vai trò trinh sát, hy sinh thân mình để kích hoạt radar đối phương lộ diện, hoặc lao vào tấn công cảm tử các đài chỉ huy, sân bay và tàu chiến.

Thách thức thực chiến và bài toán phòng thủ khu vực

Mặc dù vậy, Jiutian cũng bộc lộ những điểm yếu. Kích thước lớn và thiết kế không tàng hình khiến nó có diện tích phản xạ radar (RCS) rất lớn, dễ dàng bị phát hiện từ xa bởi các hệ thống radar hiện đại. Tốc độ cận âm và khả năng cơ động hạn chế biến nó thành "mồi ngon" cho các tiêm kích đối phương nếu không được bảo vệ kỹ lưỡng.

Các chuyên gia cho rằng Jiutian chỉ đạt hiệu quả cao khi hoạt động trong khu vực mà Trung Quốc kiểm soát tốt bầu trời, hoặc khi được sử dụng như một bệ phóng tầm xa ở ngoài vùng nguy hiểm. Bên cạnh đó, việc phụ thuộc nhiều vào liên kết vệ tinh và hệ thống điều khiển từ xa khiến nền tảng này dễ bị ảnh hưởng bởi các biện pháp tác chiến điện tử của Mỹ. Nếu tín hiệu bị gây nhiễu, cắt đứt hoặc bị đánh lừa, máy bay có thể không thực hiện được nhiệm vụ hoặc rơi vào tình trạng mất kiểm soát.

UAV Jiutian lần đầu tiên ra mắt tại triển lãm hàng không Chu Hải vào tháng 12 năm ngoái - Ảnh: CCTV

Dù vẫn còn nhiều hoài nghi về khả năng hoạt động trong môi trường tác chiến cường độ cao, sự xuất hiện của Jiutian sau chuyến bay ngày 11.12 cho thấy Trung Quốc đã đạt bước tiến lớn trong việc làm chủ các công nghệ phục vụ chiến thuật bầy đàn quy mô lớn. Đây không chỉ là một mẫu UAV mới, mà còn là mắt xích quan trọng trong hệ thống tấn công đa lớp và đa miền mà Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang xây dựng.

Hoàng Vũ