Vì sao Ba Lan tính đổi phi đội MiG-29 lấy công nghệ drone và tên lửa Ukraine?

Ngày 10/12/2025, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Wladyslaw Kosiniak-Kamysz tuyên bố trên đài phát thanh công cộng Trojka rằng Warsaw đang trao đổi với Kyiv về khả năng hoán đổi các chiến đấu cơ MiG-29 lấy công nghệ drone và tên lửa mà Ukraine đã phát triển nhanh trong 3 năm qua.

Đây là lần đầu tiên Ba Lan công khai thảo luận việc trao đổi vũ khí theo dạng ngang giá công nghệ, thay vì viện trợ hoặc bán theo cơ chế song phương.

Kể từ năm 2022, khi xung đột Nga-Ukraine bùng phát, Ba Lan đã 2 lần chuyển giao MiG-29 cho Kyiv. Đến cuối năm 2025, Warsaw vẫn còn khoảng 14 chiếc MiG-29 gồm cả biến thể huấn luyện MiG-29UB.

Tuy nhiên, theo Bộ Tổng tham mưu Ba Lan, toàn bộ phi đội này đang tiến gần đến hạn khai tử vì khung thân già, tốn kém bảo trì và không thể tích hợp sâu vào hệ thống tác chiến NATO.

Ngày 05/12/2025, quân đội Ba Lan trình báo cáo cho chính phủ về tình trạng đội bay MiG-29, khẳng định chúng không còn phù hợp với chiến lược phòng thủ mới của Warsaw.

Báo cáo gây ra thảo luận nội bộ về hướng xử lý, và đến ngày 10/12/2025, đề xuất trao đổi xuất hiện công khai.

Trong khi đó, Ukraine từ năm 2023 đã phát triển hàng loạt drone tấn công tầm xa và drone FPV chi phí thấp, cùng một số dòng tên lửa chiến thuật nội địa có khả năng tấn công chính xác vào mục tiêu sâu trong lãnh thổ đối phương.

Những công nghệ này trở thành ưu thế của Kyiv và được nhiều nước quan tâm, trong đó có Ba Lan.

MiG-29 là tiêm kích hạng nhẹ do Liên Xô phát triển, đưa vào biên chế năm 1982. Ba Lan sở hữu dòng máy bay này từ đầu thập niên 90 với nhiệm vụ phòng không và huấn luyện phi công.

Về thông số kỹ thuật, tiêm kích MiG-29 có tốc độ tối đa khoảng 2.400 km/h, tầm bay gần 1.430 km, trần bay trên 18 km.

Máy bay được trang bị pháo GSh-30-1 cỡ nòng 30 mm và 7 giá treo vũ khí cho tên lửa không đối không R-27, R-73 cùng các loại bom và rocket điều khiển, mang được khoảng 3,5 tấn vũ khí.

Tuy đủ sức chiến đấu trong môi trường cường độ trung bình, tiêm kích MiG-29 của Ba Lan đã không còn phù hợp khi Warsaw đang chuyển sang biên đội tiêm kích thế hệ mới gồm tiêm kích F-16 Fighting Falcon và FA-50 Fighting Eagle.

Các phi đội này có khả năng tác chiến mạng hóa, tích hợp với hệ thống cảnh báo sớm và phòng thủ tên lửa mà Ba Lan xây dựng cùng Mỹ.

Vì vậy, các chuyên gia quân sự Ba Lan nhận định việc tiếp tục duy trì tiêm kích MiG-29 là không hiệu quả.

Thay vào đó, trao đổi chúng để lấy công nghệ drone và tên lửa của Ukraine có thể giúp Ba Lan củng cố năng lực phòng thủ tầm xa, đồng thời thúc đẩy công nghiệp quốc phòng trong nước.

Với Ukraine, việc nhận thêm tiêm kích MiG-29 giúp nước này duy trì biên đội máy bay Liên Xô vốn quen thuộc với phi công, không cần thời gian chuyển đổi dài.

Các máy bay này có thể bổ sung vào lực lượng đang bị tiêu hao bởi chiến sự, giúp Kyiv duy trì khả năng phòng không linh hoạt.

Đối với Ba Lan, việc tiếp cận công nghệ drone và tên lửa Ukraine giúp nước này mở rộng lĩnh vực sản xuất quốc phòng trong bối cảnh châu Âu đẩy mạnh tự chủ an ninh.

Drone tấn công FPV, drone trinh sát tầm xa hoặc các mẫu tên lửa chiến thuật tầm vài trăm km đều là những hạng mục mà Warsaw muốn tăng cường.

Nếu thỏa thuận thành công, đây sẽ là ví dụ hiếm hoi tại châu Âu về mô hình trao đổi khí tài kết hợp công nghệ, trong đó một quốc gia NATO chuyển giao chiến đấu cơ đổi lại năng lực công nghiệp quân sự cao cấp.

Việt Hùng