Tên lửa AGM-183A ARRW tầm bắn 1.600km, tốc độ Mach 5, công nghệ hypersonic, 'đánh bại mọi hệ thống phòng thủ'

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gay gắt, đặc biệt với sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ siêu thanh (hypersonic) từ Trung Quốc và Nga, Mỹ đang đẩy mạnh chương trình phát triển vũ khí siêu thanh để duy trì lợi thế quân sự.

AGM-183A Air-Launched Rapid Response Weapon (ARRW) - tên lửa phóng từ không trung phản ứng nhanh - là một trong những dự án tiên phong, được thiết kế để cung cấp khả năng tấn công nhanh chóng, khó bị đánh chặn vào các mục tiêu giá trị cao.

Do Lockheed Martin phát triển dưới sự chỉ đạo của Không quân Mỹ (USAF), ARRW đại diện cho bước tiến quan trọng trong lĩnh vực hypersonic boost-glide, với tốc độ vượt Mach 5 (khoảng 6.170 km/h).

Dựa trên các nguồn tin Lockheed Martin, Defense One, National Defense Magazine và Air & Space Forces Magazine, bài viết sẽ khám phá lịch sử phát triển, công nghệ cốt lõi, tiến trình thử nghiệm, tình trạng hiện tại và ý nghĩa chiến lược của ARRW.

Nguyên mẫu tên lửa siêu vượt âm AGM-183A. Ảnh: Breaking Defense.

Lịch sử phát triển

Chương trình ARRW được khởi động vào tháng 8/2018 với hợp đồng trị giá 480 triệu USD trao cho Lockheed Martin, nhằm đáp ứng nhu cầu khẩn cấp về vũ khí siêu thanh không hạt nhân.

Đến năm 2021, ARRW được ưu tiên cao hơn so với các chương trình khác như Hypersonic Conventional Strike Weapon (HCSW) – vốn bị hủy năm 2020 do niềm tin lớn hơn vào thiết kế của ARRW.

Kế hoạch ban đầu là thử nghiệm bay trong năm 2021-2022 và triển khai ban đầu (IOC) vào năm 2022, tận dụng chiến lược mua sắm nhanh chóng theo Section 804 để rút ngắn thời gian phát triển.

ARRW được coi là vũ khí siêu thanh tấn công đầu tiên của Mỹ chuyển từ giai đoạn phát triển sang mua sắm, với trọng tâm là tích hợp trên máy bay ném bom B-52H và các tiêm kích thế hệ 4 như F-15EX hay F-16.

Chương trình nhận được sự ủng hộ liên tục từ cả chính quyền Trump và Biden, phản ánh nhu cầu cấp bách đối phó với các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến của đối phương.

Tuy nhiên, đến năm 2023, chương trình gặp trở ngại khi USAF ưu tiên Hypersonic Attack Cruise Missile (HACM) - sử dụng công nghệ scramjet - dẫn đến việc không yêu cầu ngân sách cho ARRW trong năm tài chính tiếp theo.

Đến năm 2025, ARRW bất ngờ được hồi sinh nhờ kết quả thử nghiệm vượt mong đợi, với Tướng David Allvin xác nhận chương trình được đưa vào ngân sách, song song với hai hệ thống hypersonic bí mật khác đang thử nghiệm.

Binh sỹ lắp một quả tên lửa ARRW dưới cánh của máy bay B-52H trong các thử nghiệm. Ảnh: Giancarlo Casem/USAF/airandspaceforces.com

Công nghệ cốt lõi

ARRW là tên lửa siêu thanh loại boost-glide, khác biệt với các hệ thống cruise hypersonic như HACM (sử dụng scramjet để duy trì động cơ).

Cấu trúc chính bao gồm một tên lửa đẩy rocket nhiên liệu rắn đẩy phương tiện lướt (glide vehicle) lên độ cao lớn, sau đó giải phóng để phương tiện này lướt và cơ động với tốc độ hypersonic (Mach 5+), đạt tầm bắn khoảng 1.600 km.

Kích thước và trọng lượng cụ thể chưa được công bố, nhưng hệ thống được thiết kế để tách rời an toàn từ máy bay mẹ ở khoảng cách xa, tránh các hệ thống phòng thủ.

Công nghệ nổi bật của ARRW nằm ở khả năng chịu nhiệt cực đoan: Vỏ ngoài sử dụng vật liệu tiên tiến, cảm biến và điện tử chịu được nhiệt độ hàng nghìn độ C khi bay ở tốc độ hypersonic.

Hệ thống điều khiển cho phép cơ động chính xác, duy trì liên lạc ổn định trong môi trường tranh chấp, và đánh bại các hệ thống phòng thủ tích hợp cao cấp.

Đầu đạn là loại nổ thông thường, tập trung vào khả năng tấn công chính xác các mục tiêu thời gian nhạy cảm như trung tâm chỉ huy hoặc cơ sở hạ tầng then chốt.

So với các chương trình khác, ARRW ưu tiên tính cơ động và tầm xa, bổ sung cho HACM (tập trung vào động cơ liên tục) và các hệ thống đất/biển của Lục quân và Hải quân Mỹ.

Tên lửa AGM-183A ARRW của Không quân Mỹ được cho là sẽ trở thành hệ thống tấn công siêu vượt âm đầu tiên chuyển từ giai đoạn phát triển sang mua sắm. Ảnh: nationaldefensemagazine.org

Tiến trình thử nghiệm

Lịch sử thử nghiệm của ARRW phản ánh sự kiên trì và thách thức kỹ thuật. Từ năm 2020-2021, 7 chuyến bay thử nghiệm 'captive' (giữ nguyên trên máy bay) trên B-52H tại căn cứ Edwards được hoàn thành, nhưng các thử nghiệm tăng tốc ban đầu thất bại: Tháng 12/2020 hủy bỏ, tháng 4/2021 không tách rời, và tháng 7/2021 tách rời thành công nhưng booster không cháy.

Đến năm 2022, bước ngoặt xảy ra với chuyến bay đầu tiên thành công ngày 14/5, đạt Mach 5 sau khi tách khỏi B-52, và chuyến thứ hai ngày 12/7 kết thúc giai đoạn thử booster.

Ngày 17/5/2022, thử nghiệm tăng tốc hypersonic được Lockheed Martin công bố thành công, chứng minh khả năng đạt tốc độ hoạt động và thu thập dữ liệu cho các chuyến bay tiếp theo.

Năm 2022 tiếp tục với 6 vụ nổ thử trên mặt đất để xác định đặc tính đầu đạn, và chuyến bay 'all-up-round' đầu tiên ngày 9/12 đánh trúng mục tiêu theo kế hoạch.

Năm 2023 chứng kiến 3 thử nghiệm đầy đủ: Một thất bại do lớp vỏ không tách, nhưng hai chuyến còn lại thành công từ tăng tốc đến nổ đầu đạn.

Thử nghiệm cuối cùng ngày 17/3/2024 tại Kwajalein Atoll chứng minh khả năng tấn công mục tiêu trên bộ.

Tình trạng hiện tại, thách thức và ý nghĩa chiến lược

Tính đến năm 2025, ARRW được hồi sinh sau giai đoạn 'chết lâm sàng' năm 2023, nhờ kết quả thử nghiệm tốt hơn dự kiến.

Không quân Mỹ không lên kế hoạch thử nghiệm thêm sau năm 2024, chuyển ngân sách sang HACM và công nghệ hypersonic tái sử dụng.

Chương trình được đánh giá có khả năng sống sót cao trước các hệ thống phòng thủ tiên tiến, nhưng dữ liệu hiệu suất cuối cùng có thể bị hạn chế do các thất bại sớm.

Tích hợp dự kiến trên B-1, B-52 và có thể F-15E/EX, với trọng tâm đa dạng hóa công nghệ để áp đặt chi phí lên đối phương.

Thách thức lớn nhất là duy trì động lực phát triển giữa các ưu tiên thay đổi, cũng như chi phí cao và rủi ro kỹ thuật của hypersonic.

Tuy nhiên, sự hồi sinh năm 2025 nhấn mạnh giá trị chiến lược của boost-glide so với scramjet.

ARRW đóng vai trò then chốt trong chiến lược Không quân Mỹ, cung cấp khả năng tấn công nhanh từ khoảng cách xa, vượt qua các hệ thống phòng thủ hypersonic của Trung Quốc và Nga.

Là vũ khí không hạt nhân, nó tăng cường linh hoạt cho các chỉ huy chiến trường, hỗ trợ hoạt động đa miền và đáp ứng các mục tiêu thời gian nhạy cảm.

Sự đa dạng hóa với HACM tạo lợi thế cạnh tranh, buộc đối phương phải đầu tư lớn vào phòng thủ.

Hơn nữa, hợp tác quốc tế như với Australia (SCIFiRE) và NASA củng cố vị thế Mỹ trong lĩnh vực hypersonic, đảm bảo khả năng răn đe và tấn công chính xác trong môi trường tranh chấp tương lai.

Đào Cảnh