Cánh cửa hội nhập rộng mở đối với Syria

Lực lượng an ninh Syria gác tại thị trấn Ashrafiyat Sahnaya, Tây Nam thủ đô Damascus. (Ảnh: THX/TTXVN)

Sau 14 năm chìm trong khói lửa nội chiến, một chương phát triển mới đã mở ra với quốc gia Trung Đông, dẫu rằng đi kèm cơ hội là vô vàn thách thức đến từ tình trạng bất ổn an ninh, chia rẽ sắc tộc, hay sự chi phối của cục diện khu vực.

Ngày càng xuất hiện nhiều hy vọng về sự “hồi sinh” thành công đất nước Syria từ tro tàn chiến tranh. Ngày 24/9 vừa qua đánh dấu lần đầu tiên kể từ năm 1967 đến nay, một Tổng thống Syria tham gia và phát biểu tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên hợp quốc. Một loạt thành tựu ngoại giao khác cũng được ghi nhận. Syria và Liban đã đạt thỏa thuận giải quyết các vấn đề tồn đọng, trong đó có phân định biên giới và hồi hương người tị nạn; Saudi Arabia và Qatar mới đây công bố khoản hỗ trợ tài chính chung trị giá 89 triệu USD dành cho lĩnh vực công của Syria.

Không thể phủ nhận những nỗ lực xúc tiến hòa giải, hòa nhập của chính quyền Syria. Những mối quan hệ với các nước láng giềng đã được Damascus dần thiết lập trở lại “từ con số 0” thông qua đối thoại, dù trước đó xuất hiện không ít ngờ vực từ các nước trong khu vực về năng lực quản trị đất nước của chính quyền mới ở Syria...

Sự chuyển mình tích cực của Syria trên thực tế những tháng qua đã phần nào phản ánh bước đi đúng hướng của chính quyền mới. Đây là nền tảng để Damascus giành được lòng tin, sự ủng hộ từ cộng đồng quốc tế, qua đó thu hút vốn đầu tư và viện trợ nước ngoài - chìa khóa để tái thiết nền kinh tế bị tàn phá nặng nề bởi xung đột. Ủy ban Bầu cử Quốc hội tối cao của Syria thông báo, cuộc bầu cử Quốc hội nước này sẽ diễn ra vào ngày 5/10 tới, đánh dấu cuộc bầu cử lập pháp đầu tiên kể từ khi chính quyền của cựu Tổng thống Bashar al-Assad bị lật đổ hồi tháng 12/2024.

Vốn dĩ cuộc bầu cử Quốc hội Syria được tổ chức vào tháng 9/2025, nhưng lại bị hoãn do các cuộc đụng độ ở tỉnh Sweida hồi tháng 7 vừa qua. Tình trạng bạo lực do xung đột, mâu thuẫn sắc tộc là một vấn đề nan giải đối với quốc gia từ lâu ở trong cảnh “chia năm xẻ bảy” do nội chiến như Syria. Nhiều năm chiến tranh đã làm gia tăng sự chia rẽ sắc tộc, giáo phái, khiến việc quản lý thống nhất các phe phái ở quốc gia này là một điều khó khăn. Reuters chỉ ra rằng, bức tranh sắc tộc, giáo phái đầy phức tạp tại Syria đặt ra bài toán nan giải về hòa hợp, hòa giải dân tộc cho các nhà lãnh đạo. Theo đó, quốc gia Trung Đông này có phần lớn người dân theo Hồi giáo dòng Sunni, cùng các cộng đồng thiểu số như Alawite, Thiên chúa giáo, Druze, Hồi giáo dòng Shiite… Làn sóng bất ổn ở Sweida bùng phát khi cộng đồng người Druze và các bộ tộc Bedouin xảy ra đụng độ, rồi cuốn theo cả lực lượng chính phủ lâm thời Syria vào vòng xoáy xung đột. Sự rối ren, bất ổn ở Sweida là thí dụ rõ ràng cho tiến trình chuyển tiếp chính trị mong manh và đầy rủi ro ở Syria.

Bên cạnh đó, từ lâu, Syria bị coi là “bàn cờ chiến lược” của các nước, là nơi chứng kiến những tính toán lợi ích, tranh giành ảnh hưởng của một số quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ, Israel, Iran và các nước lớn. Việc Israel đến nay vẫn liên tục tiến hành các cuộc không kích nhằm vào Syria liên quan làn sóng xung đột ở miền nam Syria càng làm tình hình an ninh tại Syria nói riêng và khu vực Trung Đông nói chung thêm hỗn loạn.

Dù ghi nhận những nỗ lực thúc đẩy tái thiết, hội nhập của chính quyền Syria, các nhà ngoại giao Liên hợp quốc vẫn chỉ ra một số hoài nghi về vấn đề quản trị và nhân quyền tại quốc gia này. Tái thiết Syria từ đống đổ nát sau chiến tranh không chỉ đơn thuần là xây dựng lại nền kinh tế, cơ sở hạ tầng, mà quan trọng hơn cả là xây dựng niềm tin-niềm tin của những người dân thuộc nhiều sắc tộc tại Syria và niềm tin của cộng đồng quốc tế.