Tên lửa Iran vượt qua ma trận phòng không Israel như thế nào?

Cuộc xung đột Israel-Iran đã kéo dài một tuần và hai bên vẫn chưa có dấu hiệu giảm thang căng thẳng.

Các cuộc không kích của Israel đã khiến hơn 240 người tại Iran thiệt mạng. Đáp trả, Iran đã bắn khoảng 400 tên lửa và hàng trăm máy bay không người lái, giết chết ít nhất 24 người ở Israel, làm bị thương hàng trăm người và buộc người Israel trên khắp đất nước phải ẩn náu trong hầm trú bom, theo kênh Al Jazeera.

Một số cuộc tấn công của Iran đã đánh trúng các khu dân cư ở miền trung Israel, gây ra thiệt hại nặng nề. Trụ sở quân sự kiên cố của Israel tại Tel Aviv, Kirya, cũng bị tấn công.

Ngày 17-6, Iran tuyên bố đã tấn công một trung tâm tình báo quân sự và một trung tâm lập kế hoạch hoạt động của cơ quan tình báo Israel (Mossad), xâm phạm các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến của Israel - một trong những hệ thống tiên tiến nhất trên thế giới.

Trong lịch sử gần đây, Israel đã thành công trong việc chặn đứng hầu hết các cuộc tấn công trên không thông qua các hệ thống phòng thủ tiên tiến, điển hình là Hệ thống Vòm Sắt (Iron Dome).

Vậy làm thế nào mà tên lửa của Iran có thể vượt qua được hệ thống phòng không của Israel?

Hệ thống phòng không của Israel

Vòm Sắt là trung tâm của hệ thống phòng không Israel, nhưng nó chỉ là một phần trong một hệ thống lớn hơn, đóng vai trò là “tầng thấp nhất trong hệ thống phòng không nhiều lớp, tích hợp”, theo lời ông Alex Gatopoulos, biên tập viên mảng quốc phòng của Al Jazeera.

Vòm Sắt phát hiện tên lửa hoặc rocket đang bay đến, xác định quỹ đạo của nó và đánh chặn. Israel cho biết hệ thống này có hiệu quả lên tới 90%. Vòm Sắt chính thức đi vào hoạt động vào năm 2011, sau khi được phát triển để đối phó với các cuộc tấn công bằng rocket trong cuộc chiến với Hezbollah năm 2006.

Ông Gatopoulos giải thích rằng Vòm Sắt được thiết kế để đánh chặn các loại rocket tầm thấp mà những hệ thống phòng không lớn hơn không thể phát hiện.

Máy bay quân sự Israel chuẩn bị tiến hành không kích Iran ngày 19-6. Ảnh: LỰC LƯỢNG PHÒNG VỆ ISRAEL/X

Israel cũng sở hữu hệ thống tên lửa đất đối không Barak-8 có khả năng đánh chặn tên lửa tầm trung; hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) dùng để đánh chặn các tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung; hệ thống David’s Sling chuyên đánh chặn tên lửa tầm trung đến tầm xa.

Các hệ thống phòng thủ tên lửa của Israel sử dụng các tên lửa đánh chặn Arrow-2 và Arrow-3 để tiêu diệt tên lửa tầm xa, chẳng hạn các tên lửa do Iran phóng trong cuộc xung đột hiện tại. Các tên lửa này do Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Israel hợp tác cùng Boeing sản xuất.

Ngoài việc sử dụng các hệ thống phòng không, Israel còn đánh chặn bằng tên lửa không đối không, tức sử dụng các máy bay như trực thăng chiến đấu hoặc tiêm kích để tiêu diệt các máy bay không người lái đang hướng đến lãnh thổ Israel.

Các hệ thống phòng không của Israel bao gồm ba thành phần chính: hệ thống radar, trung tâm chỉ huy điều khiển, bệ phóng với các tên lửa đánh chặn.

Khi phát hiện tên lửa đối phương đang bay vào, radar sẽ theo dõi và gửi tín hiệu cảnh báo đến trung tâm điều khiển để đánh giá và quyết định mục tiêu cần tiêu diệt. Thông thường, bệ phóng sẽ phóng hai tên lửa đánh chặn để tiêu diệt một tên lửa đối phương, theo bà Marina Miron nghiên cứu sinh tại ĐH King’s College London (Anh).

Iran đã vượt qua hệ thống phòng không của Israel như thế nào?

Tuần trước, một quan chức quân đội Israel cho biết các hệ thống phòng thủ của nước này đạt “tỉ lệ thành công từ 80 đến 90%”, thừa nhận rằng không có hệ thống nào đạt tỉ lệ hoàn hảo, theo hãng tin Reuters.

Điều đó có nghĩa là một số tên lửa của Iran đã xuyên thủng các lớp phòng thủ của Israel.

Mặc dù không biết chính xác một số tên lửa của Iran đã vượt qua hệ thống phòng không của Israel bằng cách nào, nhưng một số chuyên gia quốc phòng chỉ ra một số lý do:

1. Làm cạn kiệt tên lửa đánh chặn

Theo bà Miron, một cách mà Iran có thể đã qua mặt được hệ thống phòng thủ của Israel là bằng cách làm cạn kiệt số lượng tên lửa đánh chặn của nước này.

“Dù sao thì không hệ thống nào có thể bắn hạ được 100% tên lửa. Bạn không thể bắn hạ thêm tên lửa nếu chỉ có một số lượng tên lửa đánh chặn giới hạn” - bà Miron cho hay.

2. Tên lửa siêu vượt âm

Ông Gatopoulos cho biết Iran sở hữu tên lửa siêu vượt âm – một phản ứng trực tiếp đối với sự phát triển của các hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo. Lý do là vì một trong những cách để vượt qua hệ thống phòng thủ là sử dụng tên lửa bay với tốc độ cực nhanh, khiến hệ thống phòng thủ có ít thời gian để phản ứng.

Bà Miron nhận định rằng ngay cả khi bị radar phát hiện, tên lửa siêu vượt âm vẫn rất khó để đánh chặn.

Hệ thống phòng không của Israel khai hỏa để đánh chặn tên lửa Iran hôm 18-6. Ảnh: Ayal Margolin/FLASH90

Một số tên lửa siêu vượt âm còn được trang bị phương tiện lướt siêu vượt âm (HGV) – một đầu đạn gắn vào tên lửa có khả năng cơ động và lướt đi với tốc độ gấp năm lần tốc độ âm thanh.

Ông Gatopoulos nói thêm rằng ngoài tốc độ cao, HGV còn di chuyển theo đường zích zắc và không theo quỹ đạo dự đoán như tên lửa đạn đạo thông thường. Những chuyển động nhanh và bất ngờ như vậy khiến hệ thống phòng thủ gặp khó khăn, vì chúng được thiết kế để dự đoán hướng bay của tên lửa.

3. Tên lửa hành trình

Tên lửa hành trình cũng có thể thay đổi quỹ đạo và trở nên khó đánh chặn, theo bà Miron.

Iran sở hữu tên lửa hành trình trong kho vũ khí của mình, chẳng hạn tên lửa Hoveyzeh và đã sử dụng những tên lửa như vậy chống lại Israel. Những tên lửa này chậm hơn tên lửa đạn đạo, nhưng bay thấp và ổn định tương tự như UAV, lén lút vượt qua hệ thống phòng không.

4. Mồi nhử

Một cách khác để "thử sức" các hệ thống phòng không là làm quá tải hệ thống bằng cách đánh lừa radar bằng các mồi nhử như máy bay không người lái và tên lửa giả, theo bà Miron.

“Chúng xuất hiện trên radar như một mối đe dọa, nhưng thực chất thì không phải. Và các mồi nhử như vậy thường được sử dụng để khiến hệ thống phòng không bắn hết tên lửa đánh chặn, tạo điều kiện cho các tên lửa và máy bay không người lái thật vượt qua” - bà Miron cho hay.

Vị chuyên gia này cũng cho biết thêm rằng một số tên lửa còn được trang bị công nghệ chế áp radar, khiến chúng không thể bị hệ thống phòng không phát hiện.

VĨNH KHANG