Thách thức khi chính phủ Nhật Bản hãm đà giảm của đồng yen

Ngày 7/9, Chánh văn phòng Nội các Hirokazu Matsuno phát biểu trước báo giới rằng Chính phủ Nhật Bản đã sẵn sàng hành động nếu các động thái "nhanh chóng, một chiều" trên thị trường tiền tệ tiếp tục kéo dài. Động thái này cho thấy sự cẩn trọng của Nhật Bản về việc đồng yen giảm xuống mức thấp nhất trong 24 năm.

Bộ trưởng Tài chính Shunichi Suzuki từ chối bình luận khi phóng viên hỏi chính phủ có thể thực hiện những bước nào để ngăn chặn đà giảm của đồng yen.

Các phát biểu của Chánh văn phòng Nội các Matsuno tương tự như những nhận xét được đưa ra trong một tuyên bố chung hiếm hoi của chính phủ và Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) hồi tháng Sáu. Khi đó, cả chính phủ Nhật Bản lẫn BoJ đều bày tỏ lo ngại và sẵn sàng ứng phó với sự sụt giảm mạnh của đồng yen, vào thời điểm đồng nội tệ Nhật Bản giảm xuống mức thấp nhất trong 20 năm là 134,55 yen đổi 1 USD.

Hôm 7/9, đồng yen đã tiếp tục giảm xuống còn 144,38 yen đổi 1 USD, mức thấp nhất kể từ năm 1998.

Trong bối cảnh hiện tại, có lẽ chính phủ Nhật Bản sẽ không chỉ can thiệp bằng lời nói. Họ vẫn có thể hành động để ngăn chặn sự sụt giảm quá mức của đồng yen, song cũng sẽ phải đối mặt những thách thức không dễ giải quyết.

Cách thức can thiệp của chính phủ

Khi chính phủ Nhật Bản can thiệp để ngăn chặn đà tăng giá của đồng yen, Bộ Tài chính sẽ phát hành các trái phiếu ngắn hạn để tăng lượng nội tệ mà chính phủ nắm. Sau đó, Bộ Tài chính có thể bán ra lượng yen đó trên thị trường để làm suy yếu giá trị của đồng tiền Nhật Bản.

Nếu muốn can thiệp để ngăn chặn đà giảm của đồng yen, chính phủ Nhật Bản phải khai thác kho dự trữ ngoại hối quốc gia để bán đồng USD ra thị trường rồi đổi lấy đồng yen

Trong cả hai trường hợp, Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản sẽ đưa ra yêu cầu để can thiệp. BoJ sẽ thực hiện quá trình.

Yếu tố thúc đẩy quyết định can thiệp

Do nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu, Nhật Bản từ trước đến nay tập trung vào việc ngăn chặn sự tăng giá mạnh của đồng yen trong khi có cách tiếp cận “để mặc” đối với sự giảm giá của đồng tiền này.

Chính phủ Nhật Bản rất hiếm khi can thiệp bằng cách mua vào đồng yen. Lần gần nhất Nhật Bản can thiệp để hỗ trợ đồng nội tệ là vào năm 1998, khi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á gây ra tình trạng bán tháo đồng yen và dòng vốn nhanh chóng chảy ra khỏi khu vực. Trước đó, Nhật Bản cũng đã can thiệp để chống lại sự giảm giá của đồng yen vào năm 1991-1992.

Việc can thiệp tiền tệ thường rất tốn kém và có thể dễ dàng thất bại, do các động thái như vậy khó tạo ảnh hưởng đến giá trị của đồng tiền trên thị trường ngoại hối toàn cầu khổng lồ.

Đó là một trong những lý do quan trọng khiến nó được coi là động thái cuối cùng được lựa chọn. Chính phủ Nhật Bản sẽ chỉ “bật đèn xanh” cho một quyết định như vậy khi sự can thiệp bằng lời nói không ngăn được đà “rơi tự do” của đồng yen. Không chỉ mức độ mà tốc độ giảm của đồng yen sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong việc các nhà chức trách đưa ra quyết định về việc liệu có nên và khi nào nên can thiệp thị trường.

Một số nhà hoạch định chính sách nói rằng, sự can thiệp sẽ chỉ trở thành hiện thực nếu Nhật Bản phải đối mặt với mối đe dọa ba phía - xảy ra tình trạng đồng thời bán tháo đồng yen, cổ phiếu và trái phiếu nội địa. Điều này tương tự như tình trạng dòng vốn “chảy ra” mạnh mà một số nền kinh tế mới nổi đã trải qua.

Tùng Lâm