Thái Nguyên kiến tạo sức bật mới từ OCOP và du lịch nông thôn

Du khách tham quan tại Trung tâm Thương mại và Du lịch Dũng Tân. Ảnh: Hồng Hạnh.

Chương trình OCOP khơi dậy tiềm năng và bản sắc địa phương

Trong những năm qua, Thái Nguyên đã nỗ lực triển khai chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) và phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới. Đây không chỉ là một chương trình phát triển kinh tế, mà còn là động lực giúp khơi dậy niềm tự hào, tinh thần sáng tạo và ý thức bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống ở các địa phương.

Là tỉnh trung du miền núi phía Bắc với diện tích hơn 8.300 km² và dân số gần 1,8 triệu người, Thái Nguyên có điều kiện tự nhiên, kinh tế và văn hóa đa dạng. Sau khi sắp xếp địa giới hành chính, tỉnh đã mở ra không gian phát triển mới, tận dụng hiệu quả hơn các nguồn lực, tài nguyên và tiềm năng sẵn có để hướng tới mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững, trở thành cực phát triển của vùng. Trong bức tranh đó, chương trình OCOP được xem là một trụ cột kinh tế quan trọng.

Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh Thái Nguyên đã ban hành hàng loạt nghị quyết, đề án, cơ chế hỗ trợ cụ thể để chương trình OCOP đi vào chiều sâu. Nhờ đó, đến nay toàn tỉnh có 561 sản phẩm được công nhận OCOP, trong đó có 10 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia, đưa Thái Nguyên đứng thứ ba cả nước về số lượng sản phẩm OCOP 5 sao.

Bên cạnh đó, có 113 sản phẩm đạt 4 sao, 323 chủ thể được công nhận với tỷ lệ hợp tác xã chiếm gần 70%, phản ánh sức mạnh của kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp hiện đại.

Chương trình OCOP đã trở thành cú hích lớn cho sự phát triển kinh tế nông thôn. Từ các sản phẩm đặc sản như chè Tân Cương, gạo Định Hóa đến các sản phẩm thủ công, thực phẩm, dược liệu, mỗi sản phẩm OCOP đều mang trong mình câu chuyện riêng về văn hóa, con người và vùng đất Thái Nguyên.

Nhiều chủ thể OCOP, nhất là các hợp tác xã, đã chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình liên kết chuỗi giá trị, từng bước đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn, mẫu mã và thân thiện môi trường.

Các sản phẩm OCOP không chỉ giúp người dân tăng thu nhập mà còn góp phần bảo tồn làng nghề truyền thống, thúc đẩy hình thành vùng nguyên liệu đặc sản, tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng nghìn lao động nông thôn. Báo cáo của UBND tỉnh Thái Nguyên cho thấy, hơn 60% chủ thể OCOP có doanh thu tăng bình quân 17,6% mỗi năm, giá bán sản phẩm sau khi được công nhận tăng khoảng 12%.

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả tích cực, chương trình OCOP của Thái Nguyên vẫn còn một số hạn chế. Công tác truyền thông còn mờ nhạt, nhất là trong việc đưa sản phẩm đến người tiêu dùng; việc khai thác tiềm năng ở nhiều vùng miền chưa đạt như kỳ vọng; bộ tiêu chí đánh giá còn nhiều yếu tố định tính; hoạt động xúc tiến thương mại còn rời rạc, chưa tạo được thương hiệu mạnh. Một số chủ thể vẫn phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ của cán bộ hoặc đơn vị tư vấn khi xây dựng hồ sơ, dẫn đến tính chủ động còn thấp.

Từ nay đến năm 2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu phát triển ít nhất thêm 150 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, nâng cấp trên 50% sản phẩm hiện có, phát triển thêm tối thiểu 5 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia. Tỉnh cũng hướng tới nâng tỷ lệ hợp tác xã và doanh nghiệp trong tổng số chủ thể OCOP lên trên 90%, trong đó 40% do phụ nữ điều hành và 25% do người dân tộc thiểu số quản lý. Khoảng 80% sản phẩm OCOP của tỉnh sẽ được phân phối trên các kênh thương mại hiện đại, sàn giao dịch điện tử và hệ thống siêu thị.

Những mục tiêu này thể hiện rõ quyết tâm đưa OCOP trở thành nền tảng kinh tế quan trọng, gắn kết chặt chẽ giữa nông nghiệp, công nghiệp chế biến và du lịch, góp phần định hình mô hình kinh tế nông thôn đa giá trị trong thời kỳ mới.

Động lực xây dựng nông thôn mới từ chương trình phát triển du lịch nông thôn

Xác định du lịch nông thôn là một hướng đi chiến lược, Thái Nguyên đã lồng ghép chương trình phát triển du lịch với xây dựng nông thôn mới, biến lợi thế tự nhiên và văn hóa thành nguồn lực phát triển bền vững. Tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm, phát triển các tuyến, trục du lịch kết nối giữa vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp công nghệ cao và các xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.

Du khách khám phá hồ Ba Bể. Ảnh: Hồng Hạnh.

Hiện nay, toàn tỉnh có 19 điểm du lịch được UBND tỉnh công nhận, trong đó nhiều điểm gắn liền với nông nghiệp và sản phẩm OCOP như Làng văn hóa du lịch cộng đồng Thái Hải, vùng chè Tân Cương, hồ Núi Cốc hay các tuyến du lịch sinh thái dọc sông Công, Võ Nhai, Đại Từ.

Sau khi sắp xếp địa giới với tỉnh Bắc Kạn, tiềm năng du lịch của Thái Nguyên càng được mở rộng khi hai vùng tài nguyên được kết hợp. Hồ Núi Cốc, Vườn quốc gia Ba Bể, khu bảo tồn Làng nhà sàn dân tộc Thái Hải, suối Mỏ Gà - Võ Nhai… đang trở thành những điểm nhấn trong chiến lược phát triển du lịch vùng trung du miền núi phía Bắc.

Không chỉ có lợi thế về thiên nhiên, Thái Nguyên còn sở hữu kho tàng văn hóa phong phú với 51 dân tộc cùng sinh sống, 713 di tích lịch sử và danh thắng, trong đó có 3 di tích quốc gia đặc biệt, 67 di tích quốc gia, cùng di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại “Thực hành Then của người Tày Bắc Kạn”. Đây là nền tảng quý giá để phát triển các sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc vùng miền, kết hợp hài hòa giữa văn hóa, lịch sử và đời sống nông thôn đương đại.

Tuy nhiên, sự phát triển du lịch nông thôn của tỉnh vẫn đối mặt với những khó khăn về nguồn lực, nhân lực và quy mô. Ở nhiều xã vùng sâu, vùng xa, chính quyền cơ sở còn thiếu kinh nghiệm và nguồn lực để triển khai các mô hình du lịch bền vững. Việc liên kết giữa các điểm du lịch còn hạn chế, sản phẩm thiếu sự khác biệt, còn đơn điệu, chưa đủ sức giữ chân du khách.

Để khắc phục những tồn tại này, UBND tỉnh Thái Nguyên xác định cần tiếp tục hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch nông nghiệp cho từng địa phương, xây dựng chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư, khuyến khích người dân tham gia phát triển du lịch gắn với sản phẩm OCOP. Tỉnh cũng sẽ huy động tối đa các nguồn lực từ các chương trình mục tiêu quốc gia và các dự án xã hội hóa, đầu tư cho hạ tầng, đào tạo nhân lực, hỗ trợ làng nghề và mô hình thí điểm.

Trong giai đoạn mới, Thái Nguyên tập trung đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quảng bá và quản lý du lịch, hướng đến hình thành mô hình “nông thôn mới thông minh”, nơi công nghệ được ứng dụng trong mọi lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và dịch vụ du lịch.

Cùng với đó là việc phục dựng làng nghề truyền thống, khôi phục lễ hội, bảo tồn giá trị văn hóa dân tộc, xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng kết hợp yếu tố truyền thống với hiện đại, vừa thân thiện môi trường vừa giàu tính trải nghiệm.

Thái Nguyên đặt mục tiêu phát triển du lịch nông thôn không chỉ để tạo sinh kế, tăng thu nhập mà còn để lan tỏa tinh thần đổi mới, khơi dậy tình yêu quê hương trong mỗi người dân. Khi nông thôn trở thành điểm đến, khi sản phẩm địa phương trở thành biểu tượng văn hóa, thì chương trình OCOP và du lịch nông thôn sẽ cùng nhau tạo nên sức bật mới, góp phần xây dựng một Thái Nguyên năng động, hiện đại và giàu bản sắc.

Hồng Hạnh