Thái Nguyên: Xóa mù chữ để đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên trong cuộc sống

Khát vọng được biết chữ

Xóm Mỏ Chì (xã La Hiên) nằm biệt lập giữa vùng núi cao, dốc đá, đường sá quanh co, cuộc sống người dân còn nhiều thiếu thốn. Để trang trải cuộc sống, người dân nơi đây đêm ngày chăm chỉ bám lấy ruộng nương. Thế nhưng, từ tháng 12/ 2024, khi lớp xóa mù chữ được mở tại nhà văn hóa xóm, người dân nơi đây đã không quản đường sá xa xôi, đêm mưa đến lớp đều đặn với khát vọng được biết chữ.

Chị Hồng Thị Hài (sinh năm 2001) là người mẹ trẻ có bốn con nhỏ. Trước đây, do nhà nghèo, cuộc sống muôn vàn khó khăn khiến chị phải sớm rời ghế nhà trường khi chưa kịp thuộc hết bảng chữ cái. Lấy chồng sớm, sinh nhiều con nên chị Hài gần như không còn nghĩ đến việc có ngày sẽ được học chữ. Thế nên khi biết về lớp xóa mù chữ do Trường Tiểu học Cúc Đường tổ chức tại xóm, chị đăng ký đi học và mỗi buổi lên lớp lại đưa các con theo cùng.

Để có mặt tại lớp học xóa mù chữ, nhiều người phụ nữ DTTS phải đem theo con nhỏ đến lớp. Ảnh: Mai Anh

Chị Hài chia sẻ: “Em muốn biết đọc, biết viết để còn đi công ty, ký tên, ghi chép, không phải nhờ người khác nữa. Giờ không biết chữ khổ lắm, đi đâu cũng sợ. Biết chữ cũng sẽ biết thêm nhiều thông tin để sau này còn dạy con nữa”.

Lớp xóa mù chữ tại Mỏ Chì có 18 học viên, hầu hết là người Mông. Dù đã bước qua lứa tuổi cắp sách đến trường từ lâu, họ vẫn lựa chọn bắt đầu lại, kiên trì ngồi bên trang vở, bởi ai cũng mang trong mình mong mỏi được biết đọc, biết viết, và quan trọng hơn là mở ra cơ hội mới trong cuộc sống.

Cũng giống như chị Hài, anh Dương Văn Khìn (sinh năm 1985) cũng là một học viên siêng năng của lớp. Ban ngày anh đi làm thuê, tối đến lại cần mẫn đến lớp học chữ. Anh chia sẻ: Có hôm đi làm về muộn, mệt lắm, nhưng vẫn cố đi học. Không biết chữ thiệt thòi lắm, đi mua bán không tính được, phải nhờ người khác ghi hộ. Giờ mình quyết tâm học cho biết chữ để tự tin hơn.

Theo cô Hoàng Thị Bích Huệ, giáo viên Trường Tiểu học Cúc Đường, một trong những khó khăn lớn nhất là việc học viên ở đây không thể đi học đều vì bận mưu sinh. Nhiều người nói rằng “không có tiền đổ xăng”, nhiều người học xong giai đoạn đầu rồi bỏ dở để đi làm công nhân. Cô và nhà trường hiểu rõ thách thức đó, nên ngoài giờ dạy, cô thường phối hợp cùng Trưởng xóm và các đoàn thể đến tận nhà vận động, thuyết phục tìm cách giúp đỡ để học viên tiếp tục tham gia lớp học.

“Chúng tôi vừa dạy chữ, vừa trò chuyện, chia sẻ chuyện đời thường, các tấm gương thay đổi cuộc sống sau khi biết chữ từ đó khơi dậy động lực, khát vọng học tập cho mỗi học viên, đặc biệt là học viên lớn tuổi. Dạy người lớn không thể cứng nhắc, mà phải mềm mại, gần gũi, đa dạng các phương thức giúp học viên dễ dàng tiếp thu hơn”, cô Huệ tâm sự.

Hành trình vượt khó, vượt lên chính mình

Cũng như ở xóm Mỏ Chì (xã La Hiên), tại xóm Chòi Hồng (xã Tràng Xá) hay xóm Vằng Doọc (xã Nghĩa Tá),… các lớp học xóa mù chữ đã tạo động lực mạnh mẽ để đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tự tin vươn lên trong cuộc sống. Để có được con chữ, các học viên và các thầy cô giáo đã phải vượt qua muôn vàn khó khăn, thách thức.

Đối với nhiều học viên, biết cầm bút là chuyện lần đầu trong đời. Những con chữ đầu tiên, dù run rẩy và méo mó, nhưng ẩn chứa niềm tự hào lớn. Như chị Lý Thị Sáu - người phụ nữ Mông ở Tràng Xá tâm sự: Ngày trước nghèo nên không được đi học. Giờ đọc được tên mình, vui lắm.

Hay chị Sùng Thị Út ở Nghĩa Tá, từng phải nhờ người khác đọc giấy tờ, giờ kiên trì đến lớp “dù mưa gió vẫn đi, vì muốn biết chữ để không bị thiệt thòi”.

Kiên trì vượt qua khó khăn, vượt lên chính mình, nhiều người dân vùng DTTS và miền núi đã biết đọc, viết, tính toán thành thạo sau khi tham gia các lớp xóa mù chữ. Ảnh: Mai Anh

Với giáo viên đứng lớp, đó là hành trình nhiều thử thách nhưng đầy ý nghĩa. Các thầy cô không chỉ dạy chữ, mà còn kiên trì vượt rừng, vượt suối để đến được điểm học; sáng tạo phương pháp giảng dạy từ những tình huống quen thuộc như tính số ngô phơi, ghi tên trong sổ mua hàng, đọc biển báo… để giúp người lớn dễ tiếp thu. Sự linh hoạt, tận tâm và động viên kịp thời đã giúp học viên tự tin hơn, mạnh dạn hơn mỗi ngày.

Theo ghi nhận của phóng viên, thành quả từ sự kiên trì của học viên và các thầy cô chính là 100% học viên ở nhiều lớp đã biết đọc, biết viết những câu đơn giản. Quan trọng hơn, họ đã vượt qua mặc cảm, tự tin khi ký tên, khi giao dịch, khi trao đổi sản xuất, khi tiếp xúc với người lạ.

Cùng với đó, nhờ biết chữ, nhiều phụ nữ Mông nay đã biết tính toán khi mua bán, đọc hướng dẫn y tế, hiểu biết các chính sách. Những lớp học buổi tối trở thành nơi họ gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm sản xuất, cùng bàn cách trồng ngô, chăm chè, nuôi lợn, nuôi gà. Từ đó, lớp học trở thành nơi để người dân giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn kinh tế và truyền động lực cho nhau để cùng vươn lên trong cuộc sống.

Đào Cảnh