Thầy giáo quân hàm xanh gieo chữ nơi biên cương

Thiếu tá Lò Văn Phích tham gia giao lưu tại Chương trình "Chia sẻ cùng thầy, cô".

Từ “nghèo’ chữ đến hành trình mở lớp giữa núi rừng

Sinh ra trong nghèo khó, lớn lên giữa những bản làng còn nhiều thiếu thốn nơi vùng biên Sơn La, Thiếu tá Lò Văn Phích thấu hiểu sâu sắc giá trị của con chữ. Chứng kiến nhiều người dân vì mưu sinh mà phải bỏ học, trẻ nhỏ thất học, cuộc sống quanh quẩn trong đói nghèo, anh càng nung nấu ước muốn giúp bà con biết đọc, biết viết để tự mình thay đổi cuộc đời.

Ước vọng đó đã theo anh suốt chặng đường dài gắn bó với Bộ đội Biên phòng Sơn La từ năm 1999, để rồi hình ảnh “thầy giáo quân hàm xanh” trở thành dấu ấn đẹp ở vùng đất Nậm Lạnh.

Những ngày đầu bắt tay vào dạy xóa mù chữ cho đồng bào Mông, Khơ Mú, anh gặp không ít khó khăn. Người dân bận làm nương rẫy từ sáng đến tối, nhiều người lớn tuổi e ngại học chữ vì mặc cảm, một số khác từng bỏ học giữa chừng nên sợ bị chê cười.

Muốn vận động được học viên, Thiếu tá Phích phải đến từng nhà, có khi leo dốc, băng rừng giữa trưa nắng hoặc chiều muộn chỉ để thuyết phục bà con. Anh không chỉ nói về ý nghĩa của con chữ, mà còn sẵn sàng cùng bà con gặt lúa, chẻ củi, dựng chuồng trâu.

“Có gia đình tôi phải đến cả chục lần mới thuyết phục được. Chỉ mong bà con tin tưởng mà đến lớp, bởi tôi hiểu con chữ có ý nghĩa quan trọng đến thế nào đối với đồng bào”- Thiếu tá Phích kể.

Khi lớp học được mở, ban ngày bà con đi làm, nên anh tổ chức buổi học vào buổi tối. Trong căn nhà nhỏ, ánh đèn dầu leo lét hắt lên bảng đen. Học viên đủ mọi lứa tuổi, có người chưa từng cầm bút, có người quên sạch mặt chữ.

Thiếu tá Phích phải cầm tay từng người để tập viết, tỉ mỉ đến mức từng nét bút đều được chỉnh lại. Anh sáng tạo phương pháp giảng dạy bằng những vật dụng quen thuộc: cái cân, quả bí, hạt gạo để dạy toán; tên con gà, con lợn, cái bát để dạy tiếng Việt.

Thiếu tá Lò Văn Phích (ngoài cùng bên phải) tại buổi gặp mặt 80 nhà giáo tiêu biểu toàn quốc trong chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô 2025” do Bộ GD&ĐT, Trung ương Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và Tập đoàn Thiên Long tổ chức - chiều 13/11.

Đổi thay cuộc sống đồng bào Mông – Khơ Mú

Sự kiên trì của người thầy giáo quân hàm xanh dần mang lại trái ngọt. Nhiều người dân vượt qua mặc cảm, háo hức đến lớp sau mỗi buổi làm nương. Không ít trẻ em từng bỏ học giữa chừng nay cũng quay lại học cùng bố mẹ. “Có hôm đang dạy thì học sinh cũ ghé vào xin học lại. Lúc đó tôi thấy mọi cố gắng của mình thật xứng đáng” – Thiếu tá Phích chia sẻ.

Đến nay, phần lớn học viên đã đọc thông viết thạo, biết tính toán cơ bản. Nhiều người có thể tự ghi chép khi buôn bán, viết đơn vay vốn hoặc hướng dẫn con cháu học chữ.

Không chỉ dạy chữ, Thiếu tá Lò Văn Phích còn biến mỗi buổi học thành buổi sinh hoạt dân vận gần gũi. Anh lồng ghép tuyên truyền pháp luật về biên giới quốc gia, phòng chống ma túy, hôn nhân – gia đình; vận động bà con không tảo hôn, không kết hôn cận huyết thống, không di cư tự do.

Ngoài ra, anh hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, trồng cây ngắn ngày, chăn nuôi gia súc, gia cầm, làm chuồng trại hợp vệ sinh. Ở những hộ nghèo thiếu gạo, anh và đồng đội góp gạo giúp đỡ.

Nhờ vậy, ngày càng nhiều hộ biết áp dụng kỹ thuật, chuyển đổi giống cây trồng – vật nuôi phù hợp, từng bước thoát nghèo, đời sống văn hóa – xã hội ở bản làng có nhiều đổi thay tích cực.

Thiếu tá Lò Văn Phích luôn phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương, các thầy, cô giáo và đoàn thể trong công tác vận động quần chúng. Nhờ sự đồng lòng ấy, phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia” ở Nậm Lạnh được triển khai hiệu quả; an ninh trật tự giữ vững; khối đại đoàn kết các dân tộc ngày càng bền chặt.

Hình ảnh người thầy quân hàm xanh tận tụy đã lan tỏa mạnh mẽ, thu hút nhiều cán bộ trẻ cùng tham gia dạy chữ, phổ biến pháp luật và giúp dân phát triển kinh tế. Nhiều lớp xóa mù mới được mở, nhiều mô hình “Dân vận khéo” được nhân rộng, mang lại hiệu quả thiết thực.

Ở tuổi ngoài 50, Thiếu tá Lò Văn Phích vẫn giữ tinh thần nhiệt huyết, tận tụy với công tác dân vận, đặc biệt trong phong trào xóa mù chữ, tuyên truyền pháp luật và giúp dân phát triển kinh tế.

Hơn 30 năm tận tụy nơi biên giới, đóng góp của anh được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng: Bằng khen của Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Sơn La năm 2021; Giấy khen của Hội Khuyến học tỉnh Sơn La năm 2022; Giấy khen của UBND huyện Sốp Cộp năm 2022 và 2023 vì thành tích xuất sắc trong phong trào phổ cập giáo dục, xóa mù chữ. Năm 2025, anh là một trong 80 nhà giáo được tuyên dương trong Chương trình “Chia sẻ cùng thầy cô”.

Hải Minh