Thăm làng nghề may cờ đỏ sao vàng dịp đại lễ A80

Nghề thiêng liêng

Cuối tháng 8/2025, phóng viên Báo Đại biểu Nhân dân có dịp ghé thăm làng cờ Từ Vân (xã Chương Dương, TP. Hà Nội)- một trong những địa điểm gắn với sự kiện lịch sử Cách mạng Tháng Tám năm 1945 khi nơi đây được chọn may hàng vạn lá cờ đỏ sao vàng để chuẩn bị cho những ngày đặc biệt, chúng tôi cảm nhận một bầu không khí yêu nước và niềm tự hào hiện trên từng khuôn mặt người dân nơi đây.

Ông Nguyễn Văn Phục kiểm tra sản phẩm. Ảnh: Thanh Bình

Ngay từ cổng làng đã vang lên tiếng máy khâu dồn dập, tiếng cắt vải - thứ âm thanh rất đỗi quen thuộc của làng nghề dệt và thêu. Theo lời kể của người dân, làng Từ Vân vốn nổi tiếng với nghề dệt và thêu tinh xảo từ thế kỷ XVI. Bước ngoặt lớn vào năm 1945 khi làng được nhận một “nhiệm vụ đặc biệt” là thêu hàng vạn lá cờ đỏ sao vàng để chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành độc lập toàn quốc. Đặc biệt vào ngày 2 tháng 9 năm 1945 - ngày Bác Hồ đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhiều lá cờ của làng Từ Vân được tung bay trên Quảng trường Ba Đình.

Cũng theo lời kể của các bậc cao niên trong làng, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, có một số nhà đã nhận sản xuất ra những đơn hàng để gửi ra tiền tuyến với mục đích tạo nên sự phấn khích to lớn của quần chúng và chiến sỹ đang chiến đấu… Với ý nghĩa cao cả, nên cả làng đã bàn bạc chuyển sang sản xuất lá cờ Tổ quốc.

Gặp gỡ ông Nguyễn Văn Phục, một trong những hộ gia đình sản xuất và kinh doanh thêu cờ Tổ quốc có tiếng trong vùng, ông Phục tự hào chia sẻ kỷ niệm đáng nhớ của bản thân là việc nhận được đơn hàng bên quân đội khi đặt một lá cờ rộng 54m2 để treo ở cột cờ Lũng Cú vào thời điểm cách đây hơn 30 năm khi lúc bấy giờ còn là chàng trai 20 tuổi. Ông Phục cho biết, khi đó gia đình ông nhận một đơn hàng đặc biệt chưa bao giờ làm lá cờ nào rộng như vậy nên đã họp bàn để “nhận hay không nhận”. Đơn hàng là lá cờ 54m2 tượng trưng cho 54 dân tộc anh em sẽ được treo lên một địa điểm đặc biệt là cột cờ Lũng Cú. Với mong muốn khẳng định giá trị làng nghề, tạo dấu ấn cho bản thân nên ông đã xin nhận đơn hàng.

Lần đầu tiên nhận làm một lá cờ có kích thước lớn nên việc chọn vải chất lượng để chịu được sức gió trên đỉnh núi cao gần 1.500m so với mực nước biển cũng như việc đo đạc ngôi sao vàng là những khó khăn đặt ra đối với ông Phục. Lá cờ có kích thước 54m2 và rộng hơn khuôn viên nhà xưởng cũng như không có mảnh vải nào đủ lớn nên việc ghép các tấm vải thành sản phẩm lớn phải tính toán kỹ lưỡng. Tuy nhiên, với sự quyết tâm và kiên trì của các thành viên trong gia đình, sau vài tháng thực hiện, lá cờ được hoàn thành đúng tiến độ và đạt yêu cầu. Sản phẩm lá cờ Tổ quốc 54 m2 trở thành niềm tự hào kỉ niệm khó quên của bản thân ông Phục cũng như làng nghề.

Đa dạng sản phẩm

Theo bà Nguyễn Thị Huệ (làm tại xưởng ông Nguyễn Văn Phục), dù sản phẩm lá cờ Tổ quốc có kích thước khác nhau nhưng vẫn phải bảo đảm tuân thủ kích thước theo tỷ lệ chuẩn 2:3. Tâm ngôi sao vàng phải được nằm chính giữa lá cờ. Bán kính từ tâm ra đỉnh ngôi sao bằng 1/ 5 chiều dài lá cờ. Để thêu những ngôi sao thêu tay này phải chọn những tấm vải dày, bóng, không bị lỗi. Chỉ thì phải chọn loại chỉ sợi to, dai mà bóng. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi người thợ phải thật cẩn thận, tỉ mỉ…

Khâu làm thẳng cờ. Ảnh: Thanh Bình

Ngày nay, để nâng cao năng suất và mở rộng thị trường tiêu thụ, nhiều hộ gia đình ở làng Từ Vân đã áp dụng công nghệ máy móc hiện đại vào sản xuất, để cho ra những lá cờ với kích thước chuẩn trong thời gian ngắn và có giá thành rẻ. Đặc biệt là các sản phẩm được sản xuất và thêu bằng máy, đáp ứng được số lượng đưa ra tiêu thụ ngoài thị trường.

Bà Đào Thị Nhớ (làm tại xưởng sản xuất cờ của gia đình ông Phục) cho biết: Không chỉ sản xuất cờ Tổ quốc, xưởng sản xuất còn nhận làm các loại cờ các nước và cờ thi đua giải thưởng, chỉ cần đưa yêu cầu kỹ thuật cũng như số lượng cần sản xuất thì xưởng sẽ nhận đơn. Sau đó, xưởng sẽ tiến hành đặt in các khuôn để có thể in sơn phù hợp đơn hàng khách yêu cầu. Hiện nay, xưởng nhà ông Phục đã sử dụng máy nghệ sơn khô nhằm hỗ trợ giúp sản phẩm nhanh khô sơn.

Sấy khô sản phẩm để đưa ra thị trường. Ảnh: Thanh Bình

Năm nay, lượng đơn hàng và sản phẩm tăng cao hơn nhiều so với mọi năm đó có sự kiện A80. Bà Nguyễn Thị Huệ (18 ngõ Quỳnh, xã Chương Dương) cho biết: So với mọi năm công suất sản xuất của xưởng phải tăng gấp 2 - 3 lần nên mọi người trong xưởng phải tăng ca làm việc từ 8 giờ sáng đến 23 giờ. Bên cạnh đó, năm nay nhận thấy nhu cầu mới của giới trẻ là cần khăn quàng có in ngôi sao vàng Tổ quốc nên xưởng đã thiết kế và sản xuất sản phẩm này. Đây là sản phẩm mới lạ phát triển từ khăn quàng đỏ quen thuộc của đội viên. Vừa cầm tay khoe sản phẩm, bà Huệ cho biết thêm: Trong tháng 8, lượng khăn đỏ cờ Tổ quốc được xưởng sản xuất lên tới hàng nghìn cái.

Sản phẩm dây cờ rực rỡ sắc đỏ. Ảnh: Thanh Bình

Để gìn giữ và quảng hình ảnh làng nghề, nhiều năm nay chính quyền địa phương đã tích cực hỗ trợ quảng bá thông qua các các kênh truyền thông, mạng xã hội, hội chợ… Chủ tịch UBND xã Chương Dương Từ Ngọc Thanh cho biết: Hiện nay, địa phương đang tích cực kiến nghị các sở, ngành của thành phố hỗ trợ xây dựng thương hiệu làng nghề và phát triển mô hình du lịch gắn với làng nghề, từng bước đưa Từ Vân trở thành một điểm đến văn hóa - lịch sử tiêu biểu của Thủ đô. Ông Thanh mong muốn có sản phẩm du lịch đặc sắc giúp quảng bá hình ảnh về quá trình “tạo nên lá cờ Tổ quốc” nhằm lan tỏa giá trị văn hóa của làng nghề.

Thanh Bình