Tham vọng tàu ngầm hạt nhân Hàn Quốc mở ra cuộc chạy đua vũ trang mới ở châu Á

Nỗ lực phát triển tàu ngầm năng lượng hạt nhân của Hàn Quốc đang gia tăng đáng kể sau khi được Tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ, đánh dấu sự thay đổi quan điểm lớn từ Washington và mở ra khả năng tái định hình cục diện an ninh châu Á.

Trong nhiều thập niên, Mỹ phản đối việc Hàn Quốc sở hữu tàu ngầm hạt nhân. Tuy nhiên, sự chấp thuận mới đây của ông Trump đã tháo gỡ rào cản quan trọng, cho phép Seoul tiếp cận nhiên liệu hạt nhân theo thỏa thuận song phương.

Thủy thủ đoàn tàu ngầm Shin Chae-ho lớp KSS-III Dosan Ahn Changho của Hàn Quốc, ngày 26/9/2025. Ảnh: Reuters

Hàn Quốc từ lâu muốn gia nhập nhóm các quốc gia hàng đầu vận hành tàu ngầm hạt nhân nhằm đối phó mối đe dọa từ Triều Tiên. Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung ngày 4/12 khẳng định thỏa thuận đạt được trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump là “bước tiến lớn”, giúp tăng cường “tính linh hoạt và tự chủ trong phòng thủ”.

Seoul khẳng định mục tiêu của chương trình chỉ nhằm tăng cường năng lực răn đe dưới biển, chứ không theo đuổi vũ khí hạt nhân và vẫn tôn trọng các quy định không phổ biến hạt nhân.

Hàn Quốc thúc đẩy tham vọng tàu ngầm hạt nhân trong bối cảnh hồi tháng 3 năm nay Triều Tiên tuyên bố đang phát triển tàu ngầm hạt nhân và truyền thông nước này công bố hình ảnh lãnh đạo Kim Jong-un thị sát một tàu ngầm được cho là chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Mức độ phát triển thực sự của chương trình này chưa rõ ràng, song một số chuyên gia cho rằng Triều Tiên có thể nhận hỗ trợ từ Nga. Moscow và Bình Nhưỡng thời gian qua liên tục nhấn mạnh mở rộng hợp tác quốc phòng, nhưng chưa tiết lộ bất kỳ thỏa thuận kỹ thuật nào. Quân đội Hàn Quốc cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ mọi động thái liên quan.

Tham vọng lâu dài của Hàn Quốc

Hiện chỉ Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Ấn Độ và Anh sở hữu tàu ngầm hạt nhân. Australia cũng đang triển khai chương trình tàu ngầm hạt nhân theo thỏa thuận AUKUS năm 2021.

Hàn Quốc từng cân nhắc ý tưởng này từ năm 1994 trong lúc căng thẳng hạt nhân với Triều Tiên, nhưng các thách thức kỹ thuật khiến kế hoạch đình trệ. Đến năm 2017, Tổng thống Hàn Quốc khi đó là ông Moon Jae-in từng nhận được sự ủng hộ riêng của ông Trump, nhưng vấp phải sự phản đối từ một số cơ quan Mỹ.

Theo cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi Jong-kun, do Bộ Quốc phòng và Bộ Năng lượng Mỹ lo ngại rủi ro phổ biến hạt nhân, nên tiến trình không tiến xa. Dù vậy, theo nguồn tin quân sự được ông Moon Keun-sik – cựu đại tá hải quân – dẫn lại, Seoul vẫn tự đẩy mạnh năng lực trong những năm gần đây, phát triển các mẫu thiết kế cơ bản.

Bộ trưởng Quốc phòng Ahn Gyu-back cho biết việc lắp ráp lò phản ứng đã đạt “giai đoạn quan trọng”, và Hàn Quốc có thể đóng tàu ngầm hạt nhân trong vòng 10 năm, với nhu cầu tối thiểu 4 tàu loại 5.000 tấn.

Trong tài liệu chung Mỹ - Hàn công bố ngày 14/11, Washington cho biết sẽ hợp tác với Seoul về việc cung cấp nhiên liệu hạt nhân.

“Không thể gọi đó là ‘sự phê duyệt’ của Mỹ, mà đúng hơn là chúng ta đã chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện để xây dựng tàu ngầm hạt nhân; và nhiên liệu là mảnh ghép cuối cùng”, ông Ahn nói trước Quốc hội Hàn Quốc.

Bộ Quốc phòng Hàn Quốc nói với Reuters rằng nước này đang “liên tục tiếp cận các công nghệ” liên quan việc chế tạo tàu ngầm hạt nhân và sẽ hợp tác chặt chẽ với Mỹ để bảo đảm độ an toàn và hoàn thiện công nghệ.

Một quan chức Nhà Trắng khẳng định Washington ủng hộ nỗ lực của Seoul nhằm “chia sẻ gánh nặng và tăng cường răn đe”, bao gồm phát triển tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Theo cựu Thứ trưởng Ngoại giao Choi, thỏa thuận AUKUS của Australia đã góp phần phá vỡ rào cản tâm lý đối với một quốc gia đồng minh khác của Mỹ như Hàn Quốc.

“Chuyến tàu đã di chuyển, vẫn còn cánh cửa mở phía trước, nghĩa là còn nhiều việc phải làm, nhưng nó đang đi đúng hướng”, ông Choi nhận định.

Cuộc chạy đua vũ trang dưới nước

Các nhà phân tích cảnh báo kế hoạch của Seoul có thể khiến Trung Quốc lo ngại và đặt Nhật Bản dưới áp lực phải theo đuổi năng lực tương tự.

“Tàu ngầm là hệ thống tấn công rất hiệu quả. Một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực là điều không thể tránh khỏi”, ông Choi Il – cựu chỉ huy tàu ngầm Hải quân Hàn Quốc – nhận định.

Theo chuyên gia quốc phòng Yu Yong-weon, tàu ngầm hạt nhân – nhờ tốc độ cao và khả năng lặn dài ngày – sẽ giúp Hàn Quốc giám sát tốt hơn hoạt động của các tàu ngầm Triều Tiên, đặc biệt là các nền tảng phóng tên lửa đạn đạo.

Tại Nhật Bản, thông tin về sự ủng hộ của ông Trump được cho là gây bất ngờ lớn cho Tokyo. Một số quan chức cho rằng lẽ ra Nhật Bản phải dẫn đầu trong khu vực nếu Mỹ bật đèn xanh cho tàu ngầm hạt nhân của đồng minh.

Bộ Quốc phòng Nhật Bản từ chối bình luận, dù Bộ trưởng Quốc phòng Shinjiro Koizumi gần đây nói rằng “chuyển sang động cơ hạt nhân là một lựa chọn”. Giới chức Nhật Bản cho biết nếu theo đuổi tàu ngầm hạt nhân, nước này sẽ đề nghị Mỹ hỗ trợ.

Một chuyên gia hải quân tại Tokyo nhận định tàu ngầm hạt nhân có thể mở rộng phạm vi tác chiến của Nhật Bản ra Thái Bình Dương và tạo nền tảng cho năng lực “răn đe tấn công lần hai” trong tương lai.

Phản ứng của Trung Quốc hiện khá dè dặt. Tuy nhiên, trung tâm nghiên cứu 38 North (Mỹ) cảnh báo lập trường này có thể thay đổi nhanh chóng nếu Seoul tiến xa hơn.

Cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc Wi Sung-lac cho biết Tổng thống Lee đã trấn an Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng tàu ngầm hạt nhân chỉ nhằm mục đích phòng thủ và răn đe Triều Tiên.

“Các nước khác có thể không hài lòng, nhưng chúng tôi có quan điểm riêng. Chúng tôi có thể giải thích và thuyết phục”, ông Wi nói.

Truyền thông nhà nước Triều Tiên cảnh báo kế hoạch của Seoul có thể kích hoạt “hiệu ứng domino hạt nhân” tại khu vực.

Một số chuyên gia, bao gồm ông Cheong Seong-chang từ Viện Sejong, dự đoán Nhật Bản và Hàn Quốc thậm chí có thể cùng nhau phát triển tàu ngầm hạt nhân với sự hỗ trợ của Mỹ, phù hợp lợi ích an ninh khu vực của Washington.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo Reuters