Thận trọng khi đăng ảnh con trên mạng xã hội

Câu chuyện bé Pam và hội nhóm anti

Trang cá nhân Pamyeuoi (Pam yêu ơi) của bé Pam - con gái của hot girl Salim và thiếu gia Hải Long, con trai của chủ nhân một tập đoàn may mặc, đang nhận được lượng quan tâm nhiều bậc nhất mạng xã hội. Sức hút của Pam vượt xa nhiều ngôi sao ở Việt Nam khi đạt 1 triệu người theo dõi trên Instagram, hàng triệu lượt like trên TikTok. Mục đích ban đầu của cha mẹ bé Pam là chia sẻ những khoảnh khắc tự nhiên, dễ thương của con trên mạng, nhưng không ngờ Pam ngày càng trở nên nổi tiếng, từ Facebook, Instagram đến TikTok và giờ là cả Threads.

Với sức hút trên mạng xã hội, Pam nhanh chóng được các nhãn hàng săn đón. Năm 2023, em bé này đã trở thành “đại diện thương hiệu” nhỏ tuổi nhất Việt Nam, được nhiều đơn vị quảng cáo trong ngành hàng mẹ và bé chọn mặt gửi vàng.

Tuy nhiên, điều cha mẹ em bé không mong muốn đã xuất hiện.

Gần đây, một số hội nhóm trên mạng xã hội đã được lập ra với mục đích tẩy chay bé Pam với cái những tên: “Anti fan Pam iu ơi”, “Hội anti Pam”,... với số thành viên lên tới 2.300 người.

Pam là em bé đầu tiên tại Việt Nam có bức ảnh đạt trên 1 triệu lượt like.

Chính phủ đã cấm đăng ảnh trẻ em lên mạng

Pam chỉ là một em bé 2 tuổi, còn quá nhỏ để nhận thức về sự nổi tiếng hay những gì đang diễn ra xung quanh mình mỗi ngày. Những cảm xúc khóc, cười của em đơn giản là sự hồn nhiên của một đứa bé lên 2. Chỉ khác những đứa trẻ khác là Pam nhận được quá nhiều sự yêu mến và quan tâm ở khắp mọi nơi. Không có một lý do nào để biện minh cho hành động của những người đang công kích một em bé như Pam.

Bên cạnh việc lên án những hành động xấu đang diễn ra với Pam, có một vấn đề lớn hơn được đặt ra cho chính vợ chồng Salim - Hải Long, hay bất cứ bố mẹ nào đang có con nhỏ và thường xuyên đăng tải công khai hình ảnh hay thông tin của con lên mạng xã hội, đó là: làm sao để bảo vệ con trước những điều xấu khi chính mình là người đã cho kẻ xấu cơ hội tiếp cận con mình.

Là bố mẹ, hẳn ai cũng muốn khoe con và nghe con được nhận những lời khen từ những người xung quanh. Song không ai có thể kiểm soát được những gì sẽ xảy ra sau đó. Rất có thể, chỉ vài bức ảnh đáng yêu của con, vài thông tin cá nhân bị lộ, sẽ vô tình đẩy các em bé và chính mình vào những tình huống không ai ngờ tới.

Chỉ vài bức ảnh đáng yêu của con, vài thông tin cá nhân bị lộ sẽ vô tình sẽ đẩy các con và chính mình vào những tình huống không ai ngờ tới.

Báo cáo về YouTube đầu năm 2019 của Pew Research Center cho thấy, video có sự xuất hiện của trẻ em dưới 13 tuổi, dù nội dung có hướng tới trẻ em hay không, đạt lượng xem gấp 3 lần lượng xem trung bình các video khác. Dường như đã lường trước được những nguy cơ và rủi ro đối với trẻ em, các nền tảng trên mạng xã hội đã đưa ra khuyến cáo trong các chính sách của mình để bảo đảm an toàn cho trẻ em.

Nền tảng TikTok quy định người dùng phải trên 13 tuổi để có thể sở hữu tài khoản và áp dụng giới hạn độ tuổi bổ sung theo luật pháp địa phương. Người dùng phải đủ 16 tuổi trở lên để sử dụng tin nhắn trực tiếp và đủ 18 tuổi trở lên để phát LIVE hoặc sử dụng các tính năng kiếm tiền.

Với Youtube, trẻ em dưới 13 tuổi có thể sử dụng YouTube hoặc YouTube Kids khi được cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp cho phép. Trẻ không thể tải nội dung lên, phát trực tiếp, đọc hoặc viết bình luận hay sử dụng tính năng liên quan đến giao dịch tài chính. YouTube sẽ chuyển các video có nội dung dành cho trẻ em và có trẻ em xuất hiện vào mục “Video dành cho trẻ em” và tắt tính năng bình luận để tránh những bình luận tiêu cực ảnh hưởng đến trẻ. Cách đây 4 năm, kênh YouTube của Quỳnh Trần JP đã bị tắt bình luận do video của cô có sự xuất hiện của cậu con con trai 3 tuổi. Điều này đã vi phạm luật trẻ em của YouTube, khiến video này bị vô hiệu hóa bình luận.

Meta cũng sử dụng những công cụ kiểm soát dành cho phụ huynh để bảo vệ con em của mình trên Instagram, Facebook và Messenger. Meta cho phép phụ huynh kiểm tra cài đặt quyền riêng tư và an toàn của trẻ, theo dõi danh sách liên hệ và thời gian sử dụng. Facebook đã thử nghiệm "Take a break", nhắc nhở người dùng nếu họ sử dụng mạng xã hội quá 20 phút. Meta cũng không cho phép hiển thị nội dung hay hoạt động bóc lột tình dục hoặc gây nguy hiểm cho trẻ em.

Cả 3 nền tảng đều yêu cầu chủ sở hữu phải trên 13 tuổi và các tài khoản dưới 13 tuổi đều phải có người lớn giám sát, các nội dung video có trẻ em hoặc có những hành vi xúc phạm, gây tổn hại đến trẻ em đều được nền tảng ưu tiên xử lý.

Theo Nghị định 130/2021/NĐ-CP ngày 31/12/2021 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ xã hội và trẻ em, thì hành vi đăng ảnh trẻ em 07 tuổi lên mạng xã hội thì sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng (đối với cá nhân) và 40.000.000 đồng đến 60.000.000 đồng (đối với tổ chức). Ngoài phạt tiền thì còn có biện pháp khắc phục hậu quả là buộc xin lỗi khi có yêu cầu và phải thu hồi, xóa, gỡ bỏ các thông tin về đời sống riêng tư của trẻ em.

Người mẹ bảo vệ quyền riêng tư cho con

Các khuyến cáo thì đã có, thế nhưng dường như do người sử dụng không hiểu, hoặc phớt lờ quy định của nền tảng vì nghĩ không có gì đáng lo ngại và từ đó, sẽ gây nhiều hệ lụy cho con em mình. Đã có khá nhiều cảnh báo được gửi đến những phụ huynh có hành động khoe con trên mạng. Với độ nổi tiếng của em bé Pam hay gia đình Salim - Hải Long, thì những nguy hiểm còn được đẩy lên cao gấp nhiều lần.

Đã có một trường hợp cụ thể, là một trong những người đã từng có nội dung rất thu hút trên mạng xã hội TikTok. Người mẹ này đã xóa hết và đặt chế độ riêng tư hoàn toàn những video đăng tải mà con gái chị là nhân vật chính. Theo chị, đó là cách để bảo vệ con.

Là một trong những người đã từng có nội dung rất thu hút trên mạng xã hội TikTok, người mẹ trẻ này đã xóa hết những video về con mình trên kênh.

Là một người thích quay phim, chụp ảnh ghi lại những khoảng khắc đáng yêu của con, cách đây 4 năm, khi con gái lên 4 tuổi, chị Trà My (quận Ba Đình, Hà Nội) thường xuyên chia sẻ các video cuộc sống hàng ngày của con mình trên TikTok. Chỉ trong vòng chưa đầy 2 tháng, kênh của chị đã nhanh chóng đạt được 40 nghìn người theo dõi. Những video chỉ có vài chục người xem đã đạt được triệu view nhờ những biểu cảm ngộ nghĩnh của con.

Sau khi những clip đáng yêu của bé được lên xu hướng của nền tảng TikTok, chị và con gái đã nhận được rất nhiều sự yêu mến của mọi người và kèm theo đó là những lời mời hợp tác của các nhãn hàng quảng cáo sản phẩm. Tuy nhiên, bên cạnh những bình luận tích cực cũng có những bình luận ác ý, đó là lý do khiến chị suy nghĩ về việc dừng chia sẻ các clip của con mình.

Theo chị My, việc xây dựng nội dung trên mạng xã hội để kiếm tiền là điều hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên nếu lựa chọn giữa việc kiếm tiền và tuổi thơ yên bình của con thì chắc chắn con vẫn là sự lựa chọn ưu tiên đối với chị.

Nhiều người nổi tiếng giấu kín mặt con

Có khá nhiều người nổi tiếng, mặc dù cũng tích cực khoe con, nhưng họ vẫn quyết tâm giấu kín diện mạo em bé vì những lo lắng hiện hữu.

Điển hình như gia đình Thủy Tiên - Công Vinh. Bé Bánh Gạo - con gái của cặp vợ chồng nổi tiếng này chào đời vào năm 2013. Nhiều năm qua, dù cặp đôi rất tích cực khoe ảnh gia đình nhưng chưa bao giờ để lộ diện mạo của con. Nữ ca sĩ luôn dùng sticker hay chọn những góc chụp để giấu mặt con gái.

Thủy Tiên từng cho biết: "nếu con gái nổi tiếng sớm sẽ tự cho mình là trung tâm và cho mình là bà hoàng”.

Theo lời kể của Thủy Tiên, con gái cũng không ít lần thắc mắc tại sao bố mẹ lại giấu con. Cô luôn kiên trì giải thích để bé hiểu bố mẹ đang muốn bảo vệ và làm những điều tốt nhất cho con.

Cặp đôi Thủy Tiên - Công Vinh rất tích cực khoe ảnh gia đình nhưng vẫn chưa bao giờ để lộ diện mạo của con.

Hay trường hợp của cặp đôi Trường Giang và Nhã Phương. Sau khi về chung nhà với Trường Giang vào năm 2018, Nhã Phương nhiều lần vướng tin đồn sinh con. Tuy nhiên, vợ chồng nữ diễn viên đều quyết giữ kín thông tin về ái nữ. Đến khi con gái cứng cáp hơn đôi chút, cặp đôi mới công khai hình ảnh và video của con nhưng đều quay từ phía sau hoặc khéo léo dùng icon che mặt. Đến nay, dù con đã 4 tuổi, Nhã Phương và ông xã vẫn giữ thói quen này. Nhã Phương cho biết cô muốn bảo vệ sự riêng tư của con gái.

Diễn viên Tăng Thanh Hà cũng là bà mẹ của 3 con. Trên trang cá nhân, "ngọc nữ màn ảnh Việt" thường xuyên khoe ảnh các con thế nhưng cô luôn làm một việc là giấu kín diện mạo các con mình.

Lời nhắn nhủ từ Ella

Không chỉ đưa hình ảnh, video về bản thân lên mạng, nhiều người lớn còn đang tự cho mình quyền đăng nội dung chứa khuôn mặt hay giọng nói của trẻ em khi chưa được phép. Một khi những hình ảnh, video này xuất hiện trên mạng, bất kỳ ai tiếp cận cũng có thể lấy để sử dụng mà không gặp giới hạn nào.

Một trong những đặc tính của internet là tính vĩnh viễn. Có thể gỡ ra ở nguồn này, nhưng người xem đã lưu lại ở các thiết bị điện tử của mình, có thể sao chép, chụp ảnh lại… dẫn tới nguy cơ tổn hại đến cuộc sống hiện tại hoặc tương lai của trẻ. Một khi nội dung được chia sẻ trên nền tảng kỹ thuật số, bạn không có cách nào biết và không có cách nào kiểm soát cách nó sẽ được sử dụng và nó sẽ đi đâu.

Tháng 7 vừa qua, một nhà mạng của Đức có tên Deutsche Telekom đã phát hành một clip quảng cáo giả định cho thấy hình ảnh của trẻ em sau khi bị đăng lên mạng có thể bị lạm dụng ra sao, thậm chí kẻ xấu đã dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để phục vụ cho các mục đích khác nhau. Với tựa đề A Message from Ella (Lời nhắn nhủ từ Ella), clip dùng AI và Deepfake để tạo ra phiên bản trưởng thành từ hình ảnh và video Ella nhỏ tuổi do cha mẹ em đăng lên mạng.

"Những gì bố mẹ chia sẻ trên mạng giống như một dấu chân kỹ thuật số sẽ theo con đến hết cuộc đời. Con nói điều này vì con biết bố mẹ yêu con và sẽ không bao giờ làm bất cứ điều gì tổn hại đến con. Vì vậy, xin bố mẹ hãy bảo vệ sự riêng tư của con”.

Lời nhắn nhủ từ Ella trong clip quảng cáo giả định