Thận trọng, linh hoạt trong điều hành giá

Người dân mua sắm tại chuỗi siêu thị bán lẻ Qmart Hà Nội. Ảnh: NGUYỄN ÐĂNG

Áp lực lên mặt bằng giá

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân năm 2018 tăng 3,54% so với năm 2017 dưới mục tiêu Quốc hội đề ra và tăng 2,98% so với tháng 12-2017, bình quân mỗi tháng tăng 0,25%. Lạm phát cơ bản năm 2018 so năm 2017 tăng 1,48%. Mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ CPI bình quân năm 2018 dưới 4% đã đạt được, trong bối cảnh điều chỉnh được gần hết giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý đặt ra trong năm 2018.

Có thể thấy, công tác quản lý, điều hành giá năm 2018 khá linh hoạt, bám sát tình hình, diễn biến của thị trường, đi đúng lộ trình đặt ra, không gây tác động đến việc tăng mặt bằng giá quá cao vào một thời điểm, cung cầu hàng hóa được bảo đảm. Bên cạnh đó, Chính phủ phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa, thương mại, đã góp phần bổ trợ công tác điều hành giá, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. Các bộ quản lý ngành, lĩnh vực đã có sự phối hợp chặt chẽ, dự báo và đưa ra các kịch bản điều hành, kiến nghị giải pháp phù hợp để thảo luận, tham vấn tới Thủ tướng Chính phủ, trong đó đã coi trọng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, tăng trưởng cho nền kinh tế.

Dự báo giá cả thị trường hàng hóa trong năm 2019 sẽ chịu tác động của nhiều yếu tố. Trong đó, đáng chú ý là dịch bệnh đối với vật nuôi luôn có nguy cơ xảy ra, gây ảnh hưởng tới nguồn cung và giá cả các mặt hàng lương thực, thực phẩm. Thời tiết, khí hậu vẫn là yếu tố có khả năng ảnh hưởng lớn tới hoạt động sản xuất nông nghiệp và nguồn cung nông sản trên thị trường. Một số yếu tố khác gây áp lực lên mặt bằng giá trong năm 2019 như từ ngày 1-1-2019, sẽ áp dụng tăng mức lương tối thiểu vùng từ 2.920.000 đến 4.180.000 đồng/tháng đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động; việc điều chỉnh giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý theo lộ trình thị trường, trong đó giá điện sẽ được điều chỉnh; giá xăng dầu và các hàng hóa cơ bản khác trên thị trường thế giới biến động phức tạp; xu hướng tăng giá của đồng đô-la Mỹ, tác động đến tỷ giá trong nước, trong khi độ mở của nền kinh tế nước ta rất lớn.

Kiểm soát lạm phát năm 2019 sẽ chịu áp lực chủ yếu từ việc điều chỉnh tăng giá dịch vụ công. Giá dịch vụ công năm 2019 tiếp tục được điều chỉnh theo lộ trình tăng giá giai đoạn 2016 - 2020 nên được dự báo đóng góp vào lạm phát tổng thể, có thể tác động trễ tới diễn biến CPI trong năm sau. Theo dự báo, tăng trưởng GDP năm 2019 có thể đạt 6,6 đến 6,8%. Theo đó, 6,6% là mức tăng trưởng tối ưu không gây áp lực lên lạm phát, tăng trưởng 6,8% và cao hơn nữa là mức có thể đạt được khi các động lực tăng trưởng được khai thác và phát huy hết, nhưng sẽ gây áp lực lạm phát cho năm 2019. Bên cạnh đó, nếu các chính sách cải thiện cung phát huy tác dụng thì dự báo tăng trưởng GDP năm 2019 có thể đạt mức cao hơn. Tác động trễ của yếu tố tiền tệ đến lạm phát từ năm 2018 sang năm 2019 không lớn do hệ số thâm dụng tín dụng trong năm 2018 ước đạt 2,07 lần, giảm so với năm 2017... Dựa vào những yếu tố nêu trên, lạm phát năm 2019 dự báo sẽ tiếp tục ở mức thấp, khoảng 4%, trong các năm 2019 và 2020.

Thực hiện các giải pháp đồng bộ

Kiểm soát lạm phát trong bối cảnh tăng trưởng GDP ở mức 6,6 đến 6,8% trên nền tăng trưởng cao của GDP năm 2018 không hề dễ dàng, nhất là trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều bất ổn, kinh tế trong nước còn khó khăn, nhiều động lực tăng trưởng đã tới hạn. Ðể thực hiện mục tiêu tốc độ tăng CPI bình quân khoảng 4% trong năm nay, cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ: Tập trung tăng cường năng lực, chủ động, phân tích, dự báo, theo dõi sát diễn biến tình hình kinh tế, tài chính, giá cả thế giới, trong nước để chủ động có đối sách phù hợp và kịp thời. Công tác quản lý, điều hành giá, kiểm soát lạm phát năm 2019 cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, linh hoạt và chủ động. Tiếp tục theo dõi sát diễn biến giá cả thị trường các mặt hàng thiết yếu để kịp thời đề xuất giải pháp bảo đảm cân đối cung cầu, nhằm bình ổn giá cả thị trường, nhất là trong thời điểm dịp lễ, Tết hoặc các thời điểm xảy ra thiên tai, bão lũ; Kiểm soát chặt chẽ yếu tố hình thành giá đối với mặt hàng bình ổn giá, mặt hàng thuộc danh mục kê khai giá; các hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, hàng hóa, dịch vụ được mua sắm từ nguồn ngân sách nhà nước; hàng dự trữ quốc gia; hàng hóa, dịch vụ công ích, dịch vụ sự nghiệp công...

Ðối với việc thực hiện lộ trình giá thị trường với một số mặt hàng quan trọng, thiết yếu, Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, Tổng cục Thống kê để tính toán mức độ và thời điểm điều chỉnh phù hợp, giúp kiểm soát mặt bằng giá chung, hạn chế tác động chi phí ảnh hưởng đến sản xuất, tiêu dùng và đời sống của người dân. Ðiều chỉnh giá dịch vụ công cần theo lộ trình phù hợp, tránh gây ra những tác động bất lợi đến CPI; Tiếp tục rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật về giá, đẩy nhanh việc hoàn thiện các định mức kinh tế - kỹ thuật làm cơ sở xác định giá dịch vụ theo lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí thực hiện dịch vụ vào giá. Ðẩy mạnh triển khai công tác tổng kết, đánh giá thi hành Luật Giá và các văn bản hướng dẫn để có cơ sở báo cáo Chính phủ, Quốc hội tiến hành sửa đổi luật (nếu cần thiết); Tiếp tục đẩy mạnh việc triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá kết nối thông tin về giá giữa các bộ, ngành, giữa trung ương và địa phương để cung cấp thông tin về giá chính xác, kịp thời cho công tác điều hành giá; Tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về giá, nhất là đối với những hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục kê khai giá; Chú trọng công tác thông tin, tuyên truyền về điều hành giá, công khai minh bạch thông tin về giá để kiểm soát lạm phát kỳ vọng; hạn chế những thông tin thất thiệt, gây hoang mang cho người tiêu dùng, gây bất ổn thị trường...

PGS, TS Ngô Trí Long