Tháng Tám trong ký ức cán bộ tiền khởi nghĩa

Ông Phan Văn Chìu, cán bộ tiền khởi nghĩa ở thôn 1, xã Phụng Công ôn lại kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Giả điên để vận động Nhân dân đi theo cách mạng

Dù đã 100 năm tuổi đời và 77 năm tuổi Đảng nhưng ông Phan Văn Chìu, cán bộ tiền khởi nghĩa ở thôn 1 (xã Xuân Quan, huyện Văn Giang trước đây) nay là xã Phụng Công vẫn nhớ như in những ngày tháng Tám sục sôi năm 1945.

Xuất thân trong gia đình có điều kiện, ông Chìu được bố mẹ cho đi học từ nhỏ. Trong quá trình đi học, ông không chỉ được học chữ Hán, chữ quốc ngữ mà còn được ông giáo Tiến tuyên truyền lòng yêu nước và hướng đi theo cách mạng. Sau đó, ông Chìu trở thành hội viên Việt Minh hoạt động bí mật tại địa phương. Theo chỉ thị của cấp trên, ông và 2 đồng chí khác lập thành 1 tổ hoạt động tại địa bàn xã Xuân Quan. Hằng ngày, ông và đồng đội đến nhà người dân tuyên truyền về hoạt động của Việt Minh, vận động người dân nắm bắt và khai báo việt gian bán nước để tổ chức tìm cách tiêu diệt. Có thời điểm, ông Chìu phải giả điên để tránh tai mắt của kẻ thù. Ông Chìu nhớ lại: Tôi đi lang thang, chạy sang nhà hàng xóm, tôi còn bê cả thau nước gạo đổ vào người tắm. Ai nhìn thấy tôi lúc đó cũng lắc đầu thương hại. Có lần khác, tôi chỉ thẳng mặt tên tay sai việt gian bán nước mà chửi thậm tệ. Mặc dù tôi bị đánh thừa sống thiếu chết nhưng vẫn lấy làm hả dạ lắm vì nếu không giả điên thì chẳng thể nào công khai chửi lũ tay sai bán nước như vậy được. Ban ngày giả làm người điên để có thể đi khắp nơi thăm dò tình hình quân giặc, tối đến, tôi lại đến từng nhà dân để nói cho họ biết tình hình mình giả điên và vận động người dân đi theo Việt Minh, làm nền móng cho phong trào đấu tranh cách mạng ở địa phương.

Thực hiện Chỉ thị Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta, sáng ngày 16/8/1945, trời mưa to, lực lượng chiến đấu của ta khoác áo tơi lá, cải trang gồng gánh như người đi chợ, đi phu, đắp đê cùng dòng người đổ về huyện lỵ. Khi đến gần huyện, lực lượng chiến đấu chia làm 3 mũi tiến công ra đình Bến, cổng tiền và cổng hậu của huyện đường. Đồng chí Nguyễn Hốt bắn 1 phát súng trường để uy hiếp, áp đảo lực lượng trong huyện đường, lính gác trên chòi vội vàng xuống mở cổng huyện. Quân ta nhanh chóng bắt huyện trưởng Nguyễn Hữu Trì nộp toàn bộ sổ sách, triện và tài liệu quan trọng khác để mang đi… Lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới trong tiếng reo hò của Nhân dân. Sau đó, cuộc mít tinh phát huy thanh thế được tổ chức tại đình Bến, thuộc xã Phụng Công thu hút hàng nghìn người tham dự. Sau Cách mạng Tháng Tám, Ban cán sự Việt Minh huyện cử cán bộ về các xã tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, thành lập Ủy ban cách mạng lâm thời, quản lý mọi việc trong thôn, xã.

Cách mạng Tháng Tám thành công, ông Chìu tiếp tục tham gia hoạt động cùng chính quyền cách mạng non trẻ ở địa phương, trải qua nhiều vị trí công tác từ xã đến huyện, rồi chuyển sang ngành ngân hàng. Dù ở cương vị nào ông cũng cố gắng hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, xứng đáng là người đảng viên kiên trung, hết lòng đi theo Đảng.

Đại diện Ban Xây dựng Đảng xã Như Quỳnh, Chi bộ thôn Ngọc Quỳnh thăm hỏi cán bộ tiền khởi nghĩa Lê Mạo.

Dựa vào dân thì việc gì cũng thành công

Đó là những đúc rút của cán bộ tiền khởi nghĩa Lê Mạo ở thôn Ngọc Quỳnh, xã Như Quỳnh sau khi trải qua các cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Ông Lê Mạo rành mạch kể cho chúng tôi nghe về việc ông sớm giác ngộ cách mạng do có anh trai tham gia cách mạng trước đó. Năm 1945, vừa tròn 17 tuổi, ông Mạo tham gia phong trào Thanh niên Cứu quốc và được bầu làm Tổ trưởng Tổ Việt Minh ở thôn. Với sự gan dạ, nhanh nhẹn, ông được giao nhiệm vụ cảnh giới cho các buổi tuyên truyền của các đồng chí trong tổ chức; lĩnh hội ý kiến chỉ đạo của cấp trên để truyền đạt lại cho các thành viên trong tổ. Theo lời kể của ông Mạo, trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, mặc dù sống trong áp bức, bóc lột của thực dân Pháp và phát xít Nhật nhưng nhiều người dân chưa được giác ngộ cách mạng và luôn lo sợ bị bắt bớ và tra tấn nếu nuôi giấu cán bộ Việt Minh. Để gây dựng lòng tin trong Nhân dân, ông Mạo đến từng nhà, kể cho họ nghe những chiến thắng của Việt Minh trong việc phá kho thóc của Nhật, thu giữ nhiều vũ khí, cảnh cáo cường hào… Ông tích cực tham gia phong trào bình dân học vụ ở xã Như Quỳnh và hoạt động giao thông kháng chiến ở huyện Văn Lâm trước đây… Mặc dù nguy hiểm luôn bủa vây nhưng lúc đó, ông Mạo không nghĩ nhiều đến tính mạng của mình, chỉ khát khao được góp công sức nhỏ bé của mình đấu tranh giành độc lập, tự do cho Tổ quốc.

Đã 80 năm trôi qua kể từ mùa thu cách mạng năm 1945, năm nay ông Mạo đã 97 năm tuổi đời và 77 năm tuổi Đảng, nhưng ký ức về những ngày tháng lịch sử đó vẫn nguyên vẹn, sống động trong tâm trí ông. Hôm ấy, ông dậy thật sớm, cùng với thanh niên trong thôn vác gậy, giáo, mác; phụ nữ và trẻ em theo sau đi lên trụ sở huyện lỵ cũ ở khu vực xã Lạc Đạo ngày nay. Đến bây giờ, khi kể lại câu chuyện, giọng ông vẫn nghẹn ngào xúc động. Dường như, trước mắt ông vẫn sâu đậm hình ảnh cả biển người sục sôi khí thế cách mạng và lá cờ đỏ sao vàng tung bay trước gió. Ông kể, lúc ấy trong ông có cảm giác lâng lâng thật khó tả. Đó là niềm vui, niềm hạnh phúc khi từ kiếp nô lệ trở thành những người chủ của đất nước tự do, độc lập. Cuộc sống đã có nhiều đổi thay nhưng với ông, có một điều quan trọng mà mọi người dân Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ luôn phải mang trong mình đó là niềm tin vào chiến thắng, vào công lý.

Và niềm tin ấy đã nâng bước, đi theo ông suốt cả chặng đường về sau. Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, ông được cử đi học Trường Lục quân, tham gia trận đánh Điện Biên Phủ… Trải qua nhiều vị trí công tác khác nhau trong quân đội, năm 1977, ông về nghỉ hưu tại địa phương. Dù ở cương vị nào, ông cũng cố gắng hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, xứng đáng là người đảng viên kiên trung, hết lòng đi theo Đảng.

Được may mắn sống trong hòa bình, mỗi hồi ức của cán bộ tiền khởi nghĩa Phan Văn Chìu, Lê Mạo sẽ là mạch nguồn truyền cảm hứng cho thế hệ sau hiểu rõ hơn giá trị của độc lập và tự do để ra sức học tập và lao động, xây dựng quê hương, đất nước ngày thêm giàu đẹp và văn minh.

Hoa Phương