Thành cổ bằng đá hơn 600 năm tuổi trước khi được tu bổ hơn 350 tỷ đồng

Clip: Cận cảnh Thành nhà Hồ trước khi được nâng cấp, tu bổ.

Thành nhà Hồ ở huyện Vĩnh Lộc cũ, nay là xã Tây Đô, tỉnh Thanh Hóa được xây dựng vào năm 1397 dưới triều Hồ Quý Ly. Đây là một trong những công trình kiến trúc đá độc đáo nhất còn lại ở Việt Nam. Với kỹ thuật xây dựng bằng khối đá xanh nặng hàng tấn ghép chồng khít mà không dùng vôi vữa, thành nhà Hồ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới năm 2011.

Qua hơn 600 năm tồn tại, một số hạng mục công trình đã xuống cấp nhưng công trình vẫn giữ được nhiều dấu tích nguyên gốc, có giá trị đặc biệt về lịch sử, kiến trúc, quân sự và khảo cổ học.

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Trịnh Hữu Anh, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ, cho biết vừa qua, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có quyết định phê duyệt dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo một số hạng mục công trình thuộc khu vực Thành nội Di sản văn hóa Thế giới Thành nhà Hồ, với tổng mức đầu tư hơn 354 tỷ đồng.

“Đây là lần tu bổ, tôn tạo lớn nhất kể từ khi Thành nhà Hồ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa Thế giới, vào tháng 6/2011”, ông Trịnh Hữu Anh thông tin.

Theo quyết định phê duyệt, dự án được triển khai trong giai đoạn 2025-2028. Cụ thể, giai đoạn 2025-2027 tập trung vào cải tạo Khu trưng bày khảo cổ Điện Hoàng Nguyên, tu bổ, phục hồi Hào thành phía Nam (gồm cả Vệ thành), tu bổ, phục hồi đường Hoàng Gia, tu bổ, chống thấm Cổng Nam, xây dựng đường giao thông nội bộ, cây xanh cảnh quan, điện chiếu sáng và hạ tầng kỹ thuật.

Trong ảnh là con đường Hoàng Gia và đôi rồng đá được nhà khảo cổ nhận định là thềm bậc của kinh thành Tây Đô xưa.

Giai đoạn 2 (2027-2028) tiếp tục phục hồi, tôn tạo Đông Thái Miếu, Tây Thái Miếu và cầu Nam Thành. Nguồn vốn thực hiện dự án đến từ ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh. Dự án còn tôn tạo đường Hoàng Gia với tổng chiều dài 615,7 m. Trục đường Hoàng Gia được tu bổ theo nguyên tắc tôn trọng quy mô, cao độ nền đường, vật liệu nguyên gốc và sử dụng tối đa các mặt lát, nền đường gốc còn tốt, chỉ bổ sung tu bổ cho phần đường bị khuyết thiếu, sụt lún, hư hại theo đúng quy mô và vật liệu... của tuyến đường gốc đã xuất lộ qua các đợt khai quật khảo cổ.

Vật liệu xây dựng con đường là đá xanh, tương đồng với vật liệu nguyên gốc (chất liệu, kích thước, màu sắc, hình dáng, kiểu lát đá...). Khu vực cổng sẽ được hạ giải lớp đá xanh và lớp đá cubic, bóc dỡ lớp vữa lót và bờ máng nước hiện trạng, mở rộng lòng máng, vệ sinh bề mặt, bơm keo chống thấm vào các khe 5 mạch, làm lại lớp bê tông lót bằng vữa xi măng cát vàng dày, quét chống thấm mái, lát đá.

Ngoài ra, bề mặt tường tại các cổng Đông - Tây - Bắc - Nam cũng được chống thấm, vệ sinh, bơm keo chống thấm phủ các mạch vữa.

Hiện nhiều vị trí tường, cổng bị thấm dột, rêu phong phủ theo thời gian.

Trước tình trạng tường thành phía Bắc xuất hiện 16 vị trí sạt lở do mưa bão, tỉnh Thanh Hóa từng triển khai Dự án "Gia cố, chống đỡ cấp thiết các đoạn tường thành có nguy cơ sạt lở thuộc di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ".

Phía bên trong nội thành lâu nay người dân địa phương vẫn canh tác, trồng lúa, hoa màu.

Hạng mục Khu trưng bày khảo cổ Điện Hoàng Nguyên rộng 9.000 m2 hứa hẹn là điểm tham quan hấp dẫn đối với du khách. Trong ảnh là khu vực phục dựng Điện Hoàng Nguyên đang được người dân canh tác, sản xuất.

Theo dự án, các nhà khảo cổ phỏng dựng nền móng công trình Điện Hoàng Nguyên, có mặt bằng hình chữ Công với tổng diện tích phỏng dựng 2832 m2 bao gồm nền móng, hệ thống chân tảng bằng đá xanh, bậc cấp xây gạch đặc, bó nền xây gạch, đất sét nung phục chế.

Dự án cũng đầu tư, nâng cấp tổng thể 5 tuyến đường nội bộ, trong đó có các tuyến đường xây dựng phục vụ cho việc xe điện chở khách tham quan. Hiện nay, các tuyến đường dành cho xe điện chở khách tham quan được xây dựng bằng bê tông, thảm base và có dấu hiệu xuống cấp, gây khó khăn khi phương tiện di chuyển.

Phạm Trường