Thanh Hóa bứt phá từ 'sức mạnh mềm' văn hóa

Du khách tham quan Di sản Văn hóa thế giới Thành nhà Hồ – điểm nhấn quan trọng trong phát triển du lịch văn hóa Thanh Hóa

Nền tảng văn hóa nuôi dưỡng thương hiệu du lịch

Với hệ thống di sản đồ sộ gồm Di sản Văn hóa thế giới Thành nhà Hồ, 5 di tích quốc gia đặc biệt, 139 di tích quốc gia và hơn 700 di tích cấp tỉnh và 8 bảo vật quốc gia Thanh Hóa là một trong những địa phương có mật độ di sản dày đặc nhất Việt Nam.

Cùng với đó là hàng trăm lễ hội, trò diễn, nghề thủ công, phong tục, ẩm thực truyền thống của người Việt, người Thái, Mường… tạo nên kho tàng văn hóa độc đáo, đa dạng và giàu sức sống.

Chính những giá trị ấy trở thành lợi thế chiến lược, vừa tạo dấu ấn khác biệt, vừa nâng tầm hình ảnh Thanh Hóa trong hội nhập. Nhiều du khách quốc tế khi đến đây đều bị cuốn hút bởi vẻ đẹp “không ồn ào” nhưng đầy tinh tế và chiều sâu lịch sử của vùng đất xứ Thanh.

Ông John Williams, chuyên gia của BBC Studios, sau chuyến thăm Thành nhà Hồ tháng 5.2024 từng chia sẻ rằng ông “không nghĩ ở Thanh Hóa lại có một di sản kỳ vĩ đến vậy”.

Theo ông, những di sản mà đoàn công tác đi qua đều mang vẻ đẹp rất Việt Nam: mạnh mẽ, sâu lắng và đầy nhân văn. Đó cũng là góc nhìn của nhiều du khách quốc tế, những người cảm nhận được sự giao thoa giữa giá trị lịch sử và đời sống văn hóa đương đại ở Thanh Hóa.

Những năm gần đây, tỉnh xác định văn hóa phải gắn liền với phát triển kinh tế, coi phát triển con người Thanh Hóa hiện đại nhưng giàu bản sắc là nhiệm vụ xuyên suốt. Định hướng này thể hiện trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX và các đề án quan trọng về phát triển văn hóa, con người.

Các làng nghề và sản phẩm OCOP như nghề đúc đồng Thiệu Trung góp phần bảo tồn bản sắc và tạo sinh kế bền vững cho người dân xứ Thanh

Các chương trình được triển khai đồng bộ trên toàn tỉnh, tạo ra sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của cộng đồng.

Nhiều mô hình du lịch văn hóa đã thành công và tạo dấu ấn: du lịch tâm linh Lam Kinh, du lịch văn hóa Thành nhà Hồ, du lịch cộng đồng ở Pù Luông, bản Đôn, bản Hiêu… Mỗi địa phương đều tìm cách khai thác di sản để hình thành sản phẩm du lịch đặc trưng.

Xã Thiệu Trung là ví dụ điển hình. Đây vốn là vùng đất sinh ra nhiều danh nhân, có truyền thống đúc đồng trăm năm. Ngày nay, Thiệu Trung phát triển du lịch văn hóa dựa trên lễ hội, làng nghề, sản phẩm OCOP, thu hút đông đảo du khách. Phó chủ tịch UBND xã, ông Trần Ngọc Tùng cho biết: “Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa gắn với du lịch giúp địa phương giữ được bản sắc, đồng thời tạo sinh kế bền vững cho người dân”.

Tại các đô thị biển Sầm Sơn, Hải Tiến, văn hóa đang trở thành “linh hồn” của du lịch biển. Không chỉ có không gian lễ hội, nghệ thuật đường phố, chương trình thể thao, văn hóa được tổ chức thường xuyên, mà hệ thống danh thắng tâm linh như chùa Cô Tiên, đền Độc Cước, hòn Trống Mái, chùa Bụt… cũng thu hút du khách tìm kiếm sự bình yên, kết nối tâm linh và khám phá những lớp trầm tích văn hóa của vùng biển xứ Thanh.

Ở miền núi, bản sắc văn hóa của người Thái, Mường được “đánh thức” mạnh mẽ. Từ ẩm thực, trang phục, lễ hội đến nghề thủ công đều trở thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Điều này không chỉ giúp gìn giữ văn hóa bản địa mà còn mang lại thu nhập ổn định cho người dân.

Trình diễn Trò Xuân Phả – loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của xứ Thanh, được gìn giữ và truyền nối qua nhiều thế hệ

Tạo đột phá từ sự kết hợp giữa di sản và du lịch

Để khai thác hiệu quả kho tàng văn hóa, Thanh Hóa đã ban hành nhiều đề án chuyên sâu như bảo tồn, phục dựng dân ca, dân vũ; phát triển tiếng nói, chữ viết, nghề truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số; nghiên cứu phục dựng lễ hội tiêu biểu phục vụ du lịch.

Đặc biệt, tỉnh đã triển khai 10 đề án phát triển du lịch cộng đồng dựa trên văn hóa và thiên nhiên của miền núi.

Sở VHTTDL cũng tích cực mở các lớp tập huấn bảo tồn trang phục, truyền dạy dân ca, dân vũ, hỗ trợ đạo cụ, trang phục cho đội văn nghệ, hướng dẫn người dân xây dựng sản phẩm du lịch độc đáo dựa trên văn hóa bản địa. Việc để người dân tham gia trực tiếp quản lý, khai thác di sản giúp văn hóa thực sự “sống lại” ngay trong cộng đồng.

Nhờ khai thác hài hòa giữa “sức mạnh mềm” văn hóa và hệ thống hạ tầng du lịch hiện đại, Thanh Hóa liên tục nằm trong nhóm địa phương có tốc độ tăng trưởng du lịch cao nhất.

Chỉ riêng 10 tháng đầu năm 2025, tỉnh đón 15,5 triệu lượt khách, đạt 97,4% kế hoạch năm, tổng thu 43.380 tỉ đồng.

Du lịch cộng đồng ở Pù Luông thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước nhờ cảnh quan nguyên sơ và bản sắc văn hóa độc đáo của đồng bào vùng cao

Sau đại dịch Covid-19, tỉnh chủ động tung ra hàng loạt chương trình kích cầu, công bố sản phẩm du lịch mới, bộ nhận diện du lịch mới, truyền thông chuyên nghiệp… tạo nên sự bứt phá mạnh mẽ.

Đồng thời, công tác rà soát, triển khai các quy hoạch du lịch được chú trọng, giúp thu hút các dự án đầu tư hạ tầng và khai thác kinh doanh du lịch.

Cùng với đó, Thanh Hóa đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến, liên kết tour, tuyến trong và ngoài tỉnh; chú trọng đào tạo nhân lực du lịch; đảm bảo an ninh, an toàn, vệ sinh môi trường; kịp thời xử lý phản ánh của báo chí và du khách.

Những giải pháp đồng bộ này giúp gia tăng niềm tin của du khách và xây dựng thương hiệu du lịch Thanh Hóa một cách bền vững.

Kết quả giai đoạn 2020–2025 ghi nhận nhiều con số ấn tượng: tỉnh đón trên 58,2 triệu lượt khách, tốc độ tăng trưởng bình quân 34,4%/năm; tổng thu đạt gần 129.000 tỉ đồng.

Trong đó, khách quốc tế đạt hơn 2,4 triệu lượt, tổng thu ngoại tệ ước 1,088 tỉ USD. Hệ thống sản phẩm du lịch gắn với văn hóa, từ nghề thủ công, ẩm thực đến nghệ thuật biểu diễn đã trở thành điểm nhấn quan trọng, tạo việc làm cho hàng trăm lao động, tăng thu nhập và đưa hình ảnh con người xứ Thanh đến với bạn bè trong nước và thế giới.

Với kho tàng di sản đồ sộ và bản sắc văn hóa phong phú, Thanh Hóa không chỉ gìn giữ được những giá trị lâu đời mà còn biến chúng thành động lực nội sinh cho phát triển kinh tế, xã hội.

NGUYỄN LINH