Thành lập Bộ Giáo dục – Khoa học công nghệ sẽ hợp lý hơn

TS Hoàng Ngọc Vinh

Chuyển giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD&ĐT

Thưa ông, ông có ý kiến gì với đề xuất lập lại Bộ GD và chuyển mảng đào tạo và GDNN về Bộ KHCN?

- Trước khi thiết kế một bộ máy, người ta phải xác định chức năng cốt lõi là gì. Bộ LĐTB&XH có chức năng lo về chính sách xã hội, việc làm. Vì thế, để mảng GDNN cho Bộ LĐTB&XH quản lý là không hợp lý xét về mặt chức năng căn bản. Người ta nói đào tạo nghề gắn với tạo việc làm là quan điểm sai, mà tạo ra việc làm là do nền kinh tế, trong khi Bộ đó chỉ có chức năng là lo về chính sách việc làm, những vấn đề bảo trợ xã hội, thông tin thị trường lao động...

Trong khi Bộ GD&ĐT cùng với Tổng cục GDNN có nhiệm vụ chuẩn bị nguồn nhân lực cho đất nước, quản lý hệ thống giáo dục đào tạo từ mầm non, phổ thông, trung cấp, cao đẳng, đại học (ĐH), sau ĐH. Do vậy, rất cần phải chuyển mảng GDNN từ Bộ LĐTBXH về Bộ GD&ĐT để thống nhất chức năng phát triển nguồn nhân lực.

Hiện nay, Bộ KHCN quản lý một số viện nghiên cứu có quy mô khá lớn; nhưng sự hợp tác với các trường ĐH rất kém. Điều này dẫn đến các viện nghiên cứu không khai thác được nguồn lực và chất xám của trường ĐH. Còn các trường ĐH không tận dụng được trang thiết bị nghiên cứu hiện đại của các viện.

Thứ nữa, chúng ta đang phát triển Chính phủ điện tử trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ tư, việc phân cấp quản lý cho địa phương, đẩy mạnh tự chủ cho giáo dục ĐH và GDNN việc tổ chức lại bộ máy càng ít đầu mối càng tốt, như thế tinh giản được biên chế. Nhưng nếu tách mảng đào tạo ra khỏi Bộ GD&ĐT sang Bộ KH&CN, biên chế ở Bộ GD&ĐT không giảm được bao nhiêu vì vẫn phải duy trì các vụ, cục (như Tổ chức cán bộ, Kế hoạch tài chính, Hợp tác quốc tế... trừ Vụ Giáo dục ĐH).

Nhưng có những ý kiến cho rằng Bộ GD&ĐT đang phải làm quá nhiều việc, nếu quản lý cả mảng đào tạo gồm các trường ĐH là quá sức?

- Nói vậy là nói với tư duy cũ không phải tư duy của một Chính phủ kiến tạo. Thực chất trong bối cảnh hiện nay, Bộ GD&ĐT đã phân cấp hầu hết cho các địa phương quản lý giáo dục phổ thông. Việc này trong các nghị định đã quy định rõ. Bộ GD&ĐT chỉ làm quản lý nhà nước ở một số lĩnh vực, ra chính sách chiến lược, xây dựng các tiêu chuẩn, quản lý và kiểm soát chương trình, thanh tra, kiểm tra. Những công việc còn lại do địa phương làm. Kể cả việc tuyển dụng giáo viên, do ngành Nội vụ và Giáo dục địa phương thực hiện. Với sự phân cấp thế này, công việc hiện tại của Bộ GD&ĐT đang ít đi. Hơn nữa, hiện nay các trường ĐH được tự chủ và thực hiện phân cấp nên Bộ GD&ĐT không phải can thiệp như trước đây.

Lập bộ mới Giáo dục – Khoa học công nghệ

Như vậy, việc chuyển mảng đào tạo ở Bộ GD&ĐT về Bộ KHCN là hợp lý?

- Theo tôi, nên ghép Bộ KH&CN, Bộ GD&ĐT, Tổng cục GDNN thành một bộ, lấy tên là Bộ GD – KHCN. Sở dĩ tôi đề xuất như này là bởi hệ thống giáo dục được liên thông từ mầm non đến ĐH, sau ĐH. Như thế, đầu vào, đầu ra, hoạt động nghiên cứu khoa học sẽ theo mạch, gắn chương trình giáo dục phổ thông ở đầu vào với thị trường lao động, khai thác được nguồn lực của các bên.

Trong trường hợp nếu chuyển mảng đào tạo từ Bộ GD&ĐT và GDNN do Bộ LĐTB&XH quản lý sang Bộ KH&CN sẽ có tác động thế nào?

- Việc để mảng GDNN cho Bộ LĐTBXH quản lý chỉ là giải pháp nhất thời. Hiện đang có những vấn đề được đặt ra giữa Bộ GD&ĐT và Bộ LĐTB&XH cần giải quyết. Đó là dạy và học văn hóa trong các cơ sở GDNN cũng như sự công nhận trình độ phổ thông, liên thông, phân luồng như hiện nay trường phổ thông và trường nghề không thể hợp tác được với nhau. Khó khăn cho cả việc qui hoạch các dòng chảy giáo dục phổ thông, GDNN và giáo dục ĐH. Điều đó liên quan đến phân bổ nguồn lực hiệu quả cho mỗi dòng chảy này nếu có nhiều đầu mối kiểm soát.

Bên cạnh chức năng căn bản chuẩn bị nguồn nhân lực cho đất nước, hầu hết các nghiên cứu về khoa học GDNN hay giáo dục phổ thông là do các trường ĐH hoặc do các viện nghiên cứu thực hiện. Muốn nghiên cứu được về nghề, phát triển GDNN của đất nước thì phải có các trường ĐH, viện nghiên cứu thực hiện. Điều này vừa đảm bảo được chức năng và sự hợp tác phát triển, lại có thể giảm xuống chỉ còn 19 bộ theo dự kiến của Bộ Nội vụ.

Xin cảm ơn ông!

Trần Oanh thực hiện