Thành phố lớn, tầm nhìn lớn

Như phát biểu của Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên: “Không gian phát triển của TPHCM đã lớn hơn, chúng ta phải có tư duy, tầm nhìn lớn hơn để có chương trình hành động”.

Tư duy sâu - xa cùng tầm nhìn rộng - dài sẽ nhận diện rõ việc tích hợp các quy hoạch tỉnh của các địa phương - TPHCM (hiện hữu), tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu và tỉnh Bình Dương - không đơn giản là “phép cộng”. Bởi tương tác giữa các địa phương khi là các đơn vị hành chính cấp tỉnh riêng lẻ không giống tương tác giữa các địa phương khi là các khu vực trong cùng một đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Về không gian địa lý, kết nối đường bộ giữa tỉnh Bình Dương với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; Bà Rịa - Vũng Tàu với TPHCM đều phải thông qua địa bàn tỉnh Đồng Nai. Kết nối giữa tỉnh Bình Dương và TPHCM (hiện hữu) hiện còn rất hạn chế, phải chờ vào tuyến cao tốc TPHCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành. Kết nối huyện Cần Giờ (TPHCM) và huyện Nhơn Trạch (tỉnh Đồng Nai) gặp hạn chế do bất lợi địa hình và các con sông lớn chia cắt. Do đó, trong tương lai gần, ngoài tính toán mở rộng, kể cả “nắn dòng” để đa kết nối các tuyến đường bộ thì chắc chắn đường sắt, đường thủy là lựa chọn tối ưu. Trong đó có các tuyến đường sắt đô thị kết nối các khu vực động lực của tỉnh Bình Dương và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu với khu vực trung tâm của TPHCM, phát huy nội lực vận tải hàng hóa của vùng tam giác kinh tế trọng điểm.

Thực tế, trong những năm gần đây, với các công trình, dự án hạ tầng giao thông liên vùng đã và đang triển khai, thi công hiện nay như Vành đai 3, Vành đai 4, các tuyến cao tốc… đều làm thay đổi diện mạo và sức phát triển của TPHCM và các địa phương có công trình đi ngang qua. Trong tương lai, thử hình dung với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, Trung tâm tài chính quốc tế toàn diện TPHCM, các khu thương mại tự do… sẽ là những đòn bẩy mang tính động lực lớn, thúc đẩy toàn diện cho phát triển kinh tế xã hội. Rõ ràng, khi đã hợp nhất thì quan hệ giữa các khu vực phát triển của 3 địa phương sẽ thay đổi tính chất. Ở đó sẽ tăng tính hợp tác, hỗ trợ và giảm tính cạnh tranh; tăng lực hút hướng về TPHCM, nhất là khu vực trung tâm hiện hữu. Điều này dẫn tới vùng kinh tế đóng vai trò như khớp nối giữa 3 địa phương có thể làm thay đổi vai trò của một số khu vực phát triển.

Đơn cử, trong tương lai, khu thương mại tự do (FTZ) Cái Mép có thể bổ sung, hỗ trợ cho khu thuế quan hay FTZ Cần Giờ. Hay Nhà Bè - Cần Giờ - Vũng Tàu sẽ kết nối, mở ra không gian, cơ hội phát triển kinh tế biển cho thành phố. Trong 10 năm tới, với hệ thống đường cao tốc, các đường vành đai, mạng lưới đường sắt đô thị kết nối cùng với hệ thống giao thông đường thủy, đường biển và cây cầu trên biển nối Cần Giờ - Vũng Tàu sẽ tạo ra một không gian phát triển rộng lớn.

Không những thế, về mặt thị trường, TPHCM (hiện hữu) đã được định vị là trung tâm tiêu dùng và dịch vụ sáng tạo của khu vực Đông Nam Á, sau hợp nhất sẽ là cơ hội gia tăng mãi lực đối với hai thủ phủ về công nghiệp - xuất khẩu. Kéo theo là hệ thống logistics cũng được đầu tư, khai thác tối đa công năng. Do đó, về lâu dài lẫn trước mắt - nhất là tập trung trụ cột tiêu dùng nội địa trong “cơn sốc” thuế quan mới toàn cầu, thì cần xây dựng chiến lược tiêu dùng bền vững, thúc đẩy tiêu dùng xanh, tuần hoàn và có trách nhiệm.

Để vận hành một thành phố lớn (so với hiện hữu), tầm nhìn lớn còn đi cùng tư duy sâu để giải mã tốt nhất “bộ công cụ” có tính dẫn dắt chính là các nghị quyết đặc thù dành cho TPHCM, nghị quyết về phát triển đường sắt đô thị, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, về động lực kinh tế tư nhân… Mục tiêu sau cùng là tích tụ nội lực tương xứng với hành trình phát triển vươn mình.

NGUYỄN QUÂN CÁT