Tháo gỡ điểm nghẽn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam

Sự kiện thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia đầu ngành, đại diện các cơ quan quản lý, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp, các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước. Hội thảo nhằm trao đổi giải pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần hiện thực hóa chiến lược quốc gia về công nghiệp bán dẫn.

Chìa khóa phát triển nhân lực ngành bán dẫn

Phát biểu khai mạc, đại diện Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) nhấn mạnh vai trò then chốt của nguồn nhân lực quản trị chiến lược trong ngành bán dẫn, lực lượng có vai trò kết nối giữa kỹ thuật, điều hành, nghiên cứu, sản xuất và hoạch định chính sách. Hội thảo hướng đến tìm kiếm các mô hình đào tạo hiệu quả, thúc đẩy liên kết giữa nhà trường - doanh nghiệp - cơ quan quản lý, từ đó xây dựng hệ sinh thái phát triển nhân lực toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của ngành.

Theo các chuyên gia, ngành công nghiệp bán dẫn đang bước vào giai đoạn tăng trưởng bùng nổ, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) khoảng 14% trong suốt hai thập kỷ qua. Dự báo, đến năm 2030, quy mô thị trường bán dẫn toàn cầu sẽ đạt 1.000 tỷ USD. Không chỉ là nền tảng công nghệ cốt lõi, chất bán dẫn còn đang trở thành biểu tượng của năng lực cạnh tranh và vị thế địa chính trị quốc gia.

Cơ hội và thách thức trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển dịch công nghệ

Chia sẻ tại hội thảo, TS. Chử Đức Hoàng, Chánh văn phòng Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, Việt Nam muốn phát triển ngành công nghiệp bán dẫn cần xây dựng hệ sinh thái đầy đủ, không chỉ về nhân lực mà còn cả hạ tầng, logistics và chuỗi cung ứng. Ông nhận định, mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn trong vòng 5 đến 10 năm tới là thách thức lớn nếu thiếu nền tảng chiến lược và hành động cụ thể ngay từ bây giờ.

TS. Chử Đức Hoàng, Chánh văn phòng Quỹ Đổi mới Công nghệ Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Thùy Dương

Giải pháp được TS. Hoàng đề xuất là áp dụng mô hình đào tạo “song cấp”: Đào tạo đồng thời giảng viên và sinh viên thông qua các giáo sư thỉnh giảng, từ đó tạo ra đội ngũ nhân lực tinh hoa. Ông cũng nhấn mạnh vai trò của việc thu hút các “đại bàng” công nghệ bằng các chính sách ưu đãi vượt trội, môi trường sống và điều kiện làm việc hấp dẫn. Song song, các trường đại học cần được trao quyền tự chủ học thuật, tái cấu trúc linh hoạt, xây dựng phòng thí nghiệm dùng chung, thúc đẩy hợp tác đào tạo với doanh nghiệp, khuyến khích các mô hình spin-off và startup trong lĩnh vực công nghệ cao.

Đặc biệt, ông nhấn mạnh yêu cầu đi liền giữa tiếp nhận và làm chủ công nghệ, chuyển giao công nghệ phải gắn với sở hữu trí tuệ để tạo giá trị thực tế. Ông kiến nghị, Chính phủ tiếp tục ban hành chính sách đặc thù thu hút, hỗ trợ nhân tài; các bộ, ngành cụ thể hóa bằng các văn bản hướng dẫn, trong khi doanh nghiệp cần tham gia sâu vào quá trình đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

Từ góc độ quốc tế, chuyên gia chính sách thị trường lao động và việc làm của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), ông Felix Weiden Kaff nhận định rằng, ngành công nghiệp điện tử đang là động lực tạo việc làm quan trọng tại Việt Nam, nhất là các vị trí có tay nghề trung bình trong sản xuất thiết bị máy tính, điện tử và quang học. Ông cho biết, nhiều động lực đang làm thay đổi sâu sắc bản chất công việc và yêu cầu về kỹ năng, bao gồm tiến bộ công nghệ (robot, tự động hóa, vật liệu tiên tiến), toàn cầu hóa (căng thẳng địa chính trị, dịch chuyển chuỗi giá trị), và biến đổi khí hậu (xu hướng giảm sử dụng các sản phẩm điện tử gây hại môi trường).

Ông Felix Weiden Kaff, chuyên gia chính sách thị trường lao động và việc làm của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO). Ảnh: Thùy Dương

Ông nhấn mạnh: “Việt Nam cần nhanh chóng phát triển kỹ năng phù hợp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành điện tử và bán dẫn, đồng thời tận dụng những thay đổi này để thúc đẩy tăng trưởng năng suất và nâng cao chất lượng việc làm”.

Tháng 9/2024, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quyết định số 1018/QĐ-TTg) và Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050 (Quyết định số 1017/QĐ-TTg). Mục tiêu đặt ra là đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực chất lượng cao cho ngành, trong đó có 42.000 kỹ sư, 7.500 thạc sĩ, 500 nghiên cứu sinh và 5.000 chuyên gia trí tuệ nhân tạo.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, các doanh nghiệp FDI tiêu biểu như Intel, CoAsia Semi Vietnam, các tổ chức quốc tế như GIZ, ILO và nhiều trường đại học trong nước, quốc tế.

Các đại biểu có mặt tại buổi hội thảo. Ảnh: Thùy Dương

Các đại biểu đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực quản trị và phát triển nhân lực cho ngành bán dẫn, từ chính sách đào tạo, thu hút chuyên gia đến thúc đẩy hợp tác công, tư trong đầu tư hạ tầng và nguồn lực.

Hội thảo là diễn đàn đối thoại quan trọng, góp phần định hình chiến lược phát triển dài hạn cho ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam - lĩnh vực được kỳ vọng sẽ trở thành trụ cột kinh tế mũi nhọn trong kỷ nguyên công nghệ mới.

Công nghiệp bán dẫn là lĩnh vực sản xuất và phát triển các thiết bị điện tử sử dụng vật liệu bán dẫn để điều khiển dòng điện. Đây là một ngành công nghiệp quan trọng, đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của công nghệ thông tin, viễn thông và nhiều lĩnh vực khác.

Thùy Dương