Tháo gỡ 'điểm nghẽn' trong giải quyết án hành chính

Thẩm phán, Chánh tòa Hành chính (Tòa án nhân dân tỉnh) Nguyễn Mạnh Toàn và thư ký tòa án nghiên cứu hồ sơ, tài liệu liên quan đến vụ án hành chính do các đương sự cung cấp.

Các vụ việc, vụ án hành chính phát sinh chủ yếu khi các cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện yêu cầu Tòa án nhân dân (TAND) xem xét tính hợp pháp của quyết định, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, tổ chức hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính, tổ chức. Theo thống kê của TAND tỉnh, có đến 90% các vụ án hành chính liên quan đến đất đai. Đây là vụ việc nhạy cảm cả về tính chất lẫn mối quan hệ giữa các đương sự nên để giải quyết dứt điểm, người “cầm cân” thường gặp không ít khó khăn.

Khó khăn đầu tiên trong giải quyết án hành chính là quá trình thu thập chứng cứ, hồ sơ tài liệu. Nguyên nhân có thể là do một số địa phương tiến hành sáp nhập, chia tách nhiều lần dẫn đến việc lưu trữ, bảo quản giấy tờ không đầy đủ hoặc bị thất lạc. Các đương sự không hợp tác, gây khó khăn cho tòa án trong quá trình đo vẽ hiện trạng, thẩm định tài sản... Một số cơ quan, tổ chức chưa thực sự quan tâm phối hợp với tòa án, thậm chí chưa làm hết trách nhiệm theo quy định của pháp luật nên cung cấp tài liệu, chứng cứ chậm, không đầy đủ, thậm chí có trường hợp không cung cấp tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của tòa án.

Một “cái vướng” khác là trong quá trình giải quyết, người đại diện theo pháp luật của người bị kiện tham gia tố tụng chưa kịp thời, đầy đủ. Người bị kiện trong các vụ án hành chính thường ủy quyền cho cấp phó tham gia tố tụng nhưng cấp phó được ủy quyền ít tham gia, thường xuyên có văn bản xin được xét xử vắng mặt vì lý do công việc. Thậm chí có vụ án không tham gia tất cả các phiên họp, phiên đối thoại, phiên tòa nên tòa án phải hoãn phiên tòa nhiều lần, mất nhiều thời gian, làm tiến độ xét xử, giải quyết vụ việc bị chậm. Không những vậy, việc vắng mặt của người bị kiện cũng gây bức xúc cho người khởi kiện, thậm chí khiến họ có phản ứng gay gắt, ảnh hưởng đến quá trình giải quyết, không thể đối thoại thành…

Ông Nguyễn Ích Yên, Phó Chánh án TAND tỉnh cho biết: Trước những khó khăn, vướng mắc trên, lãnh đạo TAND tỉnh quán triệt và yêu cầu thẩm phán TAND hai cấp thực hiện nghiêm túc các quy định pháp luật có liên quan đến việc giải quyết các vụ án hành chính; nâng cao năng lực trình độ cũng như bản lĩnh, trách nhiệm; thường xuyên nghiên cứu, học tập để cập nhật, nắm chắc các quy định của pháp luật, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Trong giải quyết vụ án, thẩm phán chú trọng đến công tác đối thoại giữa các bên. Khi đã ra tòa, phải ưu tiên tranh tụng nhằm nâng cao chất lượng xét xử, hạn chế thấp nhất các bản án, quyết định hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan. Lãnh đạo đơn vị cũng tạo mọi điều kiện cho thẩm phán, hội thẩm nhân dân, thư ký tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng và tập huấn để nâng cao năng lực, chuyên môn nghiệp vụ. - ông Nguyễn Ích Yên

Còn ông Nguyễn Mạnh Toàn, Chánh tòa Hành chính (TAND tỉnh) cho rằng: Bên cạnh công tác hòa giải, đối thoại, các thẩm phán phải chủ động, tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan trong việc thu thập, cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ của vụ án. Việc rà soát, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc xử lý, giải quyết các vụ án kéo dài, phức tạp, các vụ án tạm đình chỉ chưa giải quyết được dứt điểm, các vụ, việc có đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân được thực hiện thường xuyên. Đối với những địa phương, tổ chức chưa quan tâm, chú trọng trong phối hợp, cung cấp hồ sơ tài liệu, chứng cứ, chúng tôi tiếp tục gửi công văn đề nghị hoặc làm việc trực tiếp với cấp ủy, chính quyền của địa phương, tổ chức đó.

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Toàn, thuận lợi hơn trong giải quyết các vụ án hành chính là từ khi Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thái Nguyên có Chỉ thị số 29-CT/TU ngày 14/6/2024 về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng trong việc xử lý, giải quyết các vụ án hành chính và vụ việc dân sự liên quan đến đất đai trên địa bàn tỉnh. Một trong những yêu cầu của Chỉ thị là cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, đặc biệt là người đứng đầu; thủ trưởng cơ quan, đơn vị trên địa bàn phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, quyết liệt trong việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác phối hợp thực hiện nhiệm vụ, công vụ, đặc biệt là lãnh đạo, chỉ đạo phối hợp chặt chẽ với TAND các cấp trong giải quyết các vụ án hành chính.

Điểm nhấn đáng lưu ý là Chỉ thị yêu cầu cấp ủy UBND tỉnh chỉ đạo UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương có liên quan tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, kịp thời giải quyết các khiếu nại, tố cáo; khắc phục những sai sót, xử lý triệt để đối với những tồn tại; nghiêm túc chấp hành pháp luật về tố tụng hành chính, dân sự. Trong đó nhấn mạnh việc cung cấp đầy đủ, kịp thời tài liệu, chứng cứ cho tòa án đối với các vụ việc theo quy định của Luật Tố tụng hành chính. Các cơ quan, tổ chức, cá nhân ra quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện có trách nhiệm tham gia đối thoại, tham gia phiên tòa, giải trình và cung cấp đầy đủ, kịp thời hồ sơ, tài liệu có liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khởi kiện…

Hoàng Anh