Tháo gỡ rào cản, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế

Chiều 20/10, Quốc hội nghe Báo cáo đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết 31/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: VPQH

Tập trung tái cơ cấu các lĩnh vực then chốt

Trình bày Báo cáo, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc - cho biết, đối với 05 nhóm nhiệm vụ trọng tâm tại Nghị quyết số 31/2021/QH15 của Quốc hội đề ra trong giai đoạn 2021-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 54/NQ-CP với 102 nhiệm vụ được triển khai thực hiện và mang lại nhiều kết quả quan trọng. Đến nay đã có 86/102 hoàn thành (chiếm 84,3%); có 16/102 (chiếm 15,7%) nhiệm vụ đã có dự thảo và đang tiếp tục triển khai thực hiện.

Trong 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, Chính phủ tập trung tái cơ cấu các lĩnh vực then chốt như đầu tư công, ngân sách nhà nước, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp nhà nước.

Về ngân sách nhà nước, hệ thống chính sách thuế tiếp tục được hoàn thiện, mở rộng cơ sở thu, tăng tỷ trọng thu nội địa; đồng thời nâng cao vai trò của chính sách tài chính trong việc huy động và phân bổ nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Trong đầu tư công, các cơ chế, chính sách được cải cách mạnh mẽ, tháo gỡ vướng mắc, góp phần đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng.

Về doanh nghiệp nhà nước, Chính phủ tập trung hoàn thiện thể chế, tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn, bảo đảm công khai, minh bạch, tối đa hóa lợi ích nhà nước, đồng thời tăng cường vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước trong các lĩnh vực then chốt.

Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trình bày Báo cáo tại Phiên họp. Ảnh: VPQH

Về hệ thống tín dụng, việc cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu được thực hiện quyết liệt theo nguyên tắc thị trường, bảo đảm ổn định hoạt động của các tổ chức tín dụng yếu kém, nâng cao chất lượng tín dụng và ngăn ngừa nợ xấu mới phát sinh.

Song song đó, việc cơ cấu lại các đơn vị sự nghiệp công lập được triển khai theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu quả hoạt động, phấn đấu giảm tối thiểu 10% số lượng đơn vị theo tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW.

Chính phủ chú trọng phát triển các loại thị trường, từng bước hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho thị trường tài chính, bất động sản, lao động, khoa học - công nghệ… đảm bảo hoạt động minh bạch, an toàn, lành mạnh.

Đáng chú ý, việc thúc đẩy kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đã tạo động lực mới cho tăng trưởng. Tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ trong GDP tăng từ 78,5% năm 2020 lên 80,33% năm 2025. Cơ cấu giữa các ngành và trong nội ngành có sự chuyển dịch theo hướng hiện đại, gắn với ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Bên cạnh kết quả đạt được, Chính phủ cũng nhìn nhận một số hạn chế như: tiến độ xây dựng thể chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế còn chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển. Cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng có tiến bộ nhưng chưa tạo ra nhiều thay đổi đáng kể. Việc phát triển lực lượng doanh nghiệp còn có những hạn chế nhất định…

Để thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế, Chính phủ định hướng một số trọng tâm trong chỉ đạo điều hành như: tiếp tục hoàn thiện thể chế, tháo gỡ rào cản để thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy nhanh tiến độ, hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại các lĩnh vực trọng tâm; đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, các Chương trình mục tiêu quốc gia, phấn đấu đạt tỷ lệ giải ngân 100% kế hoạch năm 2025.

Đồng thời, thực hiện hiệu quả các giải pháp thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, đẩy mạnh cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước; Tập trung phát huy vai trò dẫn dắt đổi mới mô hình tăng trưởng của các đô thị lớn, các cực tăng trưởng…

Đánh giá rõ tác động của việc không hoàn thành các chỉ tiêu

Thẩm tra Báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban đánh giá cao quyết tâm, nỗ lực và sự thống nhất hành động của Chính phủ trong bối cảnh khó khăn chưa từng có, góp phần bảo đảm mục tiêu vừa phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, vừa cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng bền vững, tự chủ và hội nhập sâu rộng.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra. Ảnh: VPQH

Bên cạnh những kết quả đạt được, Ủy ban đánh giá, việc thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế thời gian qua còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Trong đó, mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi và chưa có chiều sâu. Nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào các yếu tố truyền thống như vốn và lao động. Trong khi đó, đóng góp từ các động lực bền vững như đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và kinh tế tri thức còn khiêm tốn. Điều này tạo ra nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.

Năng suất lao động cũng cải thiện chậm, bình quân giai đoạn 2021-2025 chỉ tăng 5,24%/năm, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 6,5% và thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. Bên cạnh đó, cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch chậm, giá trị gia tăng thấp; các loại thị trường phát triển thiếu đồng bộ và chiều sâu.

Thị trường tài chính, ngân hàng tiềm ẩn rủi ro. Thị trường khoa học và công nghệ chưa phát triển tương xứng, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực còn hạn chế, tỷ lệ chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực này trong giai đoạn 2021-2025 chưa đạt yêu cầu.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ đánh giá rõ tác động của việc không hoàn thành các chỉ tiêu như đã nêu đối với kết quả và hiệu quả tổng thể của Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, đồng thời rút ra bài học kinh nghiệm để xác định các giải pháp mang tính chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, bảo đảm kế thừa kết quả và khắc phục triệt để các tồn tại hiện nay.

Về định hướng thực hiện những tháng cuối năm 2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động, cần tiếp tục ưu tiên củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, duy trì dư địa chính sách.

Đồng thời đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, số và bền vững, tạo nền tảng vững chắc để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021-2025 và định hình các động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026-2030.

Đ. KHOA