Tháo gỡ vướng mắc quản lý an toàn thực phẩm trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một bước đổi mới quan trọng trong tổ chức bộ máy nhà nước, nhằm tinh gọn đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Qua gần 4 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, công tác quản lý an toàn thực phẩm tại một số địa phương còn phát sinh vướng mắc.

Trong quá trình thực hiện, đặc biệt ở lĩnh vực an toàn thực phẩm, một số địa phương đã phát sinh khó khăn, vướng mắc cần được hướng dẫn, làm rõ để bảo đảm sự vận hành thông suốt của mô hình mới.

Trên cơ sở tổng hợp ý kiến từ địa phương, Bộ Y tế đã có văn bản trả lời, định hướng và hướng dẫn cụ thể nhằm thống nhất nhận thức và cách thức triển khai trong toàn ngành.

Theo Bộ Y tế, sau gần 4 tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp gắn với việc sắp xếp lại hệ thống cơ sở y tế, Sở Y tế một số tỉnh, thành phố đã báo cáo về những khó khăn trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý an toàn thực phẩm.

Những vướng mắc chủ yếu liên quan đến phân định thẩm quyền quản lý, công tác kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính, cũng như quy trình giải quyết thủ tục hành chính khi không còn cấp huyện.

Việc xuất hiện những khó khăn này là tất yếu trong giai đoạn chuyển tiếp, nhất là khi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm đang được rà soát, sửa đổi để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền mới.

Trước thực tiễn đó, Bộ Y tế đã nghiên cứu, rà soát toàn diện các quy định hiện hành, đồng thời ban hành ý kiến hướng dẫn nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong quá trình thực hiện.

Bộ Y tế cho biết hiện đang chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng nghị định thay thế Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm. Trong đó, trách nhiệm quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương được giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương.

Trên cơ sở đó, các địa phương sẽ căn cứ điều kiện thực tiễn để ban hành quy định về phân cấp hoặc ủy quyền quản lý, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót nhiệm vụ.

Việc điều chỉnh phân công nhiệm vụ từ cấp tỉnh đến cấp xã phải được thực hiện đúng thẩm quyền, phù hợp với quy định pháp luật và yêu cầu quản lý trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Một trong những vấn đề được địa phương phản ánh là khó khăn trong việc tham mưu ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm khi không còn cấp huyện.

Bộ Y tế khẳng định, theo các quy định hiện hành, Ủy ban nhân dân cấp xã và Trạm Y tế xã có trách nhiệm kiểm tra công tác bảo đảm an toàn thực phẩm trên địa bàn. Trên cơ sở kết quả kiểm tra, các đơn vị chuyên môn được giao nhiệm vụ sẽ tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp xã ban hành quyết định xử phạt theo đúng thẩm quyền và trình tự pháp luật.

Việc phân công rõ trách nhiệm cho cấp xã không chỉ bảo đảm tính liên tục trong quản lý nhà nước mà còn góp phần nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền cơ sở trong việc bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Đối với công tác giải quyết thủ tục hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho biết sau khi nghị định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực y tế được ban hành, Bộ và Cục An toàn thực phẩm đã có nhiều văn bản hướng dẫn địa phương triển khai thực hiện các thủ tục thuộc phạm vi quản lý.

Các nội dung hướng dẫn tập trung vào thủ tục cấp giấy chứng nhận đối với thực phẩm xuất khẩu, chỉ định cơ sở kiểm nghiệm phục vụ quản lý nhà nước, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với thực phẩm nhập khẩu, cũng như phân cấp và phân công quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn.

Đồng thời, Bộ Y tế đã tổ chức các hội thảo, tọa đàm chuyên đề tại nhiều khu vực để trực tiếp giải đáp vướng mắc, hỗ trợ địa phương trong quá trình thực hiện.

Bộ Y tế nhìn nhận hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn thực phẩm hiện nay vẫn còn những khoảng trống so với thực tiễn các sản phẩm đang lưu hành trên thị trường.

Nội dung này đang được rà soát để xây dựng kế hoạch sửa đổi, bổ sung và ban hành mới các quy chuẩn trong thời gian tới, qua đó tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho công tác quản lý.

Song song với đó, việc giải quyết thủ tục hành chính tiếp tục được thực hiện theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ về cắt giảm điều kiện đầu tư, kinh doanh, rút ngắn thời gian giải quyết và giảm chi phí tuân thủ cho người dân và doanh nghiệp, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.

Theo kế hoạch, Bộ Y tế đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng dự án Luật An toàn thực phẩm sửa đổi, dự kiến trình Quốc hội trong năm 2026.

Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền, đáp ứng yêu cầu quản lý an toàn thực phẩm trong điều kiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Bộ Y tế đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố tiếp tục nghiên cứu, thực hiện nghiêm các quy định hiện hành, đồng thời chủ động phản ánh những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai để được hướng dẫn, tháo gỡ kịp thời, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân, doanh nghiệp.

D.Ngân