'Thắp sáng' kinh tế tuần hoàn trong kỷ nguyên mới (kỳ II): Từ hai bức thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến khu công nghiệp sinh thái tiên phong

Doanh nhân Phạm Hồng Điệp trao đổi cùng ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh tại Talk Show "Thắp sáng" kinh tế tuần hoàn trong kỷ nguyên mới do Báo Thế giới và Việt Nam thực hiện gần đây.

Mời độc giả đọc kỳ I tại đây.

Tại Talk Show "Thắp sáng" kinh tế tuần hoàn trong kỷ nguyên mới do Báo Thế giới và Việt Nam thực hiện gần đây, doanh nhân Phạm Hồng Điệp đã trải lòng về khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền - nơi được lấy cảm hứng từ hai bức thư mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi cho ông để động viên phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường.

Trong một thập kỷ qua, cùng sự nỗ lực của Chính phủ, nhiều doanh nghiệp đã tiên phong xây dựng và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, khu công nghiệp sinh thái. Là một doanh nghiệp tiên phong như vậy, ông có thể chia sẻ một chút về mô hình mà doanh nghiệp đang thực hiện?

Ban đầu, khu công nghiệp Nam Cầu Kiền chỉ là một khu công nghiệp tổng hợp. Sau năm 2018, khi Nhà nước ban hành các quy chuẩn, quy định liên quan đến khu công nghiệp sinh thái, chúng tôi bắt đầu xác định được tiêu chí để chuyển đổi từ mô hình khu công nghiệp tổng hợp sang khu công nghiệp sinh thái.

Việc chuyển đổi này đã nhận được sự ủng hộ tích cực từ lãnh đạo UBND TP. Hải Phòng cho phép thí điểm Deep C và Nam Cầu Kiền trở thành khu công nghiệp sinh thái.

Sau một quá trình triển khai, tại Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền, chúng tôi đã xây dựng được ba hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn. Đồng thời, đến nay, chúng tôi cũng bắt đầu thực hiện báo cáo ESG (môi trường, xã hội và quản trị) và từng bước áp dụng các tiêu chuẩn về kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong khu công nghiệp.

Nam Cầu Kiền là kết quả của nhiều năm nỗ lực và quyết tâm của Shinec nhằm tạo dựng nên một mô hình khu công nghiệp sinh thái tiên phong tại Việt Nam.

Nhiều tổ chức và đoàn tham quan quốc tế đến Nam Cầu Kiền đều bất ngờ và đánh giá cao. (Nguồn: Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền)

Trên hành trình xây dựng và phát triển khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền, doanh nghiệp gặp những trở ngại gì và cách để Shinec vượt qua những trở ngại đó?

Việc xây dựng một mô hình tiên phong, một mô hình đột phá là điều không hề dễ dàng.

Năm 2018, khi Nghị định 82 quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế được ban hành, các luật quan trọng như Luật Môi trường, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Quy hoạch… vẫn chưa được xây dựng.

Do đó, khi áp dụng Nghị định 82, hệ thống luật chưa đủ hoàn chỉnh để điều tiết, khiến cho các thủ tục hành chính liên quan chuyển đổi, thu hút đầu tư gặp rất nhiều khó khăn.

Thời điểm đó, tư duy về kinh tế tuần hoàn cũng chưa hiện diện trong các bộ luật. Thêm vào đó, mối quan hệ cộng sinh giữa các doanh nghiệp trong khu công nghiệp vẫn là một lĩnh vực mới mẻ.

Trước bối cảnh đó, ngay trong năm 2018, UBND TP. Hải Phòng đã tổ chức một cuộc họp với Hội đồng Nhân dân Thành phố để ban hành nghị quyết tạo điều kiện cho hai khu công nghiệp Nam Cầu Kiền và Deep C thực hiện thí điểm mô hình khu công nghiệp sinh thái. Những nghị quyết này tuy mới chỉ là bước khởi đầu, nhưng đã tạo cảm hứng để chúng tôi bắt tay vào làm.

Trong suốt quá trình triển khai, nhờ sự đồng thuận của TP. Hải Phòng, chúng tôi mới có thể xây dựng thành công mô hình tiên phong này.

Từ năm 2020, Luật Bảo vệ Môi trường đã có những thay đổi quan trọng, trong đó, xác định rõ rác thải là tài nguyên và lần đầu tiên đưa khái niệm phát triển kinh tế tuần hoàn vào luật. Tôi cho rằng, Nhà nước và Chính phủ đã thể hiện quyết tâm rất lớn trong việc xây dựng luật về kinh tế tuần hoàn.

Song song với đó, các luật liên quan như Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Môi trường cũng đã được sửa đổi, bổ sung trong năm 2022. Đến nay, Thông tư 05 hướng dẫn xây dựng khu công nghiệp sinh thái của Chính phủ đã chính thức ban hành. Theo Thông tư, từ ngày 15/3, các khu công nghiệp có thể đăng ký tiêu chí khu công nghiệp sinh thái theo quy định.

Hiện tại, chúng tôi sẽ tiếp tục nỗ lực xây dựng hệ tiêu chí rõ ràng liên quan đến kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Mục tiêu là để mô hình khu công nghiệp sinh thái của Việt Nam có thể tham gia vào hệ thống khu công nghiệp sinh thái toàn cầu. Đây là một dấu mốc rất quan trọng, khẳng định rằng, Việt Nam hoàn toàn có khả năng tạo dựng và vận hành những mô hình phát triển bền vững, tham gia sâu vào chuỗi giá trị kinh tế toàn cầu.

Nam Cầu Kiền là kết quả của nhiều năm nỗ lực và quyết tâm của Shinec nhằm tạo dựng nên một mô hình khu công nghiệp sinh thái tiên phong tại Việt Nam. (Nguồn: Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền)

Cá nhân tôi đã có cơ hội mục sở thị khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền. Tôi vô cùng ấn tượng với những biểu tượng văn hóa ở đây như: Vườn kỷ vật của Đại tướng Võ Nguyên Giáp hay công trình Nhà máy xử lý nước thải xây dựng thành cảnh quan phố Nhật. Thưa ông Phạm Hồng Điệp, ông có thể chia sẻ về ý nghĩa của việc lồng ghép yếu tố văn hóa tại khu công nghiệp sinh thái và ông đánh giá thế nào về tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong quá trình phát triển kinh tế tuần hoàn?

Tôi đã tham quan nhiều khu công nghiệp sinh thái tại Nhật Bản, Trung Quốc, Đan Mạch, Hàn Quốc và Singapore. Qua đó, tôi nhận thấy, họ mất rất nhiều thời gian để xây dựng một mô hình khu công nghiệp sinh thái. Dù vậy, Việt Nam hoàn toàn có thể giải quyết bài toán này.

Tôi đã áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong khu công nghiệp sinh thái, tiết kiệm nguyên nhiên liệu hơn nhiều nơi khác, đồng thời, xây dựng các chuỗi kinh tế cộng sinh. Tuy nhiên, để đáp ứng các tiêu chí ESG theo tiêu chuẩn quốc tế, rõ ràng yếu tố văn hóa - xã hội là một trong những tiêu chí quan trọng.

Khi xây dựng khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền, ý tưởng của tôi là tạo nên một khu công nghiệp mang đậm bản sắc Việt Nam, đưa văn hóa Việt vào mọi hoạt động công nghiệp. Đây chính là giá trị cốt lõi để truyền cảm hứng cho cán bộ, nhân viên và các nhà đầu tư - những người cần thấu hiểu văn hóa Việt Nam.

Đối với Nam Cầu Kiền, tôi lấy cảm hứng từ hai bức thư Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi cho tôi, động viên phát triển kinh tế gắn liền với bảo vệ môi trường.

Trong quá trình quy hoạch, tôi thiết kế toàn bộ hệ thống cây xanh thành các khu cảnh quan và vườn theo chủ đề như vườn Ánh Phúc, vườn Kỷ Vật, vườn Đa Ba Bảy Gốc, đồi Kèn Hồng, quảng trường Đa Tân Trào. Khu nhà máy xử lý cũng được thiết kế thành một khu vườn kiểu Nhật.

Vườn kỷ vật của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại khu công nghiệp sinh thái Nam Cầu Kiền. (Nguồn: Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền)

Khi có các nhà đầu tư đến từ Hà Lan và Trung Quốc, tôi đã hình thành các không gian văn hóa như vườn Hà Lan, công viên Trung Hoa Viên. Những không gian này mang lại cảm hứng cho các nhà đầu tư bởi theo tôi, dù ở đâu, con người cũng cần có cội nguồn. Đến Nam Cầu Kiền, các nhà đầu tư thấy họ có một phần văn hóa quê hương ở đó. Đây chính là nền tảng để phát triển bền vững.

Các doanh nghiệp cũng có thể sử dụng những không gian này để giáo dục nhân viên, xây dựng giá trị văn hóa doanh nghiệp và phát triển lâu dài.

Tôi muốn tạo ra một cộng đồng doanh nghiệp cùng sống, cộng sinh và phát triển bền vững, từ đó, khu công nghiệp cũng sẽ bền vững, trở thành một hạ tầng tương ứng với đô thị công nghiệp - một giá trị hoàn toàn khác biệt.

Nhiều tổ chức và đoàn tham quan quốc tế đến Nam Cầu Kiền đều bất ngờ và đánh giá cao. Họ nhận thấy, Việt Nam làm rất tốt, thậm chí có ý tưởng xây dựng khu công nghiệp sinh thái nổi trội hơn nhiều nước trên thế giới.

Nhân đây, tôi muốn nhấn mạnh rằng để phát triển kinh tế bền vững, cần xây dựng được văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa chính là trục xuyên tâm trong việc phát triển doanh nghiệp.

Vì vậy, trong bất kỳ khu công nghiệp nào, tôi luôn mang giá trị văn hóa bản địa vào không gian xây dựng. Chính điều đó đã tạo nên sự khác biệt, giúp Việt Nam xây dựng mô hình khu công nghiệp sinh thái nổi bật hơn nhiều quốc gia nhờ vào yếu tố văn hóa. Tôi mong muốn có thể đưa hình ảnh xây dựng văn hóa của khu công nghiệp Việt Nam ra thế giới.

Hồ nuôi cá koi bằng nước thải đã qua xử lý trong Nam Cầu Kiền. (Nguồn: Khu công nghiệp Nam Cầu Kiền)

Trong hành trình xây dựng khu công nghiệp sinh thái, ông kỳ vọng thế nào về việc hợp tác với cộng đồng doanh nghiệp trong Diễn đàn Đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu (P4G)?

Hợp tác với P4G là công cuộc đưa thế giới hội nhập với Việt Nam và Việt Nam hội nhập với thế giới. Đây là các cuộc trao đổi kinh nghiệm, học hỏi về chuyển giao khoa học, công nghệ để Việt Nam có thể phát triển hơn.

Thông qua các chương trình truyền thông, doanh nghiệp Việt Nam sẽ nhận thức được cách thức hội nhập với thế giới, cũng như ý thức về phát triển bền vững.

Theo tôi, P4G sẽ là một trong những Diễn đàn truyền cảm hứng cho doanh nghiệp Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Doanh nghiệp là những chiến sĩ thời bình, là tế bào của nền kinh tế, vì lẽ đó, tôi tin, doanh nghiệp Việt Nam sẽ tiếp nhận tốt các kiến thức và sự đổi mới.

Muốn phát triển, Việt Nam phải hội nhập với thế giới, không có con đường nào khác!

Xin cảm ơn ông!

Gia Thành