Thay đổi cái nhìn về phim Nhà nước

Ưu tiên sự tham gia của tư nhân

Luật Điện ảnh đã khẳng định rõ chính sách của nhà nước về phát triển điện ảnh, công nghiệp điện ảnh là nhà nước đầu tư, hỗ trợ cho hoạt động sản xuất phim thực hiện theo kế hoạch phục vụ nhiệm vụ chính trị, đồng thời khuyến khích tổ chức cá nhân tham gia hoạt động sản xuất, phát hành, phổ biến phim.

Trong báo cáo đánh giá thực trạng quan hệ xã hội có liên quan đến dự thảo Nghị định phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị (dự kiến trình Chính phủ ban hành tháng 12/2025), lãnh đạo Bộ VHTTDL khẳng định bối cảnh hiện nay đặt ra yêu cầu đổi mới công tác phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị.

Hiện nay, việc sản xuất phim có nhiều nỗ lực đổi mới, trong khi đó công tác phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị chưa theo kịp với yêu cầu thực tiễn của thời đại số.

Thành công của phim Mưa đỏ cho thấy phim Nhà nước đặt hàng có thể cạnh tranh với phim tư nhân.

"Việc tiếp cận công chúng còn đang phụ thuộc vào hình thức chiếu phim lưu động, thông các tuần lễ phim, chưa được truyền thông nhiều trên các nền tảng số - nơi hiện là kênh tiếp cận chính của phần lớn thanh thiếu niên và người dân. Bên cạnh đó, chưa có một cơ chế thực sự hiệu quả để gắn kết giữa sản xuất - phát hành - phổ biến phim khiến nhiều tác phẩm được đặt hàng bằng ngân sách nhà nước nhưng không tiếp cận được nhiều đối tượng, mục tiêu, hoặc không tạo được tác động tới xã hội như mong đợi", báo cáo của Bộ VHTTDL nêu.

Để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, các tác phẩm điện ảnh cần có các giải pháp mới mẻ, sáng tạo, báo cáo cũng khẳng định lĩnh vực phát hành và phổ biến phim - đặc biệt là phim phục vụ nhiệm vụ chính trị - cần được nhìn nhận như một không gian ưu tiên cho sự tham gia sâu rộng của khu vực tư nhân.

Hợp tác công - tư giúp thay đổi cái nhìn về phim Nhà nước

Thuật ngữ “PPP” là cách viết tắt của cụm từ “Public Private Partnership”, nghĩa là mô hình hợp tác giữa nhà nước và tư nhân hay còn gọi là hợp tác công tư.

Trước năm 2025, chỉ có 2 dự án phim được sản xuất theo hình thức đối tác công tư PPP, đó là Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh và Thạch Thảo. Trong đó, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh có tổng mức sản xuất là 20 tỷ đồng (nhà nước đầu tư 70%), còn Thạch Thảo có kinh phí 15 tỷ đồng (nhà nước cũng đầu tư 70%).

Phim lịch sử Địa đạo của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên (ra rạp tháng 4/2025) do Galaxy Media sản xuất - từng rất muốn có sự đóng góp từ ngân sách nhà nước - nhưng sau cùng không thành công vì vướng mắc về thủ tục.

Trong lĩnh vực sản xuất phim, nhà quan sát, đầu tư điện ảnh Nguyễn Anh Tuấn (Viện Văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch Việt Nam) gợi mở một số giải pháp về việc áp dụng PPP. Trong đó, một cách có thể áp dụng là Nhà nước đầu tư tiền sản xuất phim, còn khu vực tư nhân sẽ chịu trách nhiệm các hoạt động truyền thông, quảng cáo.

"Điều này sẽ giải quyết được điểm nghẽn kinh phí cho việc quảng bá phim. Khu vực tư nhân với sự linh hoạt trong huy động vốn, năng lực truyền thông có thể giúp bộ phim tạo hiệu ứng tốt với công chúng, qua đó bán thêm được vé đóng góp vào doanh thu tổng của bộ phim", ông Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ.

Ở trường hợp của phim Mưa đỏ (ra rạp tháng 8/2025), đơn vị sản xuất là Điện ảnh quân đội nhân dân hợp tác phát hành với hãng Galaxy nhằm mở rộng kênh tiếp cận khán giả. Sự kết hợp này là một trong những yếu tố giúp tác phẩm trở thành phim Việt ăn khách nhất phòng vé.

Trước 2025, chỉ có 2 dự án phim được sản xuất theo hình thức đối tác công tư PPP là Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh và Thạch Thảo.

Ngoài ra, chuyên gia cũng đề xuất giải pháp Nhà nước đầu tư vốn vào một bộ phim theo hình thức miễn phí một số dịch vụ công. Đây được xem là phương án khả thi nhất để áp dụng luật PPP đối với một bộ phim.

Một số đề xuất về hợp tác công - tư trong lĩnh vực điện ảnh được các chuyên gia đưa ra là xây dựng quỹ đầu tư phát triển văn hóa công - tư, ban hành các quy định cụ thể về lợi ích giữa Nhà nước, nhà sản xuất và nhà phát hành để đảm bảo hài hòa lợi ích trong công tác phát hành phim.

Đạo diễn, NSƯT Bùi Trung Hải cho rằng tháo gỡ nút thắt cho phim Nhà nước đặt hàng sản xuất có thể ra rạp bán vé là tín hiệu đáng mừng. Nếu được ban hành, Nghị định mới về phát hành, phổ biến phim phục vụ nhiệm vụ chính trị sẽ góp phần thay đổi cách nhìn về dòng phim Nhà nước đặt hàng. Đây cũng là hành lang pháp lý thuận lợi để phim sử dụng ngân sách Nhà nước được phổ biến rộng rãi.

Thu An