Thay đổi chính sách, khu công nghiệp bước vào giai đoạn khắc nghiệt

Thị trường dự báo sẽ trải qua biến động mạnh, nhưng cũng mở ra cơ hội đổi mới chiến lược để thu hút dòng vốn chất lượng và hướng tới phát triển bền vững lâu dài.

Nhà phát triển hạ tầng công nghiệp lo lắng KCN không còn là địa bàn ưu đãi thuế. Ảnh: LH

KCN không còn là địa bàn ưu đãi thuế

Các nhà xúc tiến đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực hạ tầng khu công nghiệp (KCN) tại TPHCM, Tây Ninh, Đồng Nai… đang lo lắng về khả năng thu hút vốn đầu tư mới khi các chính sách ưu đãi thuế quan dành cho các dự án mới trong KCN không còn được áp dụng như trước.

Trong thời gian qua, ưu đãi này được xem là ngang hàng, thậm chí là lợi thế cạnh tranh lớn, giúp Việt Nam thu hút các nhà sản xuất quốc tế xây dựng nhà máy, so sánh với các quốc gia trong khu vực.

Từ ngày 1-10 tới, Luật Thuế Thu nhập Doanh nghiệp (TNDN) 2025 chính thức có hiệu lực, quy định nhiều nội dung mới dành cho doanh nghiệp. So với luật hiện hành, luật mới bổ sung đối tượng đánh thuế, mở rộng các ưu đãi thuế, và quy định chi tiết các khoản chi phí được trừ. Một số lĩnh vực mới được đưa vào diện ưu đãi, trong khi các chính sách cũ không còn phù hợp sẽ bị loại bỏ, đặc biệt là quy định về các dự án đầu tư mới vào KCN tại nhiều địa phương trên cả nước.

Thời gian qua, các dự án đầu tư mới tại KCN được hưởng ưu đãi thuế suất theo điều 6, Thông tư 151/2014/TT-BTC, trong đó doanh nghiệp thu nhập từ dự án không nằm trong địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi sẽ được miễn thuế 2 năm và giảm 50% thuế trong 4 năm tiếp theo.

Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 12 Luật thuế TNDN 2025, các doanh nghiệp đặt tại KCN sẽ không còn được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp theo yếu tố địa bàn như lâu nay. Trong dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật TNDN 2025 cũng chỉ rõ, các KCN không còn được xem là địa bàn ưu đãi đầu tư nữa (địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn). Điều này đồng nghĩa, các dự án đầu tư mới hoặc dự án mở rộng trong KCN sẽ không còn tự động áp dụng chính sách miễn thuế 2 năm và giảm 50% thuế trong 4 năm tiếp theo.

Thay vào đó, ưu đãi thuế sẽ được áp dụng dựa trên lĩnh vực, ngành nghề đầu tư và điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Chỉ những dự án đầu tư tại các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn mới còn được hưởng ưu đãi.

Lo lắng vốn ngoại vào sản xuất công nghiệp giảm

Trước sự thay đổi chính sách như trên, trao đổi với KTSG Online, các nhà hoạt động trong lĩnh vực xúc tiến đầu tư quốc tế và phát triển hạ tầng KCN đều bày tỏ lo ngại và dự báo khả năng dòng vốn ngoại đầu tư vào sản xuất sẽ suy yếu trong thời gian tới.

Giám đốc kinh doanh của một công ty phát triển hạ tầng KCN tại địa bàn tỉnh Long An cũ (nay là Tây Ninh) chia sẻ rằng, trong hơn 4 tháng qua, việc thu hút FDI mới gần như bị “đóng băng”, do các nhà sản xuất quốc tế chờ đợi quyết định về thuế đối ứng của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Với mức thuế 20% theo tuyên bố của Mỹ vào đầu tháng 8, thay thế mức 46% trước đó, họ phần nào thở phào, kỳ vọng dòng vốn sẽ trở lại.

Thế nhưng với chính sách thay đổi như nói trên và sẽ có hiệu lực non 20 ngày tới là sẽ tạo áp lực mới trong việc thu hút đầu tư vào lĩnh vực sản xuất. “Các KCN như chúng tôi đầu tư hạ tầng sẽ gặp nhiều thử thách”, Trưởng phòng kinh doanh của một công ty phát triển hạ tầng KCN ở địa phận tỉnh Bình Dương cũ (nay là TPHCM) chia sẻ. Ông cũng nhận định rằng, trong thời gian tới, các KCN sẽ rất khó thuyết phục các nhà sản xuất nước ngoài đầu tư khi chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp không còn duy trì tự động như thời gian qua.

Dự án công nghệ cao, giá trị gia tăng không lo ngại giảm ưu đãi.

Ông Hiếu Lê, Giám đốc cấp cao và Trưởng bộ phận cho thuê của CBRE Việt Nam, cũng tỏ ra lo ngại về khả năng giảm dòng vốn FDI vào lĩnh vực công nghiệp sản xuất tại Việt Nam khi các ưu đãi thuế giảm hoặc bị bãi bỏ.

Là người trực tiếp tham gia tư vấn cho nhiều nhà đầu tư FDI trong thời gian qua, ông nhấn mạnh rằng chính sách miễn giảm thuế TNDN là một trong những yếu tố rõ ràng và cụ thể giúp các nhà đầu tư quyết định rót vốn. Trong bối cảnh ngành công nghiệp hỗ trợ còn yếu kém, giá thuê đất công nghiệp ngày càng tăng cao và lực lượng lao động có trình độ ngày càng cạnh tranh khốc liệt, các ưu đãi này càng trở nên quan trọng.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt để thu hút dòng vốn chuyển dịch khỏi Trung Quốc và nền kinh tế toàn cầu gặp khó khăn, Việt Nam có thể mất sức hấp dẫn đối với nhà sản xuất nếu không có các ưu đãi thay thế.

Dòng vốn sẽ đến đúng vị trí cần...

Các chuyên gia cũng nhận định rằng, việc không còn áp dụng các ưu đãi riêng cho dự án đầu tư tại KCN sẽ gây khó khăn trong thu hút vốn, nhưng đồng thời, các dự án sản xuất thuộc các ngành nghề phù hợp sẽ dễ đến đúng địa phương và vị trí cần thiết hơn.

Bởi lẽ, các dự án đầu tư tại KCN vẫn sẽ được hưởng ưu đãi thuế dựa trên ngành nghề, địa bàn và điều kiện phù hợp khi đáp ứng các tiêu chí quy định.

Một trong những điểm nhấn của Luật Thuế TNDN 2025 là mở rộng danh mục ngành nghề hưởng ưu đãi, tập trung vào công nghệ cao, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Các lĩnh vực mới gồm sản phẩm, dịch vụ công nghệ số, nghiên cứu và sản xuất chip bán dẫn, xây dựng trung tâm dữ liệu AI, sản xuất linh kiện ô tô nhằm tăng nội địa hóa...

Sự mở rộng này hướng tới chuyển dịch ưu đãi từ lợi thế địa lý sang lợi thế sáng tạo, thu hút đầu tư giá trị cao, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam.

Trong dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Thuế TNDN 2025 quy định thuế suất ưu đãi 10% trong 15 năm cho thu nhập từ các dự án đầu tư mới trong ngành, lĩnh vực ưu đãi hoặc tại địa bàn khó khăn. Dự thảo cũng đưa ra thuế suất 15% đối với thu nhập từ hoạt động thuộc một số ngành nghề nhất định nhưng không thuộc địa bàn ưu đãi thuế.

Các dự án công nghệ cao đặc biệt có thể được áp dụng thuế ưu đãi giảm tới 50% mức thuế thông thường, thời hạn không vượt quá 1,5 lần thời gian ưu đãi ban đầu, và kéo dài tối đa phù hợp với thời gian dự án. Doanh nghiệp có thu nhập thuộc diện ưu đãi sẽ được miễn thuế trong 4 năm, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo...

Những thay đổi này phản ánh sự chuyển hướng chiến lược trong chính sách ưu đãi thuế của Nhà nước: thay vì phân bổ ưu đãi dàn trải theo vị trí địa lý, chính sách mới tập trung nguồn lực vào địa bàn thực sự cần thu hút đầu tư và ngành nghề có giá trị gia tăng cao, qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng ưu đãi và định hướng phát triển kinh tế bền vững.

Lê Hoàng