Thế giới không chỉ có vàng mà còn nhiều kim loại quý

Thế giới không chỉ có vàng

Trong hệ thống tài chính quốc tế, vàng luôn là “vua” – chuẩn mực cho dự trữ quốc gia và niềm tin của nhà đầu tư. Dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (World Gold Council) cho thấy, tính đến giữa năm 2025, hơn 35.000 tấn vàng đang được các ngân hàng trung ương và quỹ ETF nắm giữ. Vàng có thị trường phái sinh sâu rộng nhất trong nhóm kim loại quý, chiếm phần lớn thanh khoản tại các trung tâm như London và New York.

Ngoài vàng, thế giới kim loại quý trên các sàn quốc tế còn bạc, bạch kim và palladium

Tuy nhiên, nếu nhìn ra xa khỏi ánh hào quang của vàng, ta sẽ thấy một thế giới kim loại quý đa sắc hơn. Bạc, bạch kim và palladium không chỉ là sản phẩm đầu tư, mà còn là “xương sống” của công nghiệp hiện đại – từ năng lượng sạch, xe điện, pin mặt trời, cho tới ngành y tế và điện tử tinh vi.

Theo World Silver Survey 2025 của Silver Institute, nhu cầu bạc toàn cầu đã vượt 1,1 tỷ ounce trong năm 2024, trong đó 55% đến từ công nghiệp. Cũng trong năm đó, thị trường bạc ghi nhận mức thiếu hụt nguồn cung hơn 140 triệu ounce, do nhu cầu sản xuất pin mặt trời và linh kiện điện tử tăng mạnh.

Ở một góc khác của thị trường, palladium – kim loại sáng trắng ít được chú ý – từng chạm đỉnh hơn 3.400 USD/ounce vào năm 2022, vượt xa cả vàng, do ngành công nghiệp ô tô toàn cầu cần nó cho bộ lọc khí thải (catalytic converter). Dù giá đã hạ nhiệt, palladium vẫn là hàng hóa chiến lược trong lĩnh vực môi trường và năng lượng sạch.

Bạch kim (platinum), trong khi đó, được ví như “nữ hoàng lặng lẽ”. Theo World Platinum Investment Council (WPIC), nhu cầu toàn cầu năm 2024 đạt hơn 7,3 triệu ounce, tăng mạnh nhờ phục hồi sản xuất ô tô, đồ trang sức và đầu tư tài chính.

Những con số ấy chứng minh: dù vàng chiếm vị trí biểu tượng, nhưng nền kinh tế toàn cầu lại đang phụ thuộc ngày càng nhiều vào những kim loại quý khác – những “anh hùng thầm lặng” giữ cho guồng máy hiện đại vận hành.

Nhật Bản – bài học của sự cân bằng

Giữa châu Á, Nhật Bản là quốc gia hiểu rõ hơn ai hết rằng, đầu tư vào kim loại quý không chỉ là chuyện tích trữ – mà còn là một phần của văn hóa tiết kiệm và triết lý kinh tế dài hạn.

Tại Nhật, bạch kim không chỉ là kim loại quý – nó là một biểu tượng xã hội. Khoảng 80% nhẫn cưới ở Nhật Bản được làm từ bạch kim, con số cao nhất thế giới. Sự gắn bó này không chỉ vì tính thẩm mỹ, mà còn vì niềm tin: người Nhật xem bạch kim là biểu trưng cho sự bền vững, thanh khiết và lâu dài – cũng như chính tinh thần của họ trong đầu tư.

Cùng với văn hóa đó là hệ thống tài chính bài bản. Sở Giao dịch Hàng hóa Tokyo (TOCOM, nay thuộc Japan Exchange Group – JPX) đã giao dịch hợp đồng tương lai bạch kim từ những năm 1980. Người dân có thể mua ETF bạch kim vật chất hoặc tham gia chương trình tiết kiệm kim loại quý định kỳ, tương tự gửi tiết kiệm ngân hàng.

Điều đặc biệt là ở Nhật, người dân không lao vào vàng mỗi khi giá tăng. Họ đa dạng hóa – một phần ở vàng, phần khác ở bạch kim, bạc, hoặc các quỹ ETF kim loại quý. Cách tiếp cận này vừa giúp họ tránh rủi ro đầu cơ, vừa giúp thị trường kim loại quý phát triển ổn định, không rơi vào cảnh khan hiếm cục bộ như ở một số nước châu Á.

Triết lý này phản ánh sự trưởng thành của một thị trường đã học cách “hòa hợp giữa văn hóa và tài chính”. Người Nhật không coi kim loại quý chỉ là tài sản, mà là một phần của chiến lược cân bằng dài hạn – giữa bảo toàn giá trị, phát triển công nghiệp và ổn định xã hội.

Từ cách nhìn người Nhật đến cách nhìn của chúng ta

Khi nhìn về chúng ta, sự khác biệt hiện rõ: vàng gần như là kênh đầu tư duy nhất có tính vật chất, được người dân tin cậy và sẵn sàng xếp hàng mua mỗi khi giá tăng. Sự tập trung quá mức này không chỉ tạo áp lực tâm lý xã hội, mà còn làm thị trường tài chính mất cân bằng.

Thế giới, và đặc biệt là Nhật Bản, cho thấy một hướng đi khác: nếu có khung pháp lý minh bạch, chuẩn chất lượng rõ ràng, và sàn giao dịch uy tín, thì bạc, bạch kim hay palladium hoàn toàn có thể trở thành kênh đầu tư thay thế hợp pháp, giúp “giải nhiệt” cơn khát vàng trong dân chúng.

Những quốc gia phát triển không chỉ quản lý vàng — họ xây dựng toàn hệ sinh thái kim loại quý: từ khai thác, tinh luyện, kiểm định, giao dịch cho tới tái chế. Chính điều đó giúp họ chủ động nguồn cung, phục vụ cả công nghiệp lẫn đầu tư, mà không cần phụ thuộc vào một kim loại duy nhất.

Vàng vẫn sẽ mãi là vàng — không ai phủ nhận điều đó. Nhưng khi nền kinh tế mở rộng, khi công nghiệp xanh cần palladium, khi công nghệ năng lượng cần bạc và bạch kim, thì việc chỉ tập trung vào một kim loại duy nhất là điều không bền vững.

Thế giới đang dịch chuyển sang một tư duy mới: kim loại quý không còn là biểu tượng xa xỉ, mà là tài sản chiến lược. Người Nhật đã sớm hiểu điều đó — họ đa dạng hóa không phải để chạy theo lợi nhuận, mà để xây nền tảng vững chắc cho cả nền kinh tế.

Với các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, việc nhìn nhận bạc, bạch kim và palladium như những lựa chọn song hành cùng vàng không chỉ giúp bình ổn thị trường, mà còn mở ra cánh cửa mới cho công nghiệp tương lai. Bởi một quốc gia muốn phát triển bền vững, không thể chỉ cất giữ vàng trong két — mà phải học cách tích trữ cả tri thức, hạ tầng và sự linh hoạt trong giá trị.

Bùi Tú