Thêm nền tảng để thúc đẩy phát triển du lịch nông nghiệp

Qua tìm hiểu, ông Đặng Văn Thiên, Giám đốc HTX du lịch Hạnh Phúc (Yên Bái), thấy rằng khái niệm du lịch nông nghiệp hay du lịch trải nghiệm nông nghiệp hiện nay chưa được quy định chính thức trong các văn bản luật định tại Việt Nam. Thay vào đó, chỉ có một số khái niệm tương đương nhưng mới được đề cập trong luật chiến lược, nghị quyết, chính sách phát triển du lịch của Nhà nước.

Chưa có khái niệm chính thức

Tìm hiểu kỹ có thể thấy, gần đây nhất là Luật Đất đai 2024 có vai trò quan trọng trong phát triển du lịch nông nghiệp. Nhưng luật này mới đề cập đến khái niệm đất “đa mục đích” (trong đó có đất thương mại dịch vụ, du lịch canh nông) và cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp linh hoạt cho các hoạt động khác, trong đó có du lịch. Còn quy định cụ thể thế nào về du lịch nông nghiệp hay du lịch trải nghiệm nông nghiệp thì chưa được đề cập cụ thể.

Trong chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững có Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Chương trình này là một trong những nền tảng thúc đẩy các địa phương phát triển du lịch cộng đồng và du lịch trải nghiệm kết hợp với nông nghiệp. Vậy nhưng, chính sách cũng không nêu rõ về du lịch nông nghiệp hay du lịch trải nghiệm nông nghiệp.

Ngay trong Quyết định số 922/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025, du lịch nông nghiệp mới chỉ được nhắc đến một cách rất mờ nhạt trong khái niệm du lịch nông thôn khi nêu: “…chuyên gia du lịch, nông nghiệp…tham gia hỗ trợ các hộ dân và cộng đồng khai thác và phát triển các sản phẩm nông nghiệp... phục vụ cho hoạt động du lịch nông thôn...”.

Du lịch nông nghiệp cần cơ sở vững chắc để phát triển bền vững.

Thực tiễn cho thấy, trong hoạt động du lịch nông thôn mặc dù bao hàm cả hoạt động du lịch nông nghiệp, nhưng du lịch nông nghiệp hiện không chỉ diễn ra ở những vùng nông thôn mà còn diễn ra ở các các vùng thành thị.

Tương tự, Luật Du lịch 2017 cũng mới chỉ đề cập đến du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa và du lịch sinh thái. Đây mới chỉ là một phần của du lịch nông nghiệp hay du lịch trải nghiệm nông nghiệp.

Rõ ràng, việc chưa cụ thể hóa về du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệm nông nghiệp đang khiến không ít nông dân, HTX và cả doanh nghiệp đã và đang có ý tưởng đầu tư mô hình du lịch trải nghiệm nông nghiệp gặp những trở ngại trong quá trình đầu tư. Bởi nếu chưa thực sự có quy định cụ thể thì HTX, doanh nghiệp có thể đầu tư nhưng rất khó giữ hoặc tiếp tục phát triển mô hình này.

Bước đi chiến lược

Có thể thấy, nền tảng của nền nông nghiệp tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các mô hình du lịch trải nghiệm nông nghiệp. Trong khi du lịch nông nghiệp hay du lịch trải nghiệm nông nghiệp đang làm tốt hai yếu tố là kết hợp giữa du lịch và phát triển nông nghiệp.

Các hoạt động này giúp nông dân, thành viên HTX có việc làm, thu nhập tại chỗ, lại quảng bá và mở rộng đầu ra cho nông sản và thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng đa giá trị, bền vững.

Theo giới chuyên gia, trong điều kiện Nhà nước đẩy mạnh phát triển nền kinh tế xanh, bền vững thì việc đưa khái niệm du lịch nông nghiệp và du lịch trải nghiệm nông nghiệp vào các văn bản pháp luật là một yêu cầu cấp thiết. Bởi đây là hướng đi không thể bỏ qua của ngành du lịch mà còn giúp cụ thể hóa các chính sách về đất đai đã được pháp lý hóa, đồng thời tạo động lực cho các HTX, doanh nghiệp và người dân nông thôn nắm bắt được cơ hội trong sản xuất kinh doanh.

Theo ông Phạm Thanh Tùng, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế và Du lịch Nông nghiệp, thực chất mô hình du lịch nông nghiệp và du lịch trải nghiệm nông nghiệp đã và đang phát triển ở các địa phương, nhưng nhìn tổng thể vẫn thiếu một khung pháp lý cụ thể, rõ ràng để quản lý và hướng dẫn phát triển các mô hình này.

Do đó, việc đưa các khái niệm này vào văn bản pháp luật chính là tạo ra nền tảng pháp lý giúp các cơ quan giám sát các hoạt động liên quan đến sử dụng đất, bảo vệ môi trường và phát triển du lịch kết hợp trải nghiệm nông nghiệp bền vững một cách hiệu quả. Việc này cũng mở ra cơ hội cho cộng đồng, HTX, doanh nghiệp tham gia phát triển ngành du lịch nông nghiệp.

Ngay như Luật Đất đai 2024, để khai thác tối đa giá trị đất đai phục vụ cho mục đích du lịch bền vững, việc quy định cụ thể về mô hình du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệm nông nghiệp sẽ làm rõ quyền lợi của người dân, thành viên HTX trong việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang mục đích du lịch. Việc này cũng tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan quản lý tại địa phương trong quá trình xem xét cấp phép, giám sát và hỗ trợ nông dân, HTX, doanh nghiệp phát triển những mô hình này.

Ông Đặng Văn Thiên cho biết nếu quy định cụ thể thông qua các tiêu chuẩn như môi trường, đất đai…sẽ giúp HTX, nông dân biết cách khai thác tài nguyên… một cách phù hợp để tránh ô nhiễm môi trường hoặc không phá vỡ sự cân bằng sinh thái.

Đặc biệt, khi các văn bản pháp luật càng quy định cụ thể về du lịch nông nghiệp thì sẽ thu hút đông đảo nông dân, HTX tham gia mô hình này. Và khi có cơ chế pháp lý rõ ràng, người dân, HTX sẽ có động lực sáng tạo hơn, từ đó phát triển những sản phẩm du lịch, nông nghiệp đặc thù, mang lại lợi ích kinh tế lâu dài.

Huyền Trang