Thêm tín hiệu đáng ngại cho tình hình kinh tế Nhật Bản

Báo cáo do Chính phủ Nhật Bản công bố ngày 5/12 cho thấy sự sụt giảm này chủ yếu do chi phí mua ô tô lao dốc và sức tiêu thụ thực phẩm trì trệ trong bối cảnh lạm phát tăng cao.

Khách hàng mua sắm tại một siêu thị ở Tokyo, Nhật Bản. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản, các hộ gia đình có từ hai thành viên trở lên đã chi tiêu trung bình 306.872 yen (khoảng 2.000 USD) trong tháng 10. Đây là mức giảm sâu nhất được ghi nhận kể từ tháng 1/2024.

Xét theo từng danh mục, chi tiêu cho giao thông và truyền thông giảm 9,2%, lần đầu tiên đi xuống sau chín tháng tăng trưởng. Một quan chức giải thích rằng nguyên nhân chính cho sự suy yếu đến từ việc chi phí mua xe giảm tới 27,9% khi người tiêu dùng chuyển hướng sang các mẫu xe cỡ nhỏ có giá thành phải chăng hơn.

Trong khi đó, chi phí cho thực phẩm - khoản mục thường chiếm khoảng 30% tổng chi tiêu hộ gia đình - cũng giảm 1,1%. Đây là tháng thứ năm liên tiếp khoản chi này suy giảm, chủ yếu do giá nhiều mặt hàng rượu và đồ uống tăng cao.

Ở chiều ngược lại, chi tiêu cho y tế và dịch vụ chăm sóc sức khỏe tăng 3,6%, duy trì đà tăng trong năm tháng liền do dịch cúm bùng phát sớm hơn thường lệ trong năm nay.

Cũng theo báo cáo này, thu nhập bình quân tháng của các hộ gia đình làm công ăn lương có tối thiểu hai nhân khẩu đã giảm nhẹ 0,1% (đã điều chỉnh theo lạm phát) xuống còn 599.845 yen mỗi hộ.

Số liệu về chi tiêu hộ gia đình là một chỉ báo quan trọng về tiêu dùng cá nhân, vốn đóng góp hơn một nửa Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nhật Bản. Trong quý III vừa qua, GDP của Nhật Bản đã giảm 1,8% so với cùng kỳ năm 2025, chủ yếu do lĩnh vực xuất khẩu chịu tác động từ thuế quan của Mỹ. Dù kết quả trên tốt hơn dự báo của thị trường, đây là lần đầu tiên kinh tế Nhật Bản tăng trưởng âm trong sáu quý qua.

Trong khi đó, cuộc khảo sát do công ty nghiên cứu tư nhân Teikoku DataBank thực hiện đối với 195 nhà sản xuất thực phẩm lớn trên toàn nước Nhật cho thấy, tổng số mặt hàng là thực phẩm và đồ uống trong năm nay, bao gồm cả tháng 12, là 20.609 mặt hàng. Đây là lần đầu tiên sau hai năm, số lượng mặt hàng tăng giá vượt quá 20.000, tăng 64,6% so với con số 12.500 mặt hàng của năm ngoái.

Xét theo mặt hàng, mức tăng giá bao gồm nhiều loại sản phẩm như gia vị, đồ uống nói chung, thực phẩm chế biến… Nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc các doanh nghiệp tăng giá là giá nguyên liệu thô và chi phí kho vận (logistics) tăng đáng kể.

Đại diện của công ty thực hiện khảo sát Teikoku DataBank cho biết, giá cả dịch vụ đã tăng vượt quá phạm vi mà doanh nghiệp có thể tự hấp thụ được bằng nỗ lực của mình, dẫn đến số lượng các mặt hàng tăng giá trong năm nay đã tăng mạnh.

Trong khi đó, số mặt hàng thực phẩm và đồ uống dự kiến tăng giá từ nay đến tháng 4/2026 hiện chỉ còn hơn 1.000 mặt hàng, thấp hơn rất nhiều so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, làn sóng tăng giá tại Nhật Bản có thể sẽ tạm thời hạ nhiệt trong mùa Xuân năm tới.

Nội các Nhật Bản đã phê duyệt dự thảo ngân sách bổ sung trị giá 18.300 tỷ yen (khoảng 117 tỷ USD) cho năm tài chính này, nhằm cấp kinh phí cho một gói kinh tế khổng lồ dưới thời Thủ tướng Sanae Takaichi, người đang đặt mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng thông qua việc mở rộng chi tiêu.

Chính phủ của bà Takaichi kỳ vọng sẽ nhận được sự chấp thuận của Quốc hội đối với ngân sách bổ sung cho năm tài chính 2025 trong phiên họp bất thường đang diễn ra (kéo dài đến ngày 17/12). Gói ngân sách này có quy mô lớn hơn nhiều so với mức 13.940 tỷ yen của năm ngoái và cần sự ủng hộ từ các đảng đối lập.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu bà Takaichi có thể nhận được sự ủng hộ từ phe đối lập hay không, do lập trường tài khóa nới lỏng của bà đã làm dấy lên những lo ngại về sức khỏe tài chính vốn đang suy giảm của Nhật Bản. Những lo ngại này đã khiến lợi suất trái phiếu chính phủ dài hạn của Nhật Bản gần đây tăng lên mức cao nhất trong 17 năm.

Với kế hoạch huy động 11.700 tỷ yen thông qua việc phát hành trái phiếu mới nhằm tài trợ cho các biện pháp giảm chi phí sinh hoạt và khuyến khích đầu tư, ngân sách bổ sung này cho thấy bà Takaichi sẵn sàng dựa vào vay nợ để trang trải chi tiêu. Bà Takaichi cho biết tổng lượng phát hành trái phiếu chính phủ cho năm tài chính này, bao gồm cả ngân sách ban đầu và ngân sách bổ sung, sẽ ở mức 42.100 tỷ yen, thấp hơn so với năm tài chính 2024.

Hương Thủy (Tổng hợp)