Thị trường chứng khoán dần 'chạm tay' vào mục tiêu nâng hạng

Tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell mới đây cho biết sẽ công bố kết quả đánh giá phân loại thị trường các quốc gia sau khi thị trường Mỹ đóng cửa vào ngày 8/4/2025, tức rạng sáng ngày 9/4/2025 theo giờ Việt Nam. Đáng chú ý, trong nội dung đi kèm thông báo, Việt Nam được đánh giá có khả năng nâng hạng từ vị thế thị trường cận biên (Frontier Market) lên thị trường mới nổi hạng 2 (Secondary Emerging Market).

Triển khai giải pháp liên quan Thông tư 68

Trong bối cảnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) thông tin, sẽ tiếp tục triển khai một số giải pháp cụ thể trong năm 2025. Trong đó, đáng chú ý là nhóm các giải pháp liên quan đến việc triển khai Thông tư số 68/2024/TT-BTC.

Việt Nam được FTSE Russel đánh giá có khả năng nâng hạng từ vị thế thị trường cận biên lên thị trường mới nổi hạng 2.

Theo đó, nếu nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện mua lại cổ phiếu, công ty chứng khoán (CTCK) nơi nhà đầu tư đặt lệnh sẽ phải công bố thông tin về giao dịch không thanh toán, bao gồm cả thông tin đại diện có thẩm quyền của tổ chức. Tuy nhiên, phía FTSE Russell đề xuất chỉ công bố thông tin về tổ chức không thanh toán giao dịch, không cần công bố danh tính người đại diện. Do đó, UBCKNN đang xem xét sửa đổi phụ lục công bố thông tin của Thông tư theo hướng loại bỏ yêu cầu công bố danh tính đại diện có thẩm quyền.

Bên cạnh đó, việc triển khai giao dịch không có tiền trước (Non Pre-Funding) vẫn tồn tại một số bất cập khi mỗi CTCK áp dụng cách xử lý khác nhau, chẳng hạn như danh mục chứng khoán bị hạn chế tại một số CTCK, sự khác biệt trong cách xác định số tiền phải có khi đặt lệnh, cũng như quy trình xử lý giao dịch lỗi (fail trade). UBCKNN đã trao đổi với các CTCK để thống nhất cách thức xử lý, hạn chế tối đa sự khác biệt nhằm tạo sự đồng nhất trên thị trường.

Một vấn đề khác liên quan đến room ngoại khi thực hiện giao dịch mua lại cổ phiếu. Theo Thông tư 68, nếu CTCK dùng tiền để thanh toán giao dịch NPF (giao dịch yêu cầu ký quỹ trước) mà nhà đầu tư tổ chức nước ngoài thiếu tiền, chứng khoán sẽ được hạch toán vào tài khoản tự doanh của CTCK. Điều này có thể khiến room ngoại bị lấp đầy, dẫn đến việc nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thể thực hiện giao dịch mua lại. Để khắc phục, hệ thống KRX sẽ cho phép giữ room đến thời điểm T+3, và dự kiến hệ thống KRX sẽ được triển khai sau quá trình kiểm thử, với thời gian vận hành dự kiến vào tháng 5 hoặc tháng 6/2025.

Với việc triển khai cơ chế thanh toán đối tác bù trừ trung tâm (CCP - Central Counterparty), một số công việc cần thực hiện gồm thành lập công ty con của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC), hoàn thiện quy trình thanh toán giữa VSDC và thành viên, đồng thời cho phép ngân hàng thương mại trở thành thành viên bù trừ. Cơ chế này dự kiến sẽ được triển khai trong năm 2026, sau khi Ngân hàng Nhà nước cấp phép cho các ngân hàng tham gia.

Ngoài ra, để đảm bảo tính minh bạch và chuẩn bị cho hệ thống KRX, các Sở giao dịch chứng khoán và VSDC sẽ công bố đầy đủ các tính năng cải tiến và điểm khác biệt của hệ thống trước khi triển khai chính thức, thời gian công bố dự kiến vào tháng 4/2025.

10 cổ phiếu hưởng lợi

Theo giới phân tích, sau nâng hạng, thị trường có cơ hội đón nhận dòng vốn ngoại có quy mô hàng tỷ USD, từ các quỹ đầu tư chủ động và thụ động sẽ đổ vào mạnh mẽ. Ước tính tổng quan, các quỹ thụ động với dòng tiền ổn định sẽ đi theo chỉ số và dự kiến sẽ có khoảng 1 tỷ USD được đầu tư vào Việt Nam, các quỹ chủ động thì khó dự đoán hơn nhưng ước tính sẽ gấp 5 lần quỹ thụ động, tương ứng mức 5 tỷ USD.

Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS) vừa công bố báo cáo đánh giá triển vọng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp theo phân loại của FTSE Russell. Nếu quá trình nâng hạng diễn ra theo đúng lộ trình, Việt Nam có thể thu hút hàng tỷ USD từ các quỹ đầu tư quốc tế, tạo ra cơ hội lớn cho nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn.

Theo đó, SHS đã chỉ điểm 10 cổ phiếu tiềm năng có thể lọt vào rổ chỉ số FTSE và hưởng lợi lớn từ dòng vốn ngoại bao gồm: VNM (Vinamilk), VHM (Vinhomes), VIC (Vingroup), HPG (Hòa Phát), SSI (Chứng khoán SSI), MSN (Masan Group),VCI (Chứng khoán Bản Việt), VND (Chứng khoán VNDirect), VIX (Chứng khoán VIX) và DGC (Hóa chất Đức Giang).

SHS cho biết, việc lọc cổ phiếu lựa chọn cho rổ được dựa theo những tài liệu chính thống của FTSE cũng như những nguồn tài liệu với độ uy tín cao với 4 tiêu chí lớn.

Thứ nhất, cổ phiếu phải đạt mức vốn hóa thị trường có thể đầu tư tối thiểu (tức vốn hóa điều chỉnh theo free float) theo quy định của FTSE Russell. Ngưỡng này được xác định theo từng kỳ xem xét chỉ số. Ví dụ, từ kỳ tháng 3/2023, FTSE Russell áp dụng ngưỡng vốn hóa tối thiểu là 150 triệu USD(tương ứng 3.825 tỷ đồng).

Thứ hai, các cổ phiếu có free float dưới 5% sẽ không được đưa vào chỉ số. Điều này nhằm loại bỏ những cổ phiếu bị nắm giữ phần lớn bởi cổ đông lớn, không có đủ lượng cổ phiếu giao dịch tự do trên thị trường.

Thứ ba, trường hợp thị trường hoặc cổ phiếu có giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài, FTSE sẽ tính toán tỷ lệ cổ phiếu có thể đầu tư dựa trên giá trị nhỏ hơn giữa tỷ lệ free float và tỷ lệ hạn chế sở hữu nước ngoài (FOL) đó. Ngoài ra, một cổ phiếu phải còn ít nhất 20% dư địa sở hữu cho nhà đầu tư nước ngoài so với giới hạn FOL của nó thì mới đủ tiêu chuẩn vào chỉ số.

Thứ tư, về thanh khoản, một cổ phiếu (chưa phải là thành phần chỉ số) cần có khối lượng giao dịch đáp ứng ít nhất 0,050% tổng số cổ phiếu lưu hành (sau khi đã điều chỉnh theo free float và giới hạn sở hữu nước ngoài) trong tối thiểu 10 trên 12 tháng trước đợt đánh giá.

Ngoài ra, các tiêu chí khác như tính liên tục trong giao dịch, tình trạng niêm yết và loại hình công ty cũng được FTSE Russell xem xét kỹ lưỡng. Các cổ phiếu bị đình chỉ giao dịch kéo dài hoặc thuộc diện cảnh báo sẽ không đủ điều kiện tham gia rổ chỉ số.

Hải Giang