Thị trường chứng khoán: Gỡ nút thắt để nâng hạng

Nâng hạng TTCK sẽ là tín hiệu quan trọng đối với cộng đồng quốc tế, cho thấy Việt Nam đang trên đà phát triển thành một nền kinh tế thị trường theo đúng bản chất. Từ đó, góc nhìn của các nhà đầu tư quốc tế về môi trường đầu tư – kinh doanh tại Việt Nam cũng sẽ có chuyển biến tích cực hơn. Đồng thời, việc này sẽ là cú hích gián tiếp dành cho mục tiêu từng bước nâng bậc tín nhiệm quốc gia.

Theo Ngân hàng Thế giới, việc được nâng hạng cũng đem lại nhiều lợi ích cho TTCK Việt Nam, giúp thu hút thêm dòng vốn ngoại gián tiếp ròng khoảng 7,2 tỷ USD vào Việt Nam mỗi năm.

Dưới góc nhìn của mình, bà Trần Khánh Hiền, CTCP Chứng khoán MB cho biết, việc nâng hạng TTCK mạng lại rất nhiều lợi ích cho Việt Nam. Dẫn chứng TTCK Kuwait được chấp thuận nâng hạng vào tháng 12/2019 và có hiệu lực tháng 12/2020, bà Hiền cho biết, 1 năm sau khi được công bố nâng hạng, định giá của TTCK nước này đã tăng 52%. Trung bình P/E trước khi được công bố nâng hạng là 12.5 nhưng sau khi nâng hạng đã lên 15.7.

Tuy nhiên thách thức của doanh nghiệp sau khi thị trường nâng hạng là quy mô vốn hóa của doanh nghiệp niêm yết Việt Nam còn bé, do đó số lượng cổ phiếu đáp ứng đủ các tiêu chí của MSCI EM Index không nhiều. Bên cạnh đó, độ mở của thị trường càng lớn thì biến động của các yếu tố bên ngoài sẽ gia tăng tác động lên TTCK Việt Nam nói chung và các cổ phiếu niêm yết nói riêng. Thách thức khác là gia tăng sự cạnh tranh với các cơ hội đầu tư tại các thị trường khác.

Theo ông Nguyễn Khắc Hải, Giám đốc Khối phụ trách luật và kiểm soát tuân thủ, Công ty Chứng khoán SSI, trong chiến lược tổng thể về phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2030, mục tiêu đến năm 2025 của Chính phủ là nâng hạng TTCK Việt Nam từ thị trường cận biên lên mới nổi theo Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023. Với khoảng thời gian còn lại không còn quá dài, trước mắt các cơ quan chức năng hiện đang tập trung nhiều nguồn lực để có thể đảm bảo thỏa mãn được các tiêu chí để được nâng hạng lên thị trường mới nổi sơ cấp (Secondary EM) từ FTSE Russell.

Hiện có khoảng 90 tỷ USD từ các quỹ ETF đầu tư vào chỉ số FTSE EM như Vanguard FTSE Emerging Markets ETF (tổng tài sản) 76 tỷ USD. Với việc nâng hạng lên thị trường mới nổi, theo ước tính sơ bộ dòng vốn từ các quỹ ETF vào Việt Nam có thể lên đến 1,6 tỷ USD, chưa tính đến dòng vốn từ các quỹ chủ động (FTSE Russell ước tính tổng tài sản từ các quỹ chủ động gấp 5 lần so với các quỹ ETF). Việc nâng hạng TTCK từ cận biên lên mới nổi không chỉ là đổi tên, mà là thay đổi về chất và dòng vốn sẽ đến phần lớn từ các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài chuyên nghiệp. Việc được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ là cơ hội tốt giúp TTCK Việt Nam ghi nhận được sự chú ý từ MSCI, trong bối cảnh danh sách các TTCK có cơ hội được nâng hạng lên mới nổi khá hạn chế (Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong rổ MSCI cận biên).

Nâng hạng sẽ giúp định giá của thị trường chứng khoán tăng

FTSE Russell đã đưa TTCK Việt Nam vào danh sách theo dõi nâng hạng lên thị trường mới nổi vào năm 2018, với các đánh giá cụ thể và chi tiết về điều kiện mà Việt Nam cần phải thực hiện để có thể được nâng hạng. Các tiêu chí định lượng không phải trở ngại lớn với Việt Nam vì trên thị trường đã có đủ số lượng cổ phiếu đại diện. Ngược lại, nhóm tiêu chí định tính mới là những rào cản chính, với vướng mắc lớn nhất để FTSE Russell ra quyết định nâng hạng liên quan đến hoạt động thanh toán bù trừ, việc chuyển giao đối ứng thanh toán (chuyển giao cổ phiếu tại thời điểm thanh toán tiền) và việc xử lý khi gặp các giao dịch thất bại (failed trade).

Xét theo khía cạnh từ CTCK thành viên, cả giải pháp ngắn hạn hay dài hạn đều tạo áp lực về vốn hay việc phải nâng cấp hệ thống khi trách nhiệm và rủi ro từ phía CTCK là rất lớn. Do vậy, nhằm nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư nước ngoài, các CTCK cần bổ sung nguồn lực về vốn. Bên cạnh đó, hệ thống quản trị rủi ro của các CTCK phải được nâng cấp để hạn chế rủi ro thanh toán và rủi ro hoạt động, đặc biệt là khi triển khai giải pháp NPS hay xét về dài hạn hơn khi các sản phẩm day trading hay short sell được vận hành; phát triển đồng bộ hệ thống vận hành và cung cấp các sản phẩm dịch vụ tới nhà đầu tư nước ngoài.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, đơn vị này đã, đang và sẽ tiếp tục nỗ lực đưa ra những giải pháp phù hợp đáp ứng được các tiêu chí của các tổ chức đánh giá xếp hạng thị trường hướng tới mục tiêu nâng hạng TTCK Việt Nam từ cận biên lên mới nổi và đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt, ổn định, minh bạch của thị trường.

Trần Hương