Thị trường nội địa: Khẳng định vai trò trụ cột, đặt mục tiêu đột phá hạ tầng, số hóa và hoàn thiện pháp lý

Chiều ngày 28/10/2025, tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC), trong khuôn khổ Hội chợ mùa Thu lần thứ nhất - 2025, Cục Quản lý và Phát triển Thị trường trong nước, Bộ Công Thương phối hợp cùng các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn “Chính sách phát triển thương mại trong nước”.

Diễn đàn có sự tham dự của ông Ngô Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Công Thương; ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương; cùng đại diện Sở Công Thương các tỉnh, thành phố, các hiệp hội, ngành hàng và doanh nghiệp bán lẻ, doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Thị trường nội địa không chỉ là nền tảng mà còn là không gian quan trọng để hiện thực hóa các mục tiêu về phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân

Vai trò trụ cột của thị trường nội địa

Trình bày tham luận khai mạc, ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước khẳng định, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động và những chuyển dịch mạnh mẽ của kỷ nguyên số, thị trường trong nước đã và đang đóng vai trò trụ cột quan trọng, là bệ phóng vững chắc cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Thị trường nội địa không chỉ là nền tảng mà còn là không gian quan trọng để hiện thực hóa các mục tiêu về phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Bộ Công Thương xác định việc triển khai hiệu quả “Bộ tứ Nghị quyết” là kim chỉ nam cho mọi hoạt động phát triển thị trường trong nước, bao gồm: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Phó Cục trưởng cũng nhấn mạnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số đang thay đổi sâu sắc nền thương mại, đặc biệt là sự bùng nổ của thương mại điện tử đã định hình lại căn bản hành vi mua sắm của người tiêu dùng hiện đại. Cùng với đó, hội nhập quốc tế qua các FTA thế hệ mới mở ra cơ hội xuất khẩu lớn nhưng đồng thời đặt ra thách thức cạnh tranh gay gắt từ hàng hóa nhập khẩu. Người tiêu dùng ngày càng thông thái, quan tâm đến chất lượng, nguồn gốc, tính bền vững và trải nghiệm cá nhân hóa, trong khi biến đổi khí hậu tạo áp lực mạnh mẽ về sản xuất xanh và kinh tế tuần hoàn.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Bùi Nguyễn Anh Tuấn đề xuất 4 định hướng chính sách phát triển thương mại nội địa

4 định hướng chính sách trọng tâm

Trước bối cảnh này, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã đề xuất 4 định hướng chính sách phát triển thương mại nội địa trọng tâm nhằm giúp thị trường chuyển mình mạnh mẽ, trở thành động lực thúc đẩy sản xuất và an sinh xã hội.

Phát triển hạ tầng thương mại bán lẻ và logistics xanh: Hiện đại, đồng bộ, cân bằng giữa các vùng miền. Giải pháp bao gồm củng cố, nâng cấp chợ truyền thống theo hướng văn minh và triển khai mô hình “chợ thông minh”; khuyến khích mở rộng siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi tại khu vực nông thôn; và chú trọng đầu tư hạ tầng tại các địa bàn khó khăn, miền núi, biên giới, hải đảo. Đặc biệt, cần có chính sách ưu tiên bố trí mặt bằng, quỹ đất xây dựng hệ thống kho bãi.

Tăng cường quản lý giao dịch qua sàn thương mại điện tử: Khẩn trương hoàn thiện chính sách pháp luật, cụ thể là Dự án Luật Thương mại điện tử. Đề xuất xây dựng các nền tảng thương mại điện tử quốc gia kết nối với các sàn giao dịch hiện có, tích hợp dịch vụ thanh toán, logistics và công cụ truy xuất nguồn gốc sản phẩm sử dụng công nghệ blockchain. Yêu cầu nhà bán hàng công khai nguồn gốc sản phẩm và sử dụng mã QR để tăng cường niềm tin cho người tiêu dùng.

Phát triển thị trường bền vững, đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái chuyển đổi số: Thúc đẩy đổi mới sáng tạo để nâng cao năng suất, tăng tỷ lệ giao dịch thanh toán không tiền mặt. Hỗ trợ triển khai các mô hình bán lẻ thông minh ứng dụng AI, RFID/NFC để cá nhân hóa tiếp thị. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ minh bạch và truy xuất nguồn gốc bằng QR code (chống làm giả), Blockchain. Xây dựng nền tảng thương mại điện tử chuyên biệt để giới thiệu và bán sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Hoàn thiện khung khổ pháp lý và quản lý thị trường bền vững: Rà soát, hoàn thiện chính sách về quản lý thị trường bán lẻ, nghiên cứu sửa đổi các quy định liên quan đến việc tham gia thị trường và các quy chuẩn, tiêu chuẩn đối với hạ tầng thương mại theo nguyên tắc kế thừa, hiện đại và tiệm cận với tiêu chuẩn quốc tế. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về logistics gắn với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển nền sản xuất và hệ thống lưu thông phân phối bền vững. Tăng cường quản lý, xử lý nghiêm các hành vi gian lận thương mại, buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng và vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Doanh nghiệp kiến nghị đột phá về số hóa và hạ tầng để tăng trưởng

Đại diện cho doanh nghiệp, bà Trần Thị Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam cho biết, hiện nay cả nước có khoảng 1270 siêu thị, 270 trung tâm thương mại, gần 250.000 cửa hàng tiện lợi cùng 7525 cửa hàng kinh doanh của các doanh nghiệp FDI. Tỷ trọng bán lẻ ở kênh phân phối hiện đại chiếm trên 40% và đang có xu hướng tăng dần. Tuy nhiên, thị trường bán lẻ đang đối mặt với thách thức từ nhu cầu tiêu dùng còn yếu và người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, nhạy cảm với giá cả.

Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam nhấn mạnh cần thiết phải đổi mới toàn diện trong năm 2026 và các năm tiếp theo, bao gồm: Chuyển đổi số toàn diện; Phát triển hạ tầng thương mại và logistics tốc độ, lạnh, vùng sâu vùng xa; Mô hình cửa hàng trải nghiệm (phygital); Hỗ trợ SMEs và sản phẩm nội địa lên nền tảng số; Thanh toán và fintech đa kênh an toàn; Ứng dụng AI/Phân tích dữ liệu; Số hóa quản lý hàng hóa và chuẩn hóa dữ liệu; Đáp ứng nhu cầu về sản phẩm xanh, bền vững (green retail) và kinh tế tuần hoàn.

Từ đó, bà Trần Thị Phương Lan kiến nghị 6 nhóm chính sách, bao gồm: Hoàn thiện chính sách, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, có chính sách cụ thể cho doanh nghiệp phát triển hạ tầng thương mại ở vùng sâu, vùng xa; Phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng bán lẻ và thu hút đầu tư FDI; Nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam; Chính sách hỗ trợ về tài chính và phát triển nguồn nhân lực; Xây dựng hệ thống hàng rào kỹ thuật để bảo vệ thị trường trong nước; Tăng cường quản lý giao dịch hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử lớn và xây dựng chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Mô hình chợ đầu mối hiện đại

Chia sẻ về mô hình chợ đầu mối hiện đại, ông Nguyễn Hồng Long, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Proton, thành viên Liên hiệp Chợ đầu mối Thế giới (WUWM) nhận định, mô hình chợ đầu mối đang chuyển mình mạnh mẽ sang không gian trải nghiệm và kết nối văn hóa, tương tự các mô hình thành công trên thế giới như Rungis (Pháp), Toyosu (Nhật Bản), Mercamadrid (Tây Ban Nha). Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm giao thương nông sản và trải nghiệm văn hóa khu vực Đông Nam Á với mô hình phát triển chợ đầu mối thế hệ mới - hiện đại, nhân văn, gắn với cộng đồng và bền vững.

Hiện nay Proton đã phát triển mô hình “Chợ đầu mối đa giá trị”, được triển khai tại Chợ đầu mối Dầu Giây (Đồng Nai) với 4 hợp phần chính:

Thương mại và Chuỗi cung ứng: hiện đại hóa hạ tầng, kho lạnh, logistics, truy xuất nguồn gốc, sàn đấu giá điện tử.

Văn hóa - Nghệ thuật - Ẩm thực: tổ chức lễ hội nông sản, không gian trải nghiệm vùng miền.

Du lịch và Giáo dục cộng đồng: tour “Một ngày làm thương nhân”, kết nối học sinh - sinh viên.

Công nghệ và Phát triển bền vững: ứng dụng IoT, AI, Blockchain; vận hành “chợ xanh - chợ số - chợ thông minh.”

Từ thực tiễn triển khai và kinh nghiệm quốc tế, đại diện Proton kiến nghị 3 định hướng trọng tâm. Thứ nhất, đưa mô hình “Chợ đầu mối đa giá trị” vào quy hoạch hạ tầng thương mại quốc gia giai đoạn 2026 - 2035. Thứ hai, tăng cường hợp tác công - tư (PPP) để đầu tư và vận hành chợ đầu mối hiện đại gắn với logistics - văn hóa - du lịch. Cuối cùng, tổ chức định kỳ “Tuần lễ Nông sản và Văn hóa Việt Nam” tại các chợ đầu mối liên vùng.

Cũng trong khuôn khổ Diễn đàn, đại diện các cơ quan quản lý nhà nước trung ương và địa phương; các doanh nghiệp đã cùng thảo luận về chính sách, giải pháp phát triển thương mại trong nước, kích cầu tiêu dùng, đẩy mạnh Cuộc Vận động Người Việt Nam ưu tiên dùng Hàng Việt Nam.

Ngọc Châm