Thị trường tài sản mã hóa: Doanh nghiệp đã sẵn sàng, mong chờ khung pháp lý

Tại phiên 3 của Vietnam Investment Forum 2025: Mid-Year Update với chủ đề "Tài sản mã hóa và Blockchain: Cửa ngõ mới cho nhà đầu tư", nhiều ý kiến từ đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các tổ chức nghề nghiệp và doanh nghiệp công nghệ đã đưa ra những phân tích sâu sắc, định hình những bước đi đầu tiên của Việt Nam trên hành trình hình thành thị trường tài sản số.

Thị trường cần một hành lang pháp lý phù hợp

Mở đầu phiên thảo luận, ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, nhìn nhận rằng thị trường tài sản số hiện nay về cơ bản chưa nằm trong phạm vi điều chỉnh của các quy định pháp luật hiện hành.

Do đó, các hoạt động phát hành, giao dịch hay lưu ký tài sản số đang diễn ra chủ yếu trong môi trường phi chính thức, khiến rủi ro đối với nhà đầu tư tăng cao.

Tuy nhiên, ông Hòa cho biết cơ quan quản lý không đứng ngoài xu hướng. "Chúng tôi đang chủ động nghiên cứu để đề xuất một cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), có thể bắt đầu với một số sản phẩm tài chính số đơn giản nhằm kiểm định mức độ phù hợp với hệ thống tài chính hiện hành", ông chia sẻ.

Mục tiêu của cơ chế này là tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghệ và tài chính thử nghiệm các sản phẩm mới dưới sự giám sát chặt chẽ, từ đó cung cấp dữ liệu thực tiễn để từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý chính thức.

Ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. (Ảnh: BTC).

Doanh nghiệp cần cấu trúc thị trường rõ ràng để phát triển

Ở góc độ doanh nghiệp và tổ chức nghề nghiệp, nhiều ý kiến cũng cho thấy sự quan tâm lớn đến vai trò của nhà nước trong việc tạo lập khung khổ pháp lý ban đầu.

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA), thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam đang tồn tại nhưng thiếu cấu trúc quản trị minh bạch, đặc biệt là trong khâu công bố thông tin và xác thực giá trị tài sản. Điều này khiến các tổ chức tài chính chuyên nghiệp e ngại tham gia, dù họ có đủ nguồn lực và năng lực để triển khai.

"Muốn thị trường tài sản số trở thành kênh dẫn vốn minh bạch, thì trước hết phải có thiết kế thị trường rõ ràng. Phải xác định ai là nhà phát hành, ai là đơn vị lưu ký, ai chịu trách nhiệm xác thực thông tin. Không thể để nhà đầu tư cá nhân tự giao dịch theo kiểu ‘niềm tin’, thiếu cơ chế kiểm soát," ông Trung nhấn mạnh.

Theo đại diện VBA, một trong những cách tiếp cận phù hợp là xây dựng các tiêu chuẩn phát hành và lưu hành token trong khuôn khổ thí điểm, trên cơ sở tham chiếu kinh nghiệm quốc tế. Việc áp dụng công nghệ blockchain phải song hành với các tiêu chuẩn kiểm toán, lưu ký và định giá tài sản rõ ràng.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA). (Ảnh: BTC).

Tài sản số cần được công nhận là quyền tài sản

Từ góc nhìn pháp lý, ông Phan Vũ Tuấn, Trưởng Văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, cho rằng Việt Nam cần tiếp cận tài sản mã hóa như một dạng “quyền tài sản”, tức là một dạng tài sản vô hình được pháp luật công nhận, có thể được chuyển nhượng, thừa kế, hoặc dùng làm tài sản bảo đảm.

Theo ông, tài sản số có đầy đủ tính chất để được xác lập quyền sở hữu, nhưng hiện nay lại chưa có định danh trong các luật nền tảng như Bộ luật Dân sự hay Luật Doanh nghiệp.

Ông Tuấn cho rằng sự thiếu vắng định danh pháp lý khiến nhà đầu tư khi xảy ra tranh chấp sẽ không biết căn cứ vào điều khoản nào để được bảo vệ.

Việc định danh tài sản số là quyền tài sản không chỉ có ý nghĩa về mặt lý thuyết, mà còn giúp mở ra cơ sở pháp lý để phát triển các sản phẩm tài chính mới, như sử dụng tài sản số làm tài sản thế chấp, hoặc chuyển nhượng qua sàn giao dịch được cấp phép.

"Luật không thể đi sau thị trường quá lâu. Nếu chúng ta không đưa ra định nghĩa và khung điều chỉnh kịp thời, sẽ để lại khoảng trống cho các hành vi lừa đảo, rửa tiền hay thao túng tài sản số phát sinh," ông cảnh báo.

Ông Phan Vũ Tuấn, Trưởng văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam. (Ảnh: BTC).

Cần lộ trình triển khai cụ thể, không quá nóng vội

Dưới góc độ doanh nghiệp công nghệ, ông Mai Huy Tuần, Tổng Giám đốc CTCP Công nghệ số SSI (SSI Digital – SSID), cho rằng, dù tài sản số có tiềm năng trở thành một kênh tài chính chính thống, nhưng việc triển khai các sản phẩm tài chính số cần được thực hiện từng bước, có chọn lọc và theo lộ trình rõ ràng.

Ông Tuần lấy ví dụ từ chính kinh nghiệm phát triển của SSID – đơn vị đang xây dựng nền tảng đầu tư số dựa trên công nghệ blockchain – cho thấy nhiều rào cản về dữ liệu và giám sát đã khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian để cân nhắc cách tiếp cận thị trường phù hợp.

“Tài sản số không thể phát triển bằng cách ‘thả nổi’. Chúng tôi hoàn toàn ủng hộ cơ chế sandbox, nhưng cần có tiêu chí cụ thể để lựa chọn sản phẩm thí điểm. Nếu để tình trạng lẫn lộn giữa tài sản thật và tài sản ảo, giữa các dự án có giá trị với các hình thức lừa đảo, sẽ làm mất niềm tin thị trường rất nhanh,” ông nói.

Ông Mai Huy Tuần, Tổng Giám đốc CTCP Công nghệ số SSI (SSI Digital - SSID). (Ảnh: BTC).

Thị trường cần được dẫn dắt theo hướng đầu tư bền vững

Ở phía công ty chứng khoán, bà Đoàn Mai Hạnh, Giám đốc cao cấp Kinh doanh và Tự doanh Thị trường Tài chính của TCBS, cho rằng sức hấp dẫn của tài sản mã hóa tại Việt Nam là không thể phủ nhận, đặc biệt với thế hệ nhà đầu tư trẻ, nhạy bén với công nghệ.

Tuy nhiên, theo bà, việc phát triển thị trường này cần dựa trên quan điểm đầu tư bền vững, không khuyến khích đầu cơ hoặc đổ xô theo hiệu ứng thị trường.

Bà Hạnh nhấn mạnh vai trò của công cụ dữ liệu, minh bạch thông tin và giáo dục nhà đầu tư. "Tài sản số nếu được tổ chức trong hệ thống có kiểm soát, minh bạch và đồng bộ thì hoàn toàn có thể trở thành một phần trong danh mục đầu tư của nhà đầu tư tổ chức," bà nhận định.

Bà Đoàn Mai Hạnh, Giám đốc cao cấp Kinh doanh và tự doanh thị trường tài chính TCBS. (Ảnh: BTC).

Cần quyết sách từ sớm để không bỏ lỡ cơ hội

Tổng hợp các ý kiến tại phiên thảo luận cho thấy, Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi để xây dựng thị trường tài sản số – từ nền tảng công nghệ, nguồn nhân lực trẻ đến nhu cầu đầu tư mới.

Tuy nhiên, điểm thiếu lớn nhất hiện nay là khung pháp lý. Nếu không sớm đặt nền móng từ khâu thử nghiệm đến luật hóa, thị trường sẽ tiếp tục vận hành trong trạng thái tự phát, tiềm ẩn rủi ro cao và khó thu hút được dòng vốn chính thống.

Các chuyên gia cùng kêu gọi Nhà nước cần sớm đưa ra quyết sách cụ thể về hành lang pháp lý cho tài sản mã hóa, bắt đầu từ sandbox thí điểm, đồng thời xây dựng định nghĩa rõ ràng về tài sản số như một quyền tài sản được luật công nhận.

Đây sẽ là nền tảng để các tổ chức tài chính, công nghệ và nhà đầu tư cá nhân cùng chung tay xây dựng một thị trường tài sản số minh bạch, an toàn và hiệu quả cho tương lai.

Xuân Nghĩa