Thị trường Trung Quốc sẽ 'khó tính' hơn, nông sản Việt vượt qua cách nào?

Ông Nguyễn Đình Tùng, Giám đốc Công ty Vina T&T Group, Phó Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ, năm 2023 từ sau khi Trung Quốc mở cửa thị trường (ngày 8/1), Hiệp hội đã đón nhiều đoàn từ Đông Âu, và các tập đoàn lớn từ Hồng Kông, Thượng Hải và dự kiến sẽ tổ chức nhiều cuộc họp kết nối tiêu thụ nông sản với phía Trung Quốc trong thời gian tới.

Tại sao không tận dụng bán tận nơi?

Theo ông Tùng, đây là thuận lợi song cũng là khó khăn khi các doanh nghiệp xuất khẩu cần đảm bảo duy trì chất lượng sản phẩm, giữ được giá trị sau khi các sản phẩm lên kệ tại siêu thị nước ngoài.

Các mặt hàng nông sản Việt Nam phải thích ứng trước những yêu cầu khắt khe từ phía thị trường Trung Quốc.

Theo ông Phạm Ngọc Thành, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thực phẩm Xuất khẩu Đồng Giao (DOVECO), Trung Quốc là thị trường có tiềm năng rất lớn của DOVECO. Năm 2022, doanh nghiệp đã tập trung đẩy mạnh xuất khẩu các mặt hàng sang thị trường này và đạt mức tăng trưởng 130% so với năm 2021.

Doanh nghiệp đã tập trung vào xuất khẩu các mặt hàng chanh leo tươi, chanh leo chế biến, nước chanh leo vào thị trường Trung Quốc; xuất khẩu sản phẩm chuối vào các tỉnh phía Bắc Thượng Hải, Bắc Kinh; và nhiều sản phẩm trái cây khác như dứa, xoài, sầu riêng, thanh long… Bên cạnh mặt hàng hoa quả tươi, DOVECO đã tập trung vào công tác chế biến sâu nhằm nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm.

Đại diện DOVECO bày tỏ quan điểm, để có thể xuất khẩu sản phẩm rau quả một cách thuận lợi, việc xúc tiến, quảng bá, giới thiệu sản phẩm tới bạn hàng Trung Quốc là rất quan trọng.

“Thời gian qua, DOVECO vẫn tích cực tham gia các Hội chợ tại nước bạn. Đó là con đường nhanh nhất để người tiêu dùng Trung Quốc tiếp cận sản phẩm nông sản Việt”, ông Thành nhấn mạnh.

Đáng chú ý, TS.Trà My, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Việt Nam lâm thời tại Trung Quốc bày tỏ cảm thấy “rất đáng tiếc” khi nông dân và doanh nghiệp chưa chủ động học cách nghiên cứu về việc bán tận nơi cho đối tác Trung Quốc. Lần này về nước, bà My mang theo nhiều đơn hàng, trong đó có hai đơn 60.000 tấn mỗi năm, đơn nhỏ nhất 10.000 tấn, tổng 150.000 tấn.

Kiến nghị tiếp theo được bà My đưa ra là doanh nghiệp Việt Nam lâu nay tập trung vào đường bộ, mà quên mất đường biển có nhiều ưu thế. Gợi mở vấn đề, bà My cho biết Hiệp hội có các thành viên ở Sơn Đông, Thượng Hải, sẵn sàng hỗ trợ nếu doanh nghiệp và bà con đi đường biển.

“Bài học thương hiệu cho nông sản Việt Nam là việc rất đau đầu. Trong khi đó, chất lượng trái cây Việt Nam không thua kém các nước bạn. Ví dụ, một trái sầu riêng bán được 200.000 đồng, nhưng nếu có thương hiệu được đăng ký thì giá cao hơn. Malaysia có loại sầu riêng bán được tới 1.000 USD, thương hiệu mang lại giá trị kinh tế cao hơn nguyên liệu đơn thuần”, bà My nói.

Bà My dẫn chứng thêm, Sơn Đông là tỉnh có diện tích chỉ bằng nửa Việt Nam, nhưng dân số nhiều hơn Việt Nam (với 107 triệu dân) và GDP đứng thứ 3 toàn Trung Quốc. Tuy nhiên, đa phần người tiêu dùng khu vực này chỉ biết tới sầu riêng Thái Lan, chuối Philippines...

Dự báo thị trường Trung Quốc sẽ khó tính hơn

Theo đó, Chủ tịch Hội doanh nghiệp Việt Nam lâm thời tại Trung Quốc, cho rằng quan điểm sai lầm của nhiều người là thị trường Trung Quốc dễ tính. Bà My lưu ý các doanh nghiệp trong nước về việc “gò ép” số lượng mà quên đảm bảo chất lượng. “Hôm trước tôi đến một kho hàng sầu riêng, thấy nhiều quả vẫn còn sâu, rệp trên vỏ. Nếu chúng ta cứ cố đóng những container hàng như vậy thì khả năng cao sẽ bị trả lại”, bà My nói. “Không những thế, việc xuất hàng không đảm bảo chất lượng sẽ ảnh hưởng xấu đến uy tín ngành hàng. Việc một số doanh nghiệp mượn mã số để xuất khẩu sẽ gây hậu quả rất lớn”.

Đặc biệt, ông Tô Ngọc Sơn, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương), cho biết sau Lệnh 248 về "Quy định quản lý đăng ký doanh nghiệp sản xuất thực phẩm nước ngoài nhập khẩu" và Lệnh 249 về "Biện pháp quản lý an toàn thực phẩm xuất nhập khẩu", nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc phải tuân thủ Lệnh 259, yêu cầu đơn vị, tổ chức nước ngoài tham gia giám sát, chứng nhận chất lượng ở nước xuất khẩu phải có đăng ký với Trung Quốc.

“Một trong những giải pháp để giữ vững thị trường xuất khẩu bền vững, trước hết phải là chất lượng nông sản, thực phẩm. Doanh nghiệp đảm bảo thực thi nghiêm túc các quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn của Trung Quốc", ông Sơn khuyến nghị.

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam việc Trung Quốc mở cửa thị trường từ ngày 8/1 vừa qua là tin mừng đối với doanh nghiệp hai nước song cũng là thách thức với các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.

Về mặt tiêu chuẩn, quy chuẩn ngày càng nâng cao, đặc biệt là yêu cầu từ Lệnh 248, 249, Thứ trưởng yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện theo đúng các yêu cầu kỹ thuật; kết hợp với các đơn vị nông nghiệp địa phương để xây dựng vùng nguyên liệu; phối hợp với các đơn vị thực hiện cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói để đáp ứng yêu cầu phía bạn.

Về thực hiện liên kết, các doanh nghiệp cần chủ động liên hệ các đơn vị như Ban Quản lý Cửa khẩu để nắm bắt thông tin về tiến độ thông quan, tránh ùn tắc, đảm bảo chất lượng hàng nông sản, thời gian thông quan và chi phí vận tải.

Về phía Bộ NN&PTNT, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị Cục Chăn nuôi sớm trình Thông tư hướng dẫn về xác định mã số nhà nuôi yến, hang nuôi yến, để sớm hoàn tất các thủ tục.

Lãnh đạo Bộ NN&PTNT thông tin, hiện nay có 16 mặt hàng thực vật đang xuất khẩu sang Trung Quốc là chuối, sầu riêng, măng cụt, thạch đen, cám gạo, gạo, khoai lang, dưa hấu, thanh long, xoài... Bộ NN&PTNT tiếp tục đẩy mạnh phối hợp với các cơ quan phía bạn để mở cửa cho các sản phẩm bơ, bưởi, dứa, na, thảo quả, đẩy mạnh đàm phán. Tuy nhiên, Thứ trưởng Nam cho rằng doanh nghiệp cần phối hợp về cơ sở đóng gói, mã số vùng trồng.

Nhật Linh