Thích ứng với 'cú sốc' mới

Nhóm cổ phiếu dầu khí có nhịp tăng mạnh giữa bối cảnh xung đột tại khu vực Trung Đông leo thang

Bình thản giữa biến động

Sau khi chiến sự Israel - Iran nổ ra, trên các diễn đàn đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư tích cực thảo luận về những nhóm cổ phiếu có lợi thế cũng như chịu rủi ro trong giai đoạn này. Nhiều nhà đầu tư “đặt cược” vào nhóm cổ phiếu dầu khí, khi cho rằng, giá dầu sẽ tiếp tục tăng trong giai đoạn tới.

Tuần qua, với việc giá dầu tăng xấp xỉ 10% chỉ trong vài phiên đã giúp cổ phiếu ngành dầu khí “lội ngược” thị trường. Cổ phiếu của nhóm doanh nghiệp thượng nguồn như PVD và PVS càng nhận được sự quan tâm của nhà đầu tư, bởi những doanh nghiệp này dự kiến sẽ duy trì được đà tăng trưởng nhờ hoạt động E&P sôi nổi trong thời gian tới.

Cùng với cuộc chiến thuế quan do Mỹ khởi xướng, chiến sự Israel - Iran được nhìn nhận là hai cú sốc mang tính hệ thống đối với thị trường tài chính ở giai đoạn hiện tại. Đây là những yếu tố mang tính bất định cao, tác động trực tiếp đến kỳ vọng lạm phát, chuỗi cung ứng và dòng vốn toàn cầu. Giá dầu thô đã phản ứng ngay lập tức, tăng vọt 8%, kéo theo sự phân hóa dữ dội trên thị trường chứng khoán: nhóm dầu khí trở thành tài sản phòng thủ mới, trong khi các nhóm vận tải, hàng không, tiêu dùng, sản xuất rơi vào trạng thái bị định giá lại chi phí.

Iran hiện xuất khẩu 1,7 triệu thùng/ngày, khi nguồn cung gián đoạn sẽ đẩy giá dầu tăng nhanh. Theo Keppler, giá cước vận chuyển tàu chở dầu từ Trung Đông đến Trung Quốc tăng 24%, lên mức 1,67 USD/thùng. Eo biển Hormuz rất quan trọng với thương mại dầu toàn cầu, trung bình hơn 3.000 tàu vận chuyển với hơn 500 triệu thùng dầu thô xuất khẩu (khoảng 1/5 tổng sản lượng tiêu thụ toàn cầu) được vận chuyển qua đây mỗi tháng. Việc Iran dọa đóng eo biển này có tầm ảnh hưởng lớn đến giá dầu thế giới. Cho dù khả năng này thấp thì khả năng đứt gẫy chuỗi cung ứng dầu vẫn phụ thuộc vào độ dài và mức độ leo thang của cuộc chiến.

Chuyển động thực tiễn cho thấy, thị trường chứng khoán trong nước chưa bị tác động bởi yếu tố địa chính trị, mà chủ yếu vẫn “thấp thỏm” chờ thông tin về thuế quan. Chỉ số VN-Index sau 2 tuần giảm tương đối nhẹ đã phục hồi chỉ sau 2 phiên tăng ở tuần này nhờ dòng tiền vẫn duy trì trên ngưỡng 23.000 tỷ đồng/phiên, trong đó có sự đóng góp từ việc mua ròng của khối ngoại (gần 1.500 tỷ đồng).

Theo ông Phạm Lê Duy Nhân, Giám đốc Quản lý danh mục đầu tư VCBF, sau giai đoạn bán tháo khiến hầu hết các cổ phiếu trên thị trường đều giảm mạnh như nhau, thị trường đã dần nhận ra rằng rủi ro từ thuế quan đối ứng không tác động đồng đều lên tất cả các ngành và các cổ phiếu. Nhiều cổ phiếu ít bị ảnh hưởng hơn và khi giá được chiết khấu sâu đã tạo ra cơ hội tốt để tích lũy. Ở thời điểm hiện tại, nhiều cổ phiếu thậm chí đã vượt qua mức giá trước khi xuất hiện vấn đề về thuế quan đối ứng.

Mặc dù thị trường chứng khoán đã phục hồi đáng kể từ đáy khi rủi ro thuế quan tạm lắng, dù rủi ro này vẫn hiện hữu. Lợi nhuận doanh nghiệp sẽ chịu áp lực từ rủi ro thuế quan và tâm lý tiêu dùng, đầu tư suy yếu toàn cầu. Mức độ tác động phụ thuộc vào kết quả đàm phán thương mại Việt Nam - Mỹ và khác nhau giữa các công ty. Một điểm tích cực là định giá thị trường hiện không đắt so với quá khứ và các doanh nghiệp niêm yết vẫn đang duy trì sức khỏe tài chính lành mạnh.

Nhận định được ông Bùi Nguyên Khoa, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán BIDV (BSC) đưa ra, cùng với chính sách thuế quan mới của Hoa Kỳ, căng thẳng khu vực Trung Đông đang nổi lên là những rủi ro hàng đầu với nền kinh tế thế giới cũng như với thị trường chứng khoán. Vùng khả năng đánh thuế sẽ nằm trong khoảng từ 10 - 30%. Mặt khác, thời gian đàm phán có thể kéo dài hơn mục tiêu ngày 9/7 trước đó, thể hiện qua tiến trình đàm phán với Nhật, EU và Ấn Độ. Mức thuế quan mới áp dụng cũng khiến cho kỳ vọng lạm phát duy trì ở mức cao, Fed giữ lãi suất ở mức cao lâu hơn và ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng toàn cầu.

Chọn chiến lược đầu tư

Ông Bùi Văn Huy, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị CTCP Đầu tư FIDT cho rằng, khi giá dầu biến động theo từng đợt không kích, khi mỗi dòng tweet của Tổng thống Donald Trump về việc có thể đẩy xác suất áp thuế từ 0% lên 46%, thì điều quan trọng nhất với nhà đầu tư không phải là chọn cổ phiếu tốt, mà là chọn cấu trúc danh mục có sức chống chịu tốt. Chiến lược đầu tư giai đoạn này, theo ông Huy, không nằm ở việc tìm kiếm lợi nhuận cao nhất, mà là kiểm soát rủi ro trong bối cảnh thiếu chắc chắn về chính sách và địa chính trị. Việc chủ động cơ cấu danh mục theo hướng phòng thủ, duy trì thanh khoản và giới hạn rủi ro bên ngoài tầm kiểm soát sẽ giúp nhà đầu tư giữ được thế chủ động - vừa bảo toàn vốn, vừa sẵn sàng đón cơ hội nếu thị trường điều chỉnh quá mức hoặc xuất hiện các yếu tố hỗ trợ bất ngờ.

Cũng theo ông Huy, chiến lược đầu tư giai đoạn này nên dựa trên ba nguyên tắc:

Thứ nhất, tăng tỷ trọng nhóm cổ phiếu phòng thủ, cụ thể là điện, nước, thực phẩm, bán lẻ thiết yếu và dầu khí. Đây là các nhóm ít phụ thuộc vào xuất khẩu, ít bị tác động bởi thuế quan và có dòng tiền ổn định. Tuy nhiên, trong trường hợp bất lợi về thuế quan hoặc suy giảm tổng cầu, triển vọng tăng trưởng của nhóm cổ phiếu phòng thủ cũng không còn chắc chắn tuyệt đối, nên nhà đầu tư cần chọn lọc kỹ - ưu tiên doanh nghiệp đầu ngành, có biên lợi nhuận cao và ít vay nợ.

Thứ hai, tránh xa các nhóm nhạy cảm với chính sách và vĩ mô toàn cầu như dệt may, gỗ, thủy sản, hàng không, logistics xuất khẩu và bất động sản dân cư. Đây là các nhóm dễ bị định giá lại khi có thay đổi về thuế, tỷ giá hoặc chi phí nhiên liệu. Nhà đầu tư cá nhân không nên đánh cược với các rủi ro vượt ngoài khả năng kiểm soát.

Thứ ba, giữ tỷ lệ tiền mặt hoặc tài sản thanh khoản cao trong danh mục, tối thiểu 20 -30% để linh hoạt khi có sự kiện bất ngờ. Trong môi trường thị trường phản ứng mạnh với tin tức, giữ thanh khoản không chỉ giúp phòng thủ mà còn tạo điều kiện để mua lại cổ phiếu tốt với định giá thấp khi thị trường rơi vào trạng thái hoảng loạn ngắn hạn.

Trong khi đó, theo ông Bùi Nguyên Khoa, dù các yếu tố rủi ro bên ngoài vẫn hiện hữu, song nội lực của nền kinh tế vẫn là yếu tố nâng đỡ thị trường chứng khoán. Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp cải thiện, cùng với tăng trưởng kinh tế cao, mặt bằng lãi suất thấp, định giá hợp lý, dòng tiền nhà đầu tư trong nước ổn định và kỳ vọng nâng hạng thị trường vẫn là yếu tố hấp dẫn với nhà đầu tư.

Bối cảnh thế giới đang có nhiều biến động, nhà đầu tư nên lựa chọn chiến lược ngắn hạn gắn với yếu tố dòng tiền. Về tỷ trọng, chừng nào chỉ số VN-Index vẫn trên ngưỡng tâm lý 1.300 điểm thì nhà đầu tư nên duy trì tỷ trọng cổ phiếu cao hơn tiền mặt, bởi đây vừa là ngưỡng tâm lý, vừa là vùng kỹ thuật đã được test ở nhịp điều chỉnh 2 tuần trước, đặc biệt khi chỉ số này vượt vùng đỉnh 1.340 - 1.350 điểm thì có thể nâng thêm tỷ trọng cổ phiếu. Vùng kháng cự sắp tới sẽ là khu vực 1.380 điểm.

Đứng trước hai rủi ro ở thời điểm hiện tại là xung đột Iran - Israel và cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng, nhà đầu tư cần cần lựa chọn những nhóm cổ phiếu không bị ảnh hưởng bất lợi từ những yếu tố này, đồng thời có lực đỡ từ những chính sách vĩ mô trong nước. Một số nhóm cổ phiếu thỏa mãn các yếu tố trên, đồng thời giá chưa tăng và đang ở trong giai đoạn tích lũy nền chặt chẽ có thể kể đến như nhóm ngân hàng quốc doanh (VCB, CTG) là đầu tàu cung ứng vốn cho nền kinh tế hay nhóm ngân hàng có triển vọng tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ như MBB, VPB, HDB. Ngoài ra, triển vọng về việc luật hóa Nghị quyết 42 của Quốc hội giúp gia tăng khả năng xử lý nợ xấu của các ngân hàng và là một yếu tố rất tích cực cho nhóm này.

Nhóm đầu tư công, thép sẽ hưởng lợi từ giải ngân đầu tư công bứt tốc và các chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các đại dự án của Việt Nam như đường sắt cao tốc, biên lợi nhuận của nhóm thép cũng sẽ ghi nhận sự cải thiện mạnh trong thời gian tới nhờ giá nguyên liệu đầu vào giảm mạnh; nhóm công nghệ cũng đã trải qua một giai đoạn tích lũy chặt chẽ và sẽ có nhiều cơ hội trong thời gian tới khi nhu cầu chi tiêu công nghệ thông tin trên thế giới quay trở lại sau giai đoạn thận trọng trước chiến tranh thương mại.

Hoàng Minh