Thiếu nguồn nhân lực đóng gói - kiểm thử

Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng) thi Thiết kế PCB trên phần mềm CADLUS 2024 với đề thi do chuyên gia Nhật Bản ra đề và trực tiếp coi thi. Ảnh: NTCC

Sau 20 năm thu hút đầu tư và phát triển ngành công nghiệp vi mạch, Việt Nam đã hình thành 2 nhóm nhân lực phục vụ sản xuất chế tạo vi mạch, chip và nhóm làm việc trong nhà máy lắp ráp, kiểm tra và đóng gói (ATP). Tuy nhiên, nhân lực làm việc trong lĩnh vực ATP chưa được các trường đại học đầu tư đúng mức do nhiều nguyên nhân.

Cung - cầu lệch pha

Theo ông Vũ Quốc Huy - Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), ngành công nghiệp bán dẫn trở thành một trong những động lực chính cho sự phát triển kinh tế và công nghệ của Việt Nam. Việt Nam đang tập trung phát triển hệ sinh thái và nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó chú trọng lĩnh vực thiết kế vi mạch và đóng gói, kiểm thử.

Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ hình thành ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế và có 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn; đào tạo 50.000 kỹ sư cho ngành công nghiệp bán dẫn, bao gồm 15.000 kỹ sư thiết kế vi mạch và 35.000 kỹ sư cho các khâu sản xuất, đóng gói, kiểm thử và lĩnh vực liên quan.

Ông Chong Chan Pin - Phó Chủ tịch, Hội đồng cố vấn Khu vực Đông Nam Á của Hiệp hội bán dẫn SEMI đánh giá, ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó có lĩnh vực thiết kế và đóng gói, kiểm thử vi mạch đang phát triển với tốc độ nhanh chóng. Mỗi quốc gia đều ý thức được tầm quan trọng của ngành này. Việt Nam có hệ sinh thái về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn được đánh giá cao và có thể tham gia vào lĩnh vực đóng gói tiên tiến.

Nguồn nhân lực chất lượng cao trong quy trình đóng gói - kiểm thử chiếm tỷ lệ dưới 10% trong nhà máy. Tuy nhiên, theo đánh giá của TS Nguyễn Minh Sơn - Trưởng khoa Khoa kỹ thuật máy tính, Trường Đại học Công nghệ thông tin (Đại học quốc gia TP Hồ Chí Minh), nguồn nhân lực này cơ bản chưa được các trường đại học ở Việt Nam đầu tư đúng mức. Việc thiếu nguồn nhân lực này, một phần do sự phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn tại Việt Nam chưa được quan tâm và chú trọng thời gian qua.

Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu của PGS.TS Nguyễn Lê Hùng - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng), trong nước hiện chưa có cơ sở giáo dục triển khai đào tạo kỹ sư/cử nhân chuyên ngành về công nghệ ATP. Trang thiết bị đo kiểm vi mạch bán dẫn thường có kinh phí đầu tư ban đầu lớn và chi phí vận hành, bảo trì thường xuyên cao.

Do đó, các trường đại học trong nước khó có thể đầu tư được các phòng thí nghiệm với trang thiết bị ATP. Đặc biệt là mô hình hệ thống dây chuyền sản xuất bán dẫn của khâu đóng gói - kiểm thử tại doanh nghiệp để phục vụ đào tạo.

Cùng đó, đội ngũ giảng viên, chuyên gia có chuyên môn sâu về ATP hạn chế về số lượng. Khác với lý thuyết cơ bản về thiết kế vi mạch bán dẫn, kiến thức về ATP thường ít được phổ biến trong cộng đồng do yếu tố bảo mật công nghệ của các doanh nghiệp ATP.

Những rào cản này khiến nguồn nhân lực ATP bán dẫn trong nước hạn chế về số lượng khi mục tiêu phát triển nhân lực ATP đến năm 2030 cao.

Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng) đầu tư phòng thí nghiệm phục vụ đào tạo ngành nhân lực vi mạch bán dẫn. Ảnh: NTCC

“Bắt tay” của nhà trường với doanh nghiệp

PGS.TS Nguyễn Lê Hùng đề xuất, đối với thiết bị ATP có mức kinh phí đầu tư lớn, các trường đại học có thể trao đổi với doanh nghiệp bán dẫn ATP để sử dụng trong ngắn hoặc dài hạn thiết bị phiên bản cũ mà doanh nghiệp hiện tại không còn dùng. Việc người học sớm tiếp cận, thực tập trên các thiết bị bán dẫn do doanh nghiệp tài trợ sẽ giúp thu ngắn đáng kể thời gian đào tạo lại cho nhân sự mới được tuyển vào làm việc tại doanh nghiệp.

Mô hình phối hợp giữa nhà trường và doanh nghiệp được xem như bước đo quan trọng cho việc đào tạo nguồn nhân lực vi mạch có đủ số và chất lượng trong điều kiện các cơ sở giáo dục đại học thiếu giảng viên có kinh nghiệm, phòng thí nghiệm, giáo trình.

Trong hợp tác với Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, Tập đoàn Synopsys (Mỹ) đã chia sẻ giáo trình đào tạo và cấp phép sử dụng các phần mềm thiết kế vi mạch cho sinh viên cũng như xây dựng phòng thí nghiệm thực hành chung.

Hợp tác này giúp tăng quy mô, chất lượng đào tạo; nhân lực vi mạch đáp ứng công việc trong chuỗi vi mạch từ thiết kế, sản xuất cho đến đóng gói, kiểm định chip; giải quyết được các thách thức về chương trình đào tạo và công cụ thực hành về vi mạch.

Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Hải - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng), trong đào tạo nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, trường nào có nhiều hợp tác với doanh nghiệp là lợi thế. Nhà trường đã có phòng thí nghiệm về điện tử cơ bản và nâng cao do các doanh nghiệp Fujikin, Renessas, FPT hỗ trợ.

Đồng thời, đầu tư mới phòng thực hành thiết kế vi mạch với 40 máy tính cấu hình cao, trang bị các phần mềm thiết kế vi mạch tiêu chuẩn công nghiệp. Ngoài ra, để giúp sinh viên tiếp cận thực tế, nhà trường mở 1 phòng thí nghiệm điện tử cơ bản với các trang thiết bị được tài trợ bởi Công ty ASIC Keysight Smart Bench Essentials.

Với định hướng phát triển cơ sở 1 của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (Đại học Đà Nẵng) thành một trung tâm kết nối (“Hub”) đào tạo nhân lực ATP tại trung tâm thành phố, từ năm 2023, nhà trường đã xây dựng phòng thí nghiệm vi mạch bán dẫn và hệ thống Internet vạn vật (IoT) với hệ thống máy chủ, phần mềm bản quyền cho đào tạo thiết kế vi mạch, các thiết bị đo kiểm thử chip bán dẫn; hệ thống phần cứng các nền tảng IoT thế hệ mới để tuyển sinh ngành vi mạch bán dẫn.

Cùng đó, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật và Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng) đã có chuyến thăm, làm việc với ĐH Khoa học và Công nghệ Long Hoa (LHU) cùng các doanh nghiệp tại Đài Loan để ký kết hợp tác về đào tạo, nghiên cứu vi mạch bán dẫn.

Theo nội dung các văn bản thỏa thuận được ký kết, hai trường thành viên của ĐH Đà Nẵng sẽ hợp tác với LHU là đối tác có thế mạnh về công nghệ vi mạch bán dẫn. Qua đó thúc đẩy trao đổi giảng viên, sinh viên, chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực mũi nhọn này.

Hà Nguyên