Thiếu tiền, Mỹ hoãn chế tạo tàu ngầm 'thống trị lòng biển'

Hải quân Mỹ lần đầu công bố dự án phát triển Tàu ngầm Tấn công Thế hệ mới mang tên SSN(X) cách đây một thập kỷ, nhằm thay thế tàu ngầm hạt nhân lớp Viriginia.

Theo kế hoạch hồi đầu năm nay, lực lượng này sẽ hoàn thành phân tích yêu cầu về kỹ thuật của dự án trong năm 2024 và bắt đầu chế tạo SSN(X) từ giữa năm 2030.

Hải quân Mỹ đã đề xuất khoản ngân sách 554,7 triệu USD trong năm tài khóa 2024 cho nghiên cứu, phát triển tàu thuộc dự án SSN(X), tăng 130% so với năm ngoái.

Trong đó, 361,6 triệu USD sẽ được sử dụng cho hoạt động phát triển tổng quát, số còn lại dùng cho việc chế tạo động cơ hạt nhân trang bị trên mẫu tàu ngầm thế hệ mới.

Ước tính tàu SSN(X) sẽ có giá 6,7-8 tỷ USD mỗi chiếc. Nguyên nhân khiến Mỹ quyết định chi hàng tỷ USD cho lớp tàu ngầm tấn công này được cho là sự trỗi dậy của hải quân Trung Quốc và Nga gần đây

Sản phẩm đầu tiên của dự án SSN(X) dự kiến hạ thủy vào năm 2034, ngay sau khi tàu ngầm lớp Virginia cuối cùng được đưa vào biên chế.

Tuy vậy mới đây vào ngày 15/3, phát ngôn viên hải quân Mỹ cho biết theo kế hoạch mới nhất, tàu ngầm tấn công hạt nhân thế hệ mới thuộc dự án SSN(X) sẽ chỉ được khởi đóng vào "đầu những năm 2040".

Đây là lần thứ hai dự án tàu ngầm SSN(X) bị trì hoãn. Hải quân Mỹ ban đầu định khởi đóng nó vào năm 2031, nhưng năm ngoái thông báo lùi thời hạn đến 2035. Phát ngôn viên hải quân Mỹ không đề cập cụ thể lý do dự án SSN(X) tiếp tục bị trì hoãn.

Trong bản đề xuất ngân sách cho năm tài chính 2025 công bố trước đó, lực lượng này cho biết có kế hoạch tạm ngừng chi tiền cho một số chương trình hiện đại hóa quân đội, gồm tàu ngầm SSN(X), tàu khu trục thế hệ mới thuộc dự án DDG(X) và tiêm kích thế hệ mới F/A-XX.

Lý do hải quân Mỹ đưa ra là họ đang thiếu hụt ngân sách và cần ưu tiên chi tiền cho các hoạt động mang tính chất ngắn hạn, thay vì các dự án dài hạn.

Thứ trưởng Hải quân Mỹ Erik Raven hôm 8/3 cho biết họ "phải đưa ra những lựa chọn khó khăn" liên quan việc phân bổ nguồn lực cho các chương trình hiện đại hóa lực lượng.

"Với dự án F/A-XX hay các chương trình thế hệ mới dòng X khác, chúng tôi chấp nhận lùi lịch trình để ưu tiên những khoản đầu tư quan trọng hơn, như cải thiện năng lực sẵn sàng chiến đấu, đầu tư vào nhân lực hay khả năng tác chiến dưới biển", ông Erik Raven nói.

Hải quân Mỹ lần đầu công bố dự án SSN(X) cách đây một thập kỷ, nhằm thay thế tàu ngầm hạt nhân lớp Viriginia.

Tàu ngầm lớp SSN(X) dự kiến cũng được chế tạo bởi các công ty con của General Dynamics và Huntington Ingalls Industries, do đây là hai công ty Mỹ duy nhất có cơ sở vật chất phù hợp để sản xuất tàu ngầm tấn công hạt nhân.

Nhà phát triển cho biết tàu ngầm thuộc dự án SSN(X) sẽ có tốc độ di chuyển nhanh và khả năng tàng hình tốt hơn so với tàu lớp cũ, đồng thời có thể hoạt động ở nhiều điều kiện môi trường biển khác nhau.

Tàu SSN(X) cũng được thiết kế để mang theo nhiều loại vũ khí và thực hiện nhiều nhiệm vụ, trong đó trọng tâm là năng lực tác chiến chống ngầm (ASW), bao gồm khả năng ứng phó với lượng lớn tàu ngầm đối phương cùng lúc.

Trong khi đó, tàu ngầm lớp Virginia ban đầu được chế tạo với mục đích chủ yếu là hoạt động ở các khu vực gần bờ biển.

"SSN(X) được thiết kế để để ứng phó với mối đe dọa ngày càng tăng từ các đối thủ ngang hàng trong cuộc cạnh tranh giành ưu thế trong lòng biển", hải quân Mỹ nhấn mạnh.

"Loại tàu ngầm này còn có khả năng tác chiến dưới biển một cách toàn diện, cũng như phối hợp hoạt động với các tàu và thiết bị cảm biến khác", hải quân Mỹ cho biết thêm.

Giới chuyên gia cũng nhận định tàu sẽ có hệ thống cảm biến thủy âm ở hai bên sườn lớn hơn, động cơ chạy êm hơn và được lắp nhiều ống phóng ngư lôi hơn so với tàu lớp Virginia.

Thậm chí loại tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới này cũng có thể sẽ được trang bị cả vũ khí laser.

Một số nhà phân tích cũng cho rằng tàu thuộc dự án SSN(X) sẽ mang các đặc điểm của tàu ngầm tấn công lớp Seawolf, hiện đã bị dừng sản xuất.

"Thiết kế của tàu SSN(X) sẽ có sự tương đồng với tàu lớp Seawolf trên một số khía cạnh, nhưng được bổ sung thêm năng lực tấn công mục tiêu trên đất liền", chuyên gia về tàu ngầm và hệ thống dưới nước H. I. Sutton nhận định.

Mẫu tàu ngầm thế hệ mới của hải quân Mỹ cũng được kỳ vọng là sẽ có tuổi thọ hoạt động dài như tàu ngầm tên lửa đạn đạo hạt nhân lớp Columbia, ước tính lên tới hơn 40 năm.

"Tàu ngầm thuộc dự án SSN(X) được kỳ vọng sẽ lấn át các đối thủ cạnh tranh sau khi xuất hiện, giúp hải quân Mỹ duy trì ưu thế dưới lòng biển trong hàng thập kỷ tới", nhà phân tích tại Trung tâm Chính sách An ninh Maya Carlin cho biết.