Thỏa thuận khí đốt Nga - Trung có thể thiết lập trật tự thế giới mới

(Ảnh: OP)

Đây cũng có thể là thỏa thuận khiến trật tự dòng chảy khí đốt toàn cầu mới trở nên vĩnh viễn, và có khả năng cản trở tham vọng thống trị năng lượng của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Dự án Sức mạnh Siberia 2 đã được chuẩn bị trong nhiều năm. Tuy nhiên, Trung Quốc đã mất nhiều thời gian trước khi quyết định cam kết tham gia. Giờ đây, quyết định đã được đưa ra, và dù các chi tiết cụ thể vẫn đang được hoàn thiện, tín hiệu đã rõ ràng: Trung Quốc sẽ nhập khẩu nhiều khí đốt hơn từ Nga - rất nhiều. Lượng khí đốt Nga sẽ bán cho Trung Quốc sau khi hoàn thành Sức mạnh Siberia 2 dự kiến sẽ vượt quá 100 tỷ m3 mỗi năm.

Trùng hợp thay, con số này tương đương với lượng khí đốt mà Nga dự định cung cấp cho châu Âu thông qua nhánh thứ hai của đường ống Nord Stream. Nhưng điều này giờ sẽ không xảy ra, khi các nhà lãnh đạo EU cam kết sẽ ngừng toàn bộ việc nhập khẩu năng lượng từ Nga trong vòng hai năm - dù họ vẫn tiếp tục mua khí đốt từ đường ống TurkStream và gia tăng nhập khẩu LNG từ quốc gia bị trừng phạt nhiều nhất thế giới (Nga). Điều này sẽ phải chấm dứt nếu EU nghiêm túc trong việc cắt đứt hoàn toàn nguồn năng lượng từ Nga.

May mắn thay (hoặc do yếu tố địa chính trị), EU có một nhà cung cấp thay thế sẵn sàng và nhiệt tình. Các nhà khai thác khí đốt Mỹ đã tăng sản lượng cho các nhà máy hóa lỏng khí tại vùng Vịnh Mexico, nhắm đến thị trường châu Âu như một nguồn cầu dài hạn. Chính quyền Trump đã khuyến khích điều này như một phần của chiến lược "thống trị năng lượng". Tuy nhiên, thỏa thuận đường ống Nga - Trung là một vấn đề. Và đây là một vấn đề lớn hơn đối với Liên minh châu Âu.

Các doanh nghiệp châu Âu đang đối mặt với vấn đề cạnh tranh do chi phí năng lượng cao, khiến giá thành sản phẩm sản xuất tại châu Âu tăng lên. Trong khi đó, Trung Quốc lại có chi phí năng lượng thấp, giúp hàng hóa Trung Quốc có lợi thế cạnh tranh hơn trên thị trường quốc tế. Ngoài ra còn có vấn đề về đổi mới công nghệ, nhưng đó là chuyện khác. Tóm lại, Trung Quốc đang được hưởng lợi từ năng lượng giá rẻ để nâng cao khả năng cạnh tranh, trong khi châu Âu đang vật lộn vì chi phí năng lượng cao. Và giờ đây, cuộc vật lộn đó có thể sẽ trở thành một vấn đề lâu dài.

Hiện tại, châu Âu là thị trường lớn nhất của khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ. Điều này có lợi về mặt an ninh nguồn cung, nhưng lại không tốt về mặt giá cả. Như đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần, không có cách nào để LNG từ Mỹ trở nên rẻ hơn so với khí đốt qua đường ống từ Nga - hay thậm chí từ Na Uy - do các yếu tố hiển nhiên như khoảng cách địa lý và chi phí hóa lỏng. Điều này khiến châu Âu - phụ thuộc vào LNG - ở vào thế bất lợi so với Trung Quốc, và bất lợi này sẽ ngày càng lớn hơn.

Tình hình cũng gây phiền toái cho chính quyền Tổng thống Trump, vì chi phí năng lượng cao ở châu Âu sẽ dần dần ảnh hưởng đến sức mua của các doanh nghiệp và chính phủ - những bên chịu trách nhiệm đảm bảo cung cấp năng lượng cho người dân, đặc biệt vào mùa đông. Điều này không tốt đối với các chính phủ đang có kế hoạch chi hàng tỷ euro để trợ cấp cho các ngành công nghiệp cụ thể và hỗ trợ tài chính cho các hộ gia đình không đủ khả năng chi trả giá năng lượng hiện tại. Vấn đề là: châu Âu không có đủ tiền để trang trải tất cả những khoản chi đó.

Từ góc nhìn của Mỹ, thỏa thuận "Sức mạnh Siberia 2" cũng là một tin xấu vì điều đó có nghĩa là Trung Quốc sẽ nhập khẩu ít LNG hơn - bao gồm cả LNG từ Mỹ - như nhà phân tích Ron Bousso của Reuters đã chỉ ra. Tuy nhiên, thực tế là Trung Quốc đã ngừng nhập LNG từ Mỹ từ đầu mùa xuân năm nay, do căng thẳng thuế quan giữa Washington và Bắc Kinh. Trong khi đó, xuất khẩu LNG từ Mỹ đã đạt mức cao kỷ lục trong tháng trước, cho thấy các công ty Mỹ không quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Tương lai có vẻ không chắc chắn đối với cả nhà sản xuất LNG của Mỹ lẫn người mua ở châu Âu. Các chính phủ châu Âu đã nhiều lần khẳng định muốn giảm dần và tiến tới loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, quá trình này sẽ mất hàng thập kỷ, nếu thực sự xảy ra. Thực tế nhu cầu năng lượng đã thúc đẩy làn sóng xây dựng công suất LNG mới ở Mỹ, dự kiến sẽ đi vào hoạt động trong vài năm tới. Tuy nhiên, vẫn có giới hạn về mức độ mở rộng năng lực xuất khẩu - vì nhu cầu khí đốt tại Mỹ cũng đang gia tăng.

Với làn sóng xây dựng trung tâm dữ liệu (data center) đang bùng nổ, nhu cầu trong nước tại Mỹ đang tăng trở lại lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ. Khi giá trong nước tăng đủ cao, sẽ có nhiều khí đốt được giữ lại để phục vụ thị trường nội địa, khiến LNG xuất khẩu sang châu Âu trở nên đắt đỏ hơn. Có lẽ đã đến lúc các nhà lãnh đạo châu Âu nên cân nhắc các lựa chọn khí đốt đường ống, chẳng hạn như từ Trung Á.

Bình An