Thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza nguy cơ đổ vỡ: Tranh cãi về con tin và giải giáp
Chỉ sau một thời gian ngắn ký kết, thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas đã rạn nứt nghiêm trọng vì tranh cãi quanh vấn đề con tin và yêu cầu giải giáp Hamas, đe dọa đẩy Gaza trở lại vòng xoáy xung đột.
Xe quân sự Israel được triển khai gần biên giới với Dải Gaza ngày 20/5/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo tờ Izvestia (Nga) ngày 15/10, ngay sau khi ký kết, thỏa thuận ngừng bắn mong manh giữa Israel và Hamas đã lại đứng trước bờ vực đổ vỡ do những tranh cãi xoay quanh việc chuyển giao thi thể con tin và vấn đề phi quân sự hóa phong trào này. Những bất đồng đó đang đe dọa làm xói mòn thỏa hiệp đạt được thông qua hòa giải quốc tế. Israel đã phản ứng bằng cách hạn chế viện trợ nhân đạo cho Gaza.
Những điểm bất đồng cốt lõi
Mặc dù cả hai bên đều công khai bày tỏ tuân thủ thỏa thuận, nhưng những khác biệt chính, từ mốc thời gian rút quân của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đến cơ chế quản lý Dải Gaza sau xung đột, vẫn chưa được giải quyết. Tính ổn định của lệnh ngừng bắn đang bị nghi ngờ khi các bên liên tục cáo buộc lẫn nhau vi phạm hiệp ước.
Phái đoàn Thường trực của Nga tại Liên hợp quốc (LHQ) cho biết, Hội đồng Bảo an LHQ vẫn chưa được cung cấp bất kỳ chi tiết cụ thể nào về thỏa thuận, vốn đạt được thông qua sự trung gian của Mỹ và một số quốc gia Arab, và chưa có đề xuất liên quan nào được đệ trình lên Hội đồng Bảo an.
Điểm nóng hiện tại là việc chuyển giao thi thể con tin. Israel đã gia hạn cho Hamas đến hết ngày 14/10 để chứng minh tiến độ, cáo buộc phong trào này vi phạm các điều khoản ngừng bắn. Theo thỏa thuận, tất cả hài cốt con tin lẽ ra phải được bàn giao trước trưa ngày 13/10. Tuy nhiên, Hamas chỉ xác nhận việc chuyển giao 4 thi thể. Tổng cộng vẫn còn 24 thi thể con tin ở Gaza.
Chuyên gia về Trung Đông Leonid Tsukanov chia sẻ với Izvestia: "Phía Hamas lập luận rằng việc thu gom và chuẩn bị hài cốt con tin từ lâu đã bị cản trở bởi hoạt động của không quân Israel, bao gồm các cuộc không kích vào các tòa nhà cao tầng. Tuy nhiên, Israel cho rằng Hamas đang cố gắng che giấu bằng chứng về những cái chết bạo lực của con tin trong điều kiện giam cầm".
Về khả năng xung đột tái diễn, chuyên gia Tsukanov tin rằng khả năng này là rất thấp. Ông nhận định Israel muốn chấm dứt chiến dịch đang diễn ra và giảm bớt căng thẳng trong nước, bao gồm cả việc đưa quân dự bị trở lại cuộc sống dân sự. Ông nói: "Việc nhanh chóng nối lại giao tranh sẽ chứng tỏ Israel không muốn tiến tới giảm leo thang. Mặt khác, Israel có một số 'ranh giới đỏ' ở Gaza - và một trong số đó là vấn đề giải giáp vũ khí".
Vấn đề giải giáp là một phần quan trọng của giai đoạn hai trong kế hoạch hòa bình 20 điểm cho Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump và các nhà lãnh đạo thế giới tập trung tại khu nghỉ dưỡng Sharm El Sheikh (Ai Cập) thúc đẩy. Theo tờ National của UAE, kế hoạch hòa bình này được chia thành ba giai đoạn.
3 giai đoạn của kế hoạch hòa bình
Giai đoạn một (đang thực hiện): Ngay lập tức chấm dứt các hành động thù địch, đình chỉ mọi hoạt động quân sự và đóng băng tiền tuyến. Thả tất cả con tin Israel, cả sống lẫn chết, trong vòng 72 giờ. Đổi lại, trả tự do cho gần 2.000 tù nhân Palestine bị giam giữ tại Israel, bao gồm 250 người đang thụ án chung thân và 1.700 người bị giam giữ từ khi xung đột nổ ra năm 2023. Hàng viện trợ nhân đạo bắt đầu đổ vào Gaza, với khoảng 500 đến 600 xe tải chở hàng tiếp tế mỗi ngày. Giai đoạn này được coi là dễ dàng nhất trong ba giai đoạn.
Giai đoạn hai (khó đàm phán nhất): Bắt đầu các cuộc đàm phán về việc giải giáp Hamas, các bước đảm bảo Israel rút quân hoàn toàn khỏi Gaza và phi cực đoan hóa vùng đất này. Giai đoạn này cũng mang lại cho các nhà lãnh đạo Hamas sự ân xá và lối thoát an toàn khỏi Gaza và lưu vong. Đồng thời, thành lập một lực lượng ổn định quốc tế bao gồm nhân viên Mỹ, Arab và châu Âu để duy trì an ninh; Ai Cập và Jordan đào tạo lực lượng cảnh sát Palestine; thành lập một hội đồng gồm các nhà kỹ trị Palestine độc lập để điều hành công việc hằng ngày dưới sự giám sát quốc tế.
Giai đoạn ba: Bắt đầu tái thiết Gaza với nguồn tài trợ từ Arab và quốc tế. Thành lập Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Trump làm chủ tịch và có sự tham gia của cựu Thủ tướng Anh Tony Blair để giám sát việc quản lý và tái thiết.
Tuy nhiên, việc thực hiện giai đoạn một đang gặp phải rào cản lớn do tranh cãi về vấn đề con tin đã chết. Mặc dù hàng viện trợ nhân đạo đã bắt đầu đổ về Gaza, nơi nạn đói nghiêm trọng đang lan rộng và nhiều người đã chết đói, nhưng sự ổn định của thỏa thuận vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
